Tíminn - 01.11.1994, Blaðsíða 5

Þri&judagur 1. nóvember 1994
W'r’PW'rw'Pr
5
Hallur Magnússon:
Hvassa íslenska umhverfis-
stefnu á alþjóbavettvangi!
íslendingar eiga ab taka upp
hvassa umhverfisstefnu á al-
þjóbavettvangi, því okkur ber
skylda til þess ab skila alda-
mótakynslób nýrrar aldar
jörbinni okkar í betra ástandi
en vib tókum vib henni. ís-
lendingar eiga ab hafa áhyggj-
ur af umhverfismálum á al-
þjóbavettvangi, vegna þess ab
lífsafkoma þeirra, sjávarútveg-
ur, byggir á því ab hafib kring-
um ísland haldist ómengab.
Rábstefna rábherra Norbur-
hafsríkja á komandi vori ætti
ab verba upphafsvettvangur
nýrrar beittrar baráttu íslend-
inga gegn mengun og rán-
yrkju á höfunum.
Umhverfismál ættu ab vera
einn af hornsteinum íslenskr-
ar utanríkisstefnu og um leib
grunnþema í framtíbarupp-
byggingu íslensks atvinnulífs.
íslendingar standa betur en
flestar abrar þjóbir hvab varb-
ar möguleika á hreinni, um-
hverfisvænni ímynd byggbri á
grunnhugmyndinni um sjálf-
bæra þróun. Ekkert eitt atribi
gæti skapab íslandi betri og
VETTVANGUR
„Fómarkostnaður ís-
lendinga við að byggja
atvinnulíf sitt á hug-
myndinni um sjálf-
bœra þróun og um-
hverfisvœnni fram-
leiðslu er tiltölulega
lítill, miðað við þann
ávinning sem afslíku
hlýst."
sterkari ímynd í alþjóbavib-
skiptum.
Fórnarkostnabur íslendinga
vib ab byggja atvinnulíf sitt á
hugmyndinni um sjálfbæra
þróun og umhverfisvænni
framleibslu er tiltölulega lítill,
mibab vib þann ávinning sem
af slíku hlýst.
Allar líkur eru á ab í náinni
framtíb munu umhverfisáhrif
vib framleibslu verba inn-
byggb í verblagningu; teknir
verbi upp einskonar „grænir
tollar". Ef framleibslan skabar
umhverfib og mibar ekki ab
markmibum sjálfbærrar þró-
unar, munu framleibendur
þurfa ab greiba fyrir náttúru-
spjöll sín. Ef svo fer, getur ís-
lensk umhverfisvæn fram-
leibsla, sem í dag kann ab vera
talin óhagkvæm, átt ágæta
möguleika í verbsamkeppni á
alþjóbamarkabi. Þótt slíkir
„grænir tollar" verbi ekki tekn-
ir upp, þá myndi sú sérstaba,
sem íslendingar næbu meb
því sem næst hreinni um-
hverfisvænni framleibslu, gefa
þeim ákvebin sóknarfæri meb-
al vel upplýsts almennings,
sem vill og getur borgab fyrir
umhverfisvænar vörur.
íslendingar geta verib í farar-
broddi á alþjóbavettvangi fyrir
því ab slíkir „refsitollar" verbi
almennt viburkenndir og
teknir upp í alþjóbavibskipt-
um. Ef vel er haldib á spöbun-
um, gætu íslendingar hagnast
verulega á þeirri aublegb sem
felst í tiltölulega hreinu landi,
sjó og lofti.
Til ab vera trúverbugir í um-
hverfisvænni stefnu sinni,
verba íslendingar alls stabar ab
vera sýnilegir þar sem fjallab
er um umhverfismál, á sama
tíma og þeir verba ab vera trú-
verbugir í stefnumótun og
uppbyggingu atvinnulífsins
heima fyrir.
En þab, sem mestu máli
skiptir fyrir íslendinga í dag, er
ab berjast gegn mengun sjáv-
ar, því sjávarfang er og verbur
á næstu árum grunnurinn sem
íslenskt atvinnulíf mun byggja
á. Ef sú ímynd skabast, ab ís-
lenskt sjávarfang sé þab besta,
hreinasta og heilsusamlegasta
í heimi, þá verbur erfitt ab
byggja upp víbtækari ímynd
um umhverfisvæna og hreina
íslenska framleibslu.
Ef íslendingar treysta sér ekki
til ab taka svo víbtækan þátt í
alþjóblegri umhverfismálaum-
ræbu, sem ab framan er getib,
þá eiga þeir ab einbeita sér
fyrst og fremst ab vörnum
gegn mengun sjávar. Þaö eru
aörar þjóöir, sem nú eru ab
kafna úr loftmengun, sem
munu sjá um baráttuna gegn
henni. Okkar kraftar nýtast
best á alþjóöavettvangi í bar-
áttunni gegn sjávarmengun.
Vib eigum ab beita þeim kröft-
um af fullum styrk.
Höfundur hefur BA-próf í sagnfræöi og
þjóöfræöi frá Háskóla íslands og er aö
Ijúka háskólanámi í rekstrarfræöum.
Siguröur Kristjánsson:
Bregöast þarf til varnar
íslenskum landbúnaöi
Ýmsir eru svo víösýnir í málum
þjóbarinnar aö þeim eru Ijósar
forsendur fyrir bættu efnahags-
lífi til langrar framtíöar. Sam-
starf vib aörar þjóbirgetur bæöi
verib til ábata fyrir Islendinga,
en einnig þab gagnstæöa. Þeir
„víösýnu" eru margir í frjáls-
hyggjulibi forsætisrábherra, en
þó mest í forystusveit litla
flokksins sem raunar er ab liöast
í sundur í innbyröis átökum.
Þar er talaö hátt um ágæti inn-
göngu í Evrópusambandib og
þar er líka lítill ágreiningur um
þá stefnu aö leyfa lítiö heftan
innflutning landbúnaöaraf-
urba. íslenskur landbúnabur á
einfaldlega ab aölagast þessum
aöstæöum og eflast um leiö.
Hér er um stórhættulega stefnu
ab ræöa. Þjóöin hefur ekki efni á
því ab kaupa fyrir erlendan
gjaldeyri vöru, sem hún fær
meb mest og best gæbi í eigin
landi. Menn gera samanburö á
veröi og leita aö ódýrustu vör-
unni fyrir neytendur. Slíkt er
ekki óeblilegt, en hvar eru
mörkin? Snertir þab ekki neyt-
endur og alla í þessu landi, ef at-
vinnulífiö verbur gert einhæf-
ara og þjóöin hefur ekki mögu-
leika til þess aö taka viö fólks-
fjölgun til þess ab skapa henni
hlutverk til lífsviöurværis? Viö
höfum séö á síöustu árum aö
ibnaöurinn hefur ekki þolaö
hina erlendu samkeppni, ekki
skipasmíöaiönaöurinn, ekki
prjónaibnaöurinn og sauma-
stofurnar og ekki húsgagnaibn-
VETTVANGUR
„Þetta heitir að láta
minni hagsmuni fyr-
ir meiri hagsmuni.
En getur ekki verið að
hér skipti öllu máli
að láta reyna á það
hversu nálœgar þjóð-
ir og vœntanlega
okkur nokkuð vin-
veittar vilja taka mið
afokkar sérstöðu,
láta reyna á það
hvort ekki eru fáan-
legar lausnir sem
hæfa íslenskum að-
stœðum það vel að
ekki verði t.d. vegið
að íslenskum land-
búnaði íþeim samn-
ingum."
aöurinn.
Samdráttur í landbúnaöar-
framleiöslu hefur þegar skapab
minnkun í úrvinnslu landbún-
aöarafuröa og í framhaldinu
ætti ab fara varlega.
Þetta heitir aö láta minni hags-
muni fyrir meiri hagsmuni. En
getur ekki veriö aö hér skipti
öllu máli ab láta reyna á þaö
hversu nálægar þjóbir og vænt-
anlega okkur nokkub vinveittar
vilja taka miö af okkar sérstööu,
láta reyna á þab hvort ekki eru
fáanlegar lausnir sem hæfa ís-
lenskum aöstæöum þab vel aö
ekki veröi t.d. vegiö aö íslensk-
um landbúnabi í þeim samn-
ingum. Forystu Framsóknar-
flokksins er best treystandi til
þess ab foröa þjóöinni frá þeim
hættum sem sjáanlega eru fyrir
hendi. Nýr foringi flokksins er
búinn þeirri reynslu og þekk-
ingu á þessum málum ab sigur
Framsóknarflokksins í næstu
kosningum er tvímælalaust
ávísun á betri framtíö fyrir land-
búnaöinn á íslandi.
Bændur hafa sjálfir nú þegar
tekib á sig stórfellda skeröingu í
framleibslu og séö af tilfinnan-
legum tekjum. Þeir hafa sín
skipulagsmál til endurskoöunar
og leita hagræöingar og sparn-
aöar. Ekki má ganga á afkomu-
möguleika bænda meira en orb-
ib er og raunar aökallandi aö
bæta þeirra kjör. Tilraunir meb
nýjar búgreinar eins og loödýra-
rækt og fiskeldi eiga rétt á sér,
en þurfa aö styöjast viö rann-
sóknir og reynslu, þannig aö
ekki sé lagt of mikiö undir. Þrátt
fyrir öll áföllin eru þessar grein-
ar komnar til þess ab vera og
geta stórlega eflst á komandi ár-
um.
Sauöfjárbúskapur á nú í hvab
mestum erfibleikum og færi bet-
ur á því aö neysla þessara ágætu
kjötafuröa geti heldur vaxiö
innanlands. Vonir standa til
þess ab lífrænn búskapur geti
aukib verömæti afuröa og þá til
útflutnings og er þó langt í land
aö nægilegt verö fáist fyrir af-
uröirnar. Koma þarf sauöfjár-
ræktinni til aöstobar meb öllum
tiltækum rábum. Hún hæfir ís-
lenskum abstæöum og heldur
öllu landinu í byggb. Hún bygg-
ir á landsins gæbum og krefst
ekki verulegs erlends fjármagns
til fóöuröflunar, eins og mjög
þarf til annarrar kjötfram-
leiöslu.
Ekki er vafi á því ab meö fækk-
un sláturhúsa hefur fengist
lækkun sláturhúsakostnaöar,
sem skilar sér í lækkun kjöt-
verös. Bændum er best treyst-
andi til þess ab fylgja þessum
málum eftir meb þeim hætti aö
jafnvægi náist milli frambobs
og eftirspurnar eba sölu. í for-
ystu bændasamtakanna eru
margir úrvals menn, og von-
andi veröur framtíö íslensks
landbúnaöar björt. íslenskt at-
vinnulíf veröur ab hafa þrótt-
mikinn landbúnaö til þess aö
byggja á þaö samræmi, sem
tryggir atvinnu og bærilega af-
komu um allt land.
Höfundur er fyrrum kaupfélagsstjóri.