Tíminn - 30.08.1995, Side 1

SIMI 563 1600
79. árgangur
Velta fyrirtœkja jókst um
6% milli áranna 1993
og 1994:
Gróðinn
fimm-
faldast
Afkoma fyrirtækja hefur batn-
a& verulega milli áranna 1993
og 1994 samkvæmt nitmrstöb-
um Þjó&hagsstofnunar eftir úr-
vinnslu úr ársreikningum 973
fyrirtækja í 10 helstu greinum
atvinnulífsins. Velta fyrirtækj-
anna jókst kringum 6% milli
ára og hagna&ur þeirra af reglu-
legri starfsemi fimmfaida&ist,
úr 0,8% af tekjum fyrra ári&
upp í 4% sí&ara ári&. Velta jókst
í öllum greinum nema hva& 2%
samdráttur var& í byggingar-
i&na&i og kyrrstaöa hjá bönk-
um og sparisjó&um. Mest jókst
veltan aftur á móti um rúmlega
11% hjá samgöngufyrirtækj-
um.
Hagnaöur jókst sömuleiöis í öll-
um greinum nema byggingariön-
aði. Batinn varð mestur, 6,8%, í
sjávarútvegi, þar sem meðalaf-
koma 90 fyrirtækja snérist úr
4,3% tapi 1993 í 2,5% hagnað í
fyrra. Hjá samgöngufyrirtækjun-
um varö einnig um mikinn bata
(5,7%) a& ræða milli ára þar sem
3,9% hagnaður kemur í staö 1,8%
taps.
Alls veltu umrædd 973 fyrir-
tæki rúmlega 273 milljörðum
króna í fyrra, sem var 5,6% aukn-
ing frá árinu ábur. Þar af er versl-
unin stærst í sniðum, alls 200
verslanir meö samtals 81 millj-
arba kr. veltu, sem var 3,5% aukn-
ing milli ára. Athygli vekur að
launakostnaöur lækka&i milli ára,
sem hlutfall af tekjum, í öllum
greinum nema sjávarútvegi.
Heildarlaunagreiðslur þessara fyr-
irtækja jukust eigi aö síður um
3,8% milli ára — eða nokkurn
vegin sama hlutfall og velta versl-
ananna jókst milli ára.
í heild var launakostnaður fyr-
irtækjanna 21,9% á síðasta ári. En
þetta hlutfall er mjög mismun-
andi milli greina. Hjá þjónustu-
fyrirtækjum og veitingahúsum
fara talsvert yfir 40% söiunnar í
launagreiðslur. Þaö þýðir t.d. að
til þess að mæta 10% kauphækk-
un þyrftu fyrirtækin um 5% meiri
veltu. í bönkum og sparisjóðum
fer drjúgur þriðjungur teknanna í
launagreiðslur, en samt hefur af-
skriftasjóður útlána stundum ver-
ið stærri hluti teknanna en heild-
arlaunagreiöslur til bankastarfs-
manna. Launagreiðslur eru meira
en fjórðungur (nær 28%) tekna
sjávarútvegsfyrirtækja, svipað
hlutfall í byggingariðnabi og rétt
um fjórðungur veltunnar.í öörum
ibnaði. Hins vegar er launakostn-
abur í verslun og tryggingafyrir-
tækjum jafnaðarlega um 11-12%
veltunnar. Eiginfjárhlutfall hækk-
aöi milli ára úr 28,8% í 31,6% að
meöaltali ef innlánsstofnanir eru
undanskildar, en eiginfjárhlutfall
þeirra var 7,9% að meöaltali. Eig-
infjárhlutfallið hækkaði milli ára
í öllum greinunum nema hjá
tryggingafélögum. ■
Miövikudagur 30. ágúst 1995
160. tölublað 1995
Staersta og stoltasta fley sumarsins
prinsessa. Royal Princess. <5q meö komu þessa skips lýkur vœntanleqa aö mestu haqstœöu feröam
Tímamynd CS
var í Reykjavíkurhöfn í gærdag, glœsileg, konungleg
prinsessa, Royal Princess. ög meö komu þessa skips lýkur vœntanlega aö mestu hagstœöu feröamannasumri. Royal Princess er 230 metrar á lengd,
tekur 1200 farþega og er meö 500 manna áhöfn, langstœrsta skemmtiferöaskip sem hingaö hefur komiö í sumar.
Hlutfall launakostnaöur hjá íslenskum og dönskum frystihúsum er svipaöur. Helmingsmunur
á greiddu tímakaupi. Samtök fiskvinnslustööva:
Meiri afköst og styttri pásur
Arnar Sigurmundsson, forma&ur
Samtaka fiskvinnslustöðva, seg-
ir að helstu skýringarnar á mikl-
um launamun í dönskum frysti-
húsum og íslenskum hinsvegar
séu m.a. þær að afköst í dönsk-
um húsum eru meiri, minni tími
fer þar í kaffitíma og pásur en
hér auk þess sem dönsk út-
flutningsframieiösla fær endur-
greitt úr ríkissjóöi ýmsan útlagð-
an kostnað. Aftur á móti sé hlut-
fall launakostnaður hjá dönsk-
um frystihúsum og íslenskum
mjög svipaður, eða um 23%-
24%.
Þá er hráefniskostnaöurinn talin
vera mjög svipaður, en birgöatím-
inn mun styttri hjá danskri
vinnslu en íslenskri vegna þess
hvaö stutt er þaðan á markaði í
Evrópu. En síðast en ekki síst telur
Arnar aö það hafi mikið að segja
að íslendingar í danskri fisk-
vinnslu hafa mun meira á milli
handanna eftir skatta en hérlend-
is. Hinsvegar sé því ekki aö neita
aö allt að helmings munur er á
greiddu tímakupi í danskri fisk-
vinnslu í samanburöi viö það sem
gengur og gerist hérlendis. Sam-
kvæmt kjararannrókn á fyrsta árs-
fjóröungi er meðaltímakaup í ís-
lenski fiskvinnslu um 458 krónur.
Á sama tíma greiöa Danir fisk-
vinnslufólki allt frá 800 til rúm-
lega 1000 ísl. krónur á tíjnann.
Helstu ástæöurnar fýrir þessum
mikla mun séu m.a. þær að afköst-
in í dönskum frystihúsum á
manntíma eru mun meiri en al-
mennt gerist í íslenskum frysti-
húsum. Það stafar t.d. af því að
mun meira er af ormi í íslenskum
en dönskum fiski. Jafnframt er tal-
iö aö í dönskum húsum sé meiri
sérhæfing en hérlendis. í þriðja
lagi telur Arnar aö þessi launamis-
munur sé vegna þess að af hverj-
um átta dagvinnustundum í
dönskum frystihúsum fer aðeins
hálftími í pásur og kaffi, en
klukkutími hérlendis. En síöast en
ekki síst þá fær dönsk útflutnings-
framleibsla og þar á meðal fisk-
vinnsla sem selur á erlenda mark-
abi, endurgreidda ýmsa launa-
tengda liði frá danska ríkinu, s.s.
tryggingargjöld o, fl. í þeim dúr.
En talið er að þessi þættir geti veg-
ið allt aö 10%-15% í launakostn-
abi útflutningsfyrirtækja. Þar fyrir
utan bendir formaður Samtaka
fiskvinnslustöðva á aö á sínum
tíma hefði Evrópusambandið, sem
þá hét Evrópubandalagið, byggt
höfnina í Hanstholm og fiskmark-
aðinn þar. Því til viðbótar er óvíst
hvaða áhrif styrkir frá EBS og frá
dönskum sveitarfélögum kunna
aö hafa á launamyndun í dönsk-
'um frystihúsum.
Um 10 ár eru síðan gefin var út
skýrsla um samanburð á launum í
dönskum og íslenskum frystihús-
um. Formaður Samtaka fisk-
vinnslustöðva telur vel koma til
greina aö ráðist veröi í gerð nýrrar
skýrslu í ljósi þeirrar umræðu sem
verið hefur um þessi mál á síðustu
misserum. ■
Heilbrigöisráöherra: Minna fé til fjárfestinga í nýju húsnœöi:
Mikilvægt að fjár-
magnið nýtist sem best
„Eflaust verður miklu minna fé
veitt til nýrra fjárfestinga en ver-
i& hefur. Það er komið a& því, nú
þegar við erum í erfiðleikum með
a& reka þær stofnanir sem eru
þegar starfræktar, a& við höfum
ekki efni á því aö fjárfesta í nýju
húsnæði. Þetta er það fyrsta sem
við tökum á vib fjárlágageröina,"
segir Ingibjörg Pálmadóttir heil-
brigðis- og tryggingaráðherra.
Ingibjörg Pálmadóttir segir það
erfitt að nefna tölur um fyrirhugaö-
an niöurskurð.
„Það veröur aukning á milli ára.
Þetta er frekar spurning um hvab
viö ætlum að draga mikið úr þensl-
unni og hvab við ætlum að bæta
miklu við. Það hafa oröiö verulegar
kauphækkanir í heilbrigðiskerfinu.
Þær hljóta að skila okkur ánægðara
starfsfólki en taka óneitanlega í
þegar 70% af rekstrarkostnaði
sjúkrastofnana fara í launakostn-
að."
Ingibjörg segir að engin ákvörö-
un hafi verið tekin innan ráðuneyt-
isins um að fækka starfsfólki heldur
verði hver stofnun að koma með
tillögur um hvernig hún geti náð
endum saman.
Læknaráð Landspítalans og Borg-
arspítalans sendi í gær frá sér yfir-
lýsingu þar sem þau setja fram þá
skoðun sína aö frekari niðurskurð-
ur á sjúkrahúsunum í Reykjavík
muni ekki skila tilætluðum árangri.
Þau vitna jafnframt í grein land-
læknis þar sem hann taiar um of-
fjárfestingar í heilbrigðisstofnun-
um utan Reykjavíkur.
Ingibjörg segir ekki hægt að al-
hæfa á þennan hátt. „Þetta er mis-
munandi eftir stöðum. Það em
margar rekstrareiningar á lands-
byggöinni í fullum rekstri og vel
reknar. Ég tel hins vegar mjög mik-
ilvægt að sjúkrahús vinni saman og
hlutir séu samnýttir betur en nú er
gert. Þetta á líka við um sjúkrahús-
in í Reykjavík sem þurfa að vinna
betur saman innbyrðis. Viö getum
ekki einungis verib í samkeppni
um fjármagnið heldur verðum viö
að reyna aö tryggja að það nýtist
sem best þeim sem eiga að njóta
þjónustunnar." ■