Tíminn - 01.11.1994, Blaðsíða 8

8

Þriðjudagur 1. nóvember 1994
S.þ.-libar og bílar sem skotnir voru sundur fyrir þeim: skammabir af bábum stríbsabilum.
Afengis- og svínakjöts-
bann
í Bosníu gengur senn í garð
þriðji stríðsveturinn í röð. Bo-
sníumúslímar og Bosníu-Serbar
leitast með sóknum og gagn-
sóknum viö aö bæta stöðu sína
áður en úrfelli, bæði rigning og
snjókoma, gera hernaðarað-
gerðir illmögulegar. Landslagið
í Bosníu, fjöll og dalir hvar-
vetna, veldur því að það er land
einkar erfitt til sóknar, jafnvel
þegar vel viðrar til stríös. Það er
ein af helstu ástæöunum til þess
að hernaðurinn þar hefur ekki
verið mjög hreyfanlegur lengst
af frá upphafi núverandi stríðs.
Bosníska landslagið kom líka
Tito að góðu haldi í heimsstyrj-
öldinni síöari.
Stríðið er eins og sakir standa
einkum á milli múslíma og
Serba. Bosníu-Króatar hafast þar
lítt aö. Þótt svo eigi nú að heita
aö þeir og múslímar séu saman í
einu sambandsríki, er sumra
mál að þaö ríki sé varla annað
en nafniö. Um teljandi samstarf
með herflokkum múslíma og
Króata er ekki að ræöa. Forusta
múslíma heldur því fram að
herflokkar þeirra fái ekki einu
sinni að fara inn á svæði á valdi
Króata.
Bætt staða múslíma
Múslímar og Serbar berjast eink-
um um Sarajevo og landræm-
una, sem Serbar hafa á valdi
sínu milli nyrstu svæða á valdi
múslíma og landamæra Króa-
tíu. Sú ræma er nú í fréttum
kölluð „serbneska hliðið". Nái
múslímar henni á sitt vald, yrði
búið með samgöngur milli aust-
ur- og vesturhluta landsins, sem
em á valdi Serba. Það yrði mikiö
áfall fyrir þá. Múslímar reyna að
rjúfa umsátur Serba um Saraje-
vo, en Serbar að viðhalda því
umsátri. Fréttamenn segja að
hvomgum veiti betur eða verr.
Staða múslíma hefur samt
styrkst undanfarið og kemur
einkum tvennt til. Þrátt fyrir
stirðleika og gagnkvæma tor-
tryggni í samskiptum þeirra og
Króata varð samkomulag þeirra
um sambandsríki, sem undirrit-
aö var í mars s.l., a.m.k. til þess
að vegirnir frá höfnum við Adr-
íahaf, á valdi Króata, til svæða
múslíma opnuöust. Enda segja
fréttamenn aö um áberandi
vöruskort sé ekki að ræöa á
svæðum múslíma, nema í
Sarajevo. í annan stað er við-
skiptabannið, sem Vesturlönd
og Rússland knúðu Júgóslavíu
Serba og Svartfellinga til að setja
á Bosníu- Serba. Slobodan Mi-
Er þriöji vetur Bo-
sníustríös gengur í
garö, viröast horf-
ur á friöi meö
múslímum og
Serbum litlu eöa
engu meiri en ver-
iö hefur, og bróö-
erni Króata og
múslíma er flátt
mjög
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
losevic, forseti Serbíu, sem lengi
var af Vesturlöndum sakaöur
um að vera „vondi maöurinn" í
júgóslavneska harmleiknum og
potturinn og pannan bak við
aðgeröir Bosníu-Serba, virðist í
raun hafa hætt að mestu stuðn-
ingi við þá. Radovan Karadzic,
leiðtogi þeirra, kvartar nú yfir
því aö Bosníu-Serbar fái ekki
einu sinni lengur að tala máli
sínu í fjölmiðlum í Serbíu.
Trúrækni á uppleið
Jafnframt fer trúrækni vaxandi
með Bosníumúslímum, og hafa
vestræn blöb eins og franska Le
Monde og bandaríska New York
Times meðal annarra fjölmiðla
vakib athygli á því. „Virkir"
múslímar eru farnir ab and-
mæla hjónaböndum múslíma
og kristinna, sem voru orðin al-
Mabur á flótta undan skothríb: fáir búast vib stríbslokum í bráb.
geng þarlendis, sérstaklega í
Sarajevo, fyrir stríð. Bosnísk-
múslímskir trúarleiðtogar hafa
og bannað sínu fólki að brugga
og drekka áfengi og borða svína-
kjöt. Miðað við kringumstæður
þarlendis, eins og þær hafa und-
anfarið verið, er hætt við að
svínakjötsbannið komi sér mið-
ur vel fyrir marga. En svínakjöt
hvarf úr verslunum í Sarajevo
svo hundruðum kílóa skipti
jafnskjótt og bannið hafði verið
kunngert. Bosnískmúslímskum
útvarpsmanni, sem gerði grín
að bruggbanninu í útvarpinu,
var umsvifalaust vikið úr starfi.
Þessi vaxandi guðrækni hefur
valdið misklíð í forustu Bosníu-
múslíma. Forsætisráðherra
þeirra, Haris Silajdzic, hefur op-
inberlega mótmælt valdboðstil-
hneigingum af strangtrúartagi.
Hann er sagöur hafa áhyggjur af
að þesskonar muni spilla fyrir
Bosníumúslímum á Vesturlönd-
um. Alija Izetbegovic, aðalleið-
togi Bosníumúslíma, er hins-
vegar sagður hlynntur vaxandi
trúrækni meöal þeirra, m.a. af
því tagi er hér um ræðir. Á
valdatíð kommúnista sat hann
um hríð í fangelsi fyrir mál-
flutning í anda íslams.
Sjálfbobalibar,
Pakistanar
Umræddar strangtrúartilhneig-
ingar meðal múslíma eru ekki
til þess fallnar að tryggja sam-
stöðu þeirra og Króata né auka
líkur á friöi milli þeirra fyrr-
nefndu og Serba. Sama er aö
segja um sjálfboðaliða frá íslam-
slöndum, sem eru allmargir í
liði Bosníumúslíma. Bosníu-
Króatar tortryggja einnig í þessu
samhengi hermenn frá íslam-
slöndum í gæsluliði Sameinuðu
þjóðanna þarlendis. Nýlega sak-
aði forusta Bosníu-Króata pak-
istanska hermenn, sem eru á
vegum S.þ. suður af Tuzla (í
norðausturhluta landsins), um
að ganga erinda Bosníumúsl-
íma.
Enn sjást engar líkur á því að
Bosníu-Serbar fallist á síöustu
tillögu Vesturlanda og Rúss-
lands um skiptingu landsins.
Helst vilja þeir aö líkindum
sameiningu við „nýju" Júgó-
slavíu, þar næst sjálfstæði. Um-
heimurinn segist hvorugt geta
samþykkt. Rússland er hinsveg-
ar meðmælt því að Júgóslavía
og Bosníu- Serbar myndi meö
sér einskonar ríkjasamband,
hliöstætt sambandi því sem til
stendur aö komið verði á meö
Króatíu og bosnísku sambands-
ríki múslíma og Króata. Sagt er
að Frakkland muni ekki vera frá-
hverft slíkri lausn og jafnvel aö
ekki sé útilokað að Bandaríkin
fáist til stuðnings við hana.
Eitt eru stríðsaðilar a.m.k. þeg-
ar sammála um og það er aö
gæsluliö S.þ. sé ekki til mikilla
þrifa í landinu. Karadzic og
hans menn segja að liö þetta sé
Bosníu-Serbum alfarið til
ógagns; væri það ekki væru þeir
fyrir löngu búnir að vinna stríð-
ið. Izetbegovic lætur ekki af
ásökunum í garð ýmissa S.þ.-
forkólfa þarlendis, einna helst
Michael Rose hershöföingja og
Yasushi Akashi, fulltrúa fram-
kvæmdastjóra S.þ., þess efnis að
J)eir dragi taum Bosníu-Serba.
Hvað sem líður bollalegging-
um um sambandsríki og ríkja-
sambönd, viröast fáir búast við
stríðslokum í Bosníu í bráð.
Friðvænlegustu fréttirnar, sem
þaðan hafa borist upp á síðkast-
ið, eru líklega þær að bæði
gæsluliðar S.þ. og vestrænir
fréttamenn fullyrða aö bardagar
þar um þessar mundir séu
hvergi nærri eins harðir og
blóðugir og stríösaðilar halda
fram. ■