Tíminn - 24.10.1995, Blaðsíða 6

6
amz-1.-
W%%mwu
Þri&judagur 24. október 1995
Gamli bærinn
á sínum stað
Þjóbleikhúsib: KARDEMOMMUBÆRINN
eftir Thorbjörn Egner. Þýbing: Hulda
Valtýsdóttir. Þýbing söngtexta: Kristján
frá Djúpalæk. Leikstjórn: Kolbrún K.
Halldórsdóttir. Leikmynd: Finnur Arnar
Arnarsson. Búningar: Cubrún Aubuns-
dóttir. Lýsing: Björn Bergsteinn Cub-
mundsson. Tónlistarstjórn: jóhann C. Jó-
hannsson. Frumsýnt á Stóra svibinu 21.
október.
Ég býst viö að margir leikhús-
gestir í hópi hinna eldri varpi
öndinni léttar þegar tjaldiö er
dregiö frá sviöi Kardemommu-
bæjar. Hér er allt á sínum staö,
umgjöröin eins og áöur, enda
jafnan byggt á hugmyndum
höfundarins sjálfs um leikmynd
og búninga. Hver ný sýning
þessa leiks er í rauninni eins og
kópía af fyrri sýningum. Getur
nokkur hugsaö til þess aö fariö
yröi aö gera einhverjar tilraunir
meö þennan elskulega barna-
leik? Kolbrún Halldórsdóttir
hefur ekki fitjað upp á neinu
slíku. Enda hefur hún sem list-
rænan ráðunaut þann mann
sem mun hafa stjórnað öllum
fyrri sýningum Kardemommu-
bæjarins, Klemenz Jónsson. Og
svo sem til aö undirstrika hið
sögulega samhengi leikur Ró-
bert Arnfinnsson Bastían bæjar-
fógeta einu sinni enn.
Það væri þarflaus iðja að setja
á langar ræöur um Kardem-
ommubæinn einu sinni enn.
Þessi góövildarheimur „fólks og
ræningja í Kardemommubæ",
Barflugumar í samvinnu vib Leikfélag
Reykjavíkur: BAR PAR eftir Jim Cartwright.
Þýbing: Cubrún J. Bachmann. Leikstjóri:
Helga E. Jónsdóttir. Leikmynd og búning-
ar: Jón Þórisson. Lýsing: Lárus Björnsson.
Frumsýnt í Leynibar Borgarleikhússins 21.
okt.
Þetta leikrit var sýnt á vegum
Leikfélags Akureyrar í fyrra og
varö fádæma vinsælt. Félagiö
kom með sýninguna hingaö suö-
ur á listahátíð 1994 og sá ég þá
sýningu og skrifaöi um hana í
blaðið þá. Þetta var skemmtileg
sýning og verkið gott. Nú er þaö
aftur komiö á sviö á barnum niöri
í Borgarleikhúsinu. — Cartwright
hefur hitt sérlega vel í mark hjá ís-
lenskum leikhúsgestum sem ann-
ars staöar. Taktu lagið Lóa gengur
enn í Þjóðleikhúsinu og nú les ég
í íeikskrá aö nýjasta verk hans,
Stone Free, eigi aö koma hér á
sviö glænýtt á næsta ári.
Bar par gerist á bar og sýnir
hjón sem eiga og reka barinn. Það
er strax ljóst aö milli þeirra ríkir
kuldi, tilfinningar þeirra hvors í
annars garö eru frosnar, af ein-
hverri ástæðu sem ekki upplýsist
fyrr en í lokin hver er — eitthvað
sárt hefur gerst í lífi þeirra. Starfið
á barnum deyfir sársaukann.
„Þetta er okkar líf, þessi pöbb,"
segir konan, „og allir sem koma
hingaö til aö skvetta í sig. Ekkert
fjölskyldulíf, ekkert einkalíf. Þaö
er allt hérna, bak viö þetta bar-
sem Thorbjörn Egner hefur
brugöið hér upp, heldur velli, af
því aö höfundurinn var einn
þeirra útvöldu sem fundu leiö-
ina aö barnssálinni. Leikurinn
hefur lifað af harövítuga raun-
sæisstefnu í barnabókmenntum
sem fylgdi í kjölfar 68-kynslóð-
arinnar, þar sem gerö var krafa
um aö barnasögur fjölluöu um
börn einstæðra mæðra sem
ættu í erfiðleikum í hinum gráa
hversdegi. Hvar eru þau verk
núna? Enginn veit — en Kar-
demommubærinn iifir. Fyrst og
fremst auðvitað vegna þess aö
þetta er lifandi leikverk.
Ekki er svo að skilja að sól-
björt ævintýri eins og þessi leik-
ur Egners — og aðrir leikir hans
— séu einhlítur kostur fyrir
börn, fjarri því. En alveg áreið-
anlega er þetta gott innlegg í
uppeldi, sá boðskapur aö innst
inni séu manneskjurnar býsna
góðar og sýni á sér betri hliðarn-
ar ef vel er að þeim farið, hann á
fullan rétt á sér. Og við megum
ekki heldur gleyma því að hinn
ljúfi og viðutan bæjarfógeti Kar-
demommubæjar á sitt mótvægi
í Soffíu frænku, sem heldur
uppi skikk í bænum og endar
með því að giftast einum þeirra
sem helst ruglar hið farsæla
samfélag bæjarbúa.
Þótt sviðsetning Kardem-
ommubæjar sé í öllum meginat-
borð, vinnan, viðskiptin,
skemmtunin, maður fær það allt
hérna megin við borðið. Þar fyrir
utan er ekkert annað að fá en ís-
kalt hjónarúmið." Að lokum
veröur lítið atvik á barnum þetta
kvöld til þess að því sem innra
fyrir býr er hleypt fram og það
gefur raunar fyrirheit um að sam-
band hjónanna eigi sér viðreisnar
von.
Þetta er fallega sögð, raunsæ og
viðkvæmnisleg saga, sett fyrir
sjónir af því valdi og kunnáttu
sem Cartwright býr yfir í ríkum
mæli. Þessi höfundur kann sann-
arlega aö bmgga þann kokkteil
sem gengur í leikhúsgesti, það
sýna bæði þau leikrit sem ég hef
séð eftir hann, Taktu lagið Lóa og
Bar par. Um Stræti mun gilda það
sama, en þá sýningu sá ég því
miður ekki.
Það, sem er sérstakt við Bar par,
er að í því eru aðeins tveir leikar-
ar, en margar persónur. Þetta er
svo að skilja að parið á barnum
bregður sér í gervi gestanna líka.
Og það em margbreyttar persón-
ur sem snjóar hér inn, sorglegar,
skoplegar og allt þar á milli, því
höfundurinn kann að bregða upp
lifandi persónulýsingum. Og fle-
stallar eru þessar manneskjur
óhamingjusamar, ófullnægðar. —
Það er gömul kona sem dröslast
með ellihruman eiginmann,
Kasper, jesper og jónatan.
LEIKHÚS
GUNNAR STEFÁNSSON
riðum eins og þær fyrri, fer ekki
hjá því ab nýr leikstjóri og leik-
endur setji sinn persónulega stíl
á sýninguna. Þá kemur auðvitað
að þeirri spurningu leikgesta úr
eldri flokki hvort breytingin sé
til bóta, er leikurinn „eins góð-
ur" núna og forðum? Áreiðan-
lega eiga margir erfitt með að
svara þeirri spurningu játandi
og ég ætla að það sé ekki tóm
nostalgía. Sannast ab segja
finnst mér að einhver safi eða
jarðsamband hafi farið forgörð-
um, þótt í heild sé sýningin
ásjáleg og fagmannlega unnin
gamall maöur sem öðlast innri
frið með því ab minnast látinnar
konu sinnar. Úr þessu og þvílíku
fólki sveifla leikararnir sér yfir í
ungan töffara og kærustuna sem
er að reyna ab hemja hann hjá
sér, en hann hefur augun við aðr-
ar konur. Síðan kemur ófull-
nægða konan sem þráir ákaft
stóra og sterka karlmenn, en á
sjálf rindilmenni. Því næst koma
kvalarinn og hin kúgaða, svo ak-
feitt par þar sem konan hefur ekki
náð sér eftir ab Elvis dó. Aö lokum
er svo „hin konan", viðhald gifta
mannsins — og svo lítill drengur
sem leitar pabba síns, hann leysir
úr læöingi tilfinningaþrungið
lokaatribi leiksins.
Um Bar par má segja, eins og
svo mörg önnur nútímaleikrit, ab
þar ræður tragi-kómíkin ríkjum.
Líftaug verksins er hin stílfærða,
skopnæma persónugerð. Hér er
ekki lagst djúpt í mannlífs- eða
sálfræbistúdíur, en leikritib hefur
það jarbsamband sem greiðir því
leiö til áhorfandans. Sumar per-
sónumyndirnar eru alvarlega
dregnar, aðrar hreinar skopkli-
sjur, eins og litli karlinn. En skop-
iö í persónugerðunum missir
aldrei samband við veruleikann.
Það sannast hér að hæfileg til-
finningasemi í bland við grófgert
skop er það sem bestan hljóm-
grunn fær hjá áhorfandanum.
Þessi sýning á Bar pari er í
mörgu lík þeirri fyrri, en hér eru
leikendurnir abrir og leikstjórinn
einnig. Sýningin hefur það fram
yfir þá fyrri (sem ég sá reyndar í
Lindarbæ) að hún er sett á svið á
bar, passar sem best má verða í
umgjöröina. Aubvitab er freist-
andi fyrir þann sem séð hefur
báöar sýningarnar, og af því að sú
fyrri er ekki lengra að baki en
raun ber vitni, að bera þær sam-
af leikstjóra og liði hans. Yfir-
leitt er leikstíllinn allur tempr-
aðri, skopgervingin ekki eins lit-
sterk og áður var, fólkið í Kar-
demommubæ er allt orðið
venjulegra en áður. Gleggst birt-
ist þetta í Soffíu frænku, sem var
alveg furðulega tilþrifalítil í
meðförum Ólafíu Hrannar Jóns-
dóttur. Það var eins og þessi
ágæta leikkona héldi aftur af sér
og raddbeitingin var líka undar-
leg. Hvað er leikstjórinn að fara
með slíku? Ég er líka viss um að
Ólafía getur sungið betur en
þetta. Yfirleitt var söngurinn
veikur hlekkur í sýningunni, en
hljómsveitin spilaði ágætlega
undir stjórn hins þrautreynda
Jóhanns G.
Svo aðeins séu nefndir helstu
leikendur, þá skilaði Róbert
an. Ég er ekki frá því að sú fyrri
hafi verið bragðmeiri og jafnbetri
en þessi. Helga E. Jónsdóttir leik-
stjóri hefur beitt tempraðri leik-
stjórnarstíl en Hávar Sigurjóns-
son við fyrri sýninguna. Aubvitað
er þess líka ab gæta að leikararnir
eru ólíkir, reyndar ekki aðeins að
leikstíl heldur aldri og útliti. Meiri
munur er á stíl Þráins Karlssonar
og Guðmundar Ólafssonar, sem
leikur karlhlutverkin hér, heldur
en á Sunnu Borg og Sögu Jóns-
dóttur. En þessi sýning stendur
vissulega fyrir sínu. Hér er um að
ræða óskaverkefni fyrir leikara að
spreyta sig á og ég spái því að ekki
eigi eftir að líða mörg ár áður en
við fáum að sjá Bar par með nýju
„pari".
Það er gaman að sjá leikarana
hafa svo ótt og títt hamskipti sem
hér. Hin mismunandi gervi fóru
þeim náttúrlega misvel, en í heild
var góður gangur á sýningunni og
tókst að halda dampinum býsna
vel. Guðmundur átti betra með
skopfígúrurnar, var til dæmis
býsna góbur í hlutverki litla karls-
ins. Saga sýndi aftur á móti hinar
raunsæju týpur vel, eins og sorg-
mædda viðhaldib undir lokin.
Best var hún þó í aðalhlutverk-
inu, veitingakonunni innan við
barborðið. Þab er raunar sérlega
gaman ab fylgjast meb Sögu í
þessu verkefni, enda hefur hún
ekki sést á leiksviði alllengi.
Þessi sýning á Bar par er gott
innlegg í starf Borgarleikhússins,
þótt ekki sé hún ab öllu leyti á
vegum þess, og ætti að efla gengi
leikhússins. Þaö má ætla ab fólk
sunnan heiða kunni ekki síður ab
meta þennan leik en Norölend-
ingar um áriö — enda fer frægð
höfundarins nú vaxandi hér á
landi með hverju misseri, eins og'
fyrr var sagt. ■
Arnfinnsson auðvitað Bastían
vel sem áður, þótt merkja megi
að sönnu að leikarinn er tekinn
að eldast og þreytast. Spurning
er hvort ekki hefði eldri leik-
kona átt að fara með hlutverk
konu hans, þótt Anna Kristín
Arngrímsdóttir skili því þekki-
lega. Árni Tryggvason er alltaf
vinsæll af börnunum, eitt sinn
lék hann Bastían en er nú Tobí-
as. Hann verður dálítið hjákát-
legur, ekki beinlínis eins og sá
vitringur sem höfundurinn lýs-
ir. Það er skemmtilegt að lesa
umsagnir Egners um persón-
urnar í leikskránni, en efast má
um að leikstjórinn hafi fylgt
þeim til hlítar, samanber það
sem ábur sagði um Soffíu
frænku. En þá er að víkja að
ræningjunum.
Um þá segir Egner að þeir séu
eins og stór börn og hafi marga
eiginleika barna. Kasper, sá
elsti, er strangur og hávær,
Jesper er skástur útlits, Jónatan
er feitur og trúgjarn og sá sem
frekast ætti að vinna hylli
áhorfenda. Þá segir að ræningj-
ana eigi að leika með töluverð-
um krafti og gáska. „Óhreinir og
vanhirtir, en eiga þó sinn
„sjarma" undir skítnum." —
Pálmi Gestsson, Örn Árnason
og Hjálmar Hjálmarsson leika
Kasper, Jesper og Jónatan. Af
þeim þykir mér Örn bestur,
enda útmetinn skopleikari.
Pálmi fór einnig vel með
Kasper, en hæpnastur fannst
mér Jónatan og gervi og hegbun
Hjálmars í hlutverkinu var að
minnsta kosti ekki í samræmi
við lýsingu Egners. Hjálmari
tekst varla nógu vel ab „vinna
hylli áhorfenda", en að vísu er
erfitt að fara í fótspor Bessa
Bjarnasonar án þess að blikna.
Aðrir, sem vert er að nefna, eru
Sörensen rakari (Bergur Þór Ing-
ólfsson), pylsugerðarmaðurinn
(Sveinn Þ. Geirsson) og bakarinn
(Benedikt Erlingsson). Ekki sætti
leikur þeirra miklum tíbindum.
Atriði Bergs með rakstri ræningj-
anna var ekki nógu markvisst og
þar komu líkamlegir tilburðir á
svibi í staðinn fyrir eiginlegan
skopleik. Benedikt Erlingsson
sýndi áberandi bestan leik þess-
ara þriggja.
Kolbrún Halldórsdóttir er sér-
lega útsjónarsamur leikstjóri í
hópatriðum og kann vel að
vinna með börnum. Börnin, sem
taka þátt í sýningunni, standa
sig ágætlegá og hefur leikstjór-
inn greinilega lagt rækt við þau.
Dýrin í Kardemommubæ, hund-
ar og kettir, eru skemmtileg, og
einnig Kamilla og Tommi sem
mest mæðir á (Guðbjörg Helga
Jóhannsdóttir og Þorvaldur Dav-
íb Kristjánsson), ekki síst Guð-
björg sem söng líka ljómandi fal-
lega. — Kardemommubæinn á
auðvitað hver ný kynslóð að sjá.
Góða skemmtun! ■
Absendar greinar
sem birtast eiga í blaöinu þurfa aö vera tölvusettar og
vistaöar á diskling sem texti, hvort sem er í DOS eöa
Macintosh umhverfi. Vélrit-
aöar eöa skrifaöar greinar

geta þurft aö bíöa birtingar
vegna anna viö innslátt.
Bábum megin barborðsins