Tíminn - 26.10.1995, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 26. október 1995
WltmMU
5
Sigurður Lárusson:
Hringvegur nr. 1 og 2
Fyrir allmörgum árum var sam-.
þykkt á Alþingi aö leggja bund-
ið slitlag á hringveginn kring-
um landið, þaö er aö segja þann veg
í byggö sem stysti ökufær bílvegur
væri. Unnið hefur veriö aö því jafnt
og þétt aö hrinda þessu í fram-
kvæmd. Árangurinn er orðinn
mjög mikill og nú er svo komið aö
búið er að leggja bundiö slitlag á
mikinn meirihluta af vegi nr. 1.
Enn er þó eftir alllangur kafli af
hringveginum.
Er það tilviljun að vegur nr. 1 frá
vegamótum Suðurfjarðavegar við
Eydali í Breiðdal allt norður í Mý-
vatnssveit er ennþá að langmestu
leyti malarvegur? Þó eru um 30 km
af veginum beggja megin Egils-
staðabæjar með bundnu slitlagi. Þá
eru eftir nálægt 220 km af þessari
leið ekki ennþá með bundnu slit-
lagi. Alls mun vegur nr. 1, hring-
vegurinn, vera um 1400 km, en
hvergi nema á Austur- og Norðaust-
urlandi mun vera meira en 20 til 25
km af hringveginum ennþá malar-
vegir og á nokkrum stöðum 10 km
eða minna. Er þetta tilviljun? Nei,
alls ekki. Þeir, sem ráðið hafa hvar
bundið slitlag er lagt á vegina, bera
ábyrgðina á þessu. Er það ekki
furöulegt að ráðamenn í öðrum
kjördæmum en Austurlandskjör-
dæmi skuli allir hafa lagt kapp á ab
fá bundið slitlag á hringveginn sem
allra fyrst? Nei, hitt er furðulegra að
þingmenn Austurlandskjördæmis
og umdæmisverkfræðingurinn á
Austurlandi hafa sameiginlega ráð-
ið þessu.
Þegar Halldór Blöndal varð sam-
gönguráðherra vorið 1991, lýsti
hann því fljótlega yfir að nú yrði
það gert að forgangsverkefni í vega-
málum að ljúka sem allra fyrst við
að leggja bundið slitlag á áður um-
ræddan vegarkafla og skyldi því
verða lokið á næstu 5 til 6 árum, ef
ég man rétt. Þessi yfirlýsing ráð-
herrans þótti mörgum hér eystra
meira en tímabær. Halldór er enn
samgöngumálarábherra, en
bundna slitlagið hefur lítið lengst
hér eystra þrátt fyrir þab.
En viti menn, þegar hann opnaði
formlega brú á Breiðdalsá, lýsti
hann því yfir svona um leið að veg-
ur nr. 96, Suðurfjarðavegur, skyldi í
framtíðinni verða hringvegurinn,
þó að hann lengi hringveginn um
50 km eða þar um bil, og því skyldi
lokiö fyrir aldamót. Hvort meira
mark er takandi á þessum ummæl-
um ráðherrans en 1991, skal ósagt
látið, en vissulega fellur þetta vel að
stefnu umdæmisstjórans og þing-
manna Austurlands. Með þessu er
þó tekin upp alveg ný stefna í vega-
málum. Það er með öðrum orðum
búið að taka upp hringveg nr. 2.
Ég tel víst að fleiri, sem svipað
VETTVANGUR
„Þetta sýnirglöggt hvers-
konar vitleysa það er að
breyta legu hringvegarins,
eins og virðist eiga að gera
hér á Austurlandi. Vonandi
sjá allir skynsamir menn
hve mikil fjarstœða þetta er,
áður en endanleg ákvörðun
verður tekin um þessa frá-
leitu vitleysu."
hagar til um og í þessu tilfelli, muni
ganga á lagib. En eitt vil ég sérstak-
lega benda á í sambandi viö að
beina aðalumferðinni um fjarða-
leiðina. Á þessum kafla eru tvær
skriður, sem báðar geta verið hættu-
legar varðandi grjóthrun og einnig
snjóflóðahættu. Þá eru margar
blindbeygjur og hengiflug niður í
sjó. Svo er annað, sem valdiö getur
mikilli slysahættu, en það er að veg-
urinn liggur í gegnum endilöng
þorpin bæði á Stöðvarfirði og Fá-
skrúðsfirði. Vonandi er að þessi ráð-
stöfun verði ekki til að fjölga slys-
um hér á Austurlandi.
Ég þykist þess fullviss að þrátt fyr-
ir að fjarðaleiðinni verði gefið nafn-
ið hringvegur, þá muni verulegur
hluti fara um Breiðdalinn og Skrið-
dalinn til Egilsstaða, vegna þess að
Sú var tíð, þegar Sovétríkin voru á
dögum, að beöið var með eftirvænt-
ingu eftir tíðindum af nýjum hljóð-
færaleikurum þar eystra, einkum pí-
anóleikurum og fiðlurum. Héraðs-
brestir urðu þegar Gilels og Richter
fóru í tónleikaferðir um Vesturlönd,
Rostrópóvitsj, Oistrakh eða Kramer
— Rostrópóvitsj byrjabi reyndar
sinn frægðarferil vestan járntjalds
með tónleikum í Reykjavík og á ísa-
firði, ef ég hefi skilið þetta rétt. En
nú hafa landamæri breyst og upp-
spretta snillinganna er Austurlönd
fjær, Japan, Kórea og nú síðast
Kína. Bestu tónlistarnemar vest-
rænna háskóla eru frá þessum lönd-
um — þeir hafa hæfileikana vegna
þess hve úr miklum fjölda er að
moba (þab eru 1000 sinnum meiri
líkur til að snillingur fæðist í Banda-
ríkjunum á tilteknu svibi en á ís-
landi, og 5 sinnum meiri líkur til að
slíkur snillingur fæbist í Kína en í
Bandaríkjunum), og að auki agann,
sem mörgum þykir mjög á skorta í
þjóðfélögum þar sem „að láta sér
það er miklu styttri og hættuminni
leið. Og ég trúi því ekki að Vega-
gerðinni haldist það uppi til lengd-
ar, að byggja veginn frá Eydölum að
Stóra-Sandfelli í Skribdal ekki vel
upp og leggja bundib slitlag á hann.
Svo hlýtur líka að koma að því
fyrr en seinna að fleiri byggðarlög
vilji líka fá hringveg 2, eins og ég
kýs að nefna hann, í gegnum þétt-
býliskjarnana hjá sér, ef það er ein<
æskilegt og af er látið. Mér dettur i
hug að Þingeyingar vildu gjarnan fá
veg nr. 2 um Húsavík, Skagfirðingar
veg nr. 2 út Blönduhlíö um Sauðár-
krók, Húnvetningar um Hvamms-
tanga, og jafnvel Vopnfirðingar um
Hellisheiði og þaðan um Vopna-
fjörð og þaðan um alla helstu þétt-
býlisstaði í Norður-Þingeyjarsýslu.
Hvar mundi þessi hringavitleysa
enda?
Þetta sýnir glöggt hverskonar vit-
leysa það er að breyta legu hring-
vegarins, eins og virðist eiga að gera
hér á Austurlandi. Vonandi sjá allir
skynsamir menn hve mikil fjar-
stæða þetta er, áður en endanleg
ákvörðun verður tekin um þessa
fráleitu vitleysu.
Ráðstöfun Vegagerðar ríkisins á
vegafé hér á Austurlandi er í ýmsum
tilfellum illskiljanleg og skal ég
nefna örfá dæmi því til skýringar.
1. Örfáum árum áður en nýja
brúin var byggð á Jökulsá á Dal, var
lagt bundib slitlag beggja megin við
gömlu brúna á að giska 3 km, þrátt
TONLIST
SIGURÐUR STEINÞÓRSSON
ekki leiðast" (eða skemmta sér til
ólífis) er aðalkjörorðið.
Á „grænum tónleikum" Sinfón-
íuhljómsveitarinnar 19. október
kom fram einn slíkur snillingur, 15
ára fiðlarinn Li Chuan Yun, sem lék
fiðlukonsert nr. 1 í D-dúr eftir Nicc-
olo Paganini (1782-1840). Paganini
var sem kunnugt er frægasti fiölu-
snillingur sögunnar, svo göldróttur
á hljóðfærið að orð lék á ab hann
hefði selt sál sína skrattanum. Og
þessi konsert gefur einmitt tilefni til
aö sýna slíkan galdur, þar sem fiðl-
an fer meb aðalhlutverkið yfir ein-
földu undirspili hljómsveitarinnar.
Drengurinn fór ævintýralega létt
með ótrúlegar spilaþrautir einleik-
arans — langa tvígripskafla, yfir-
tónaspil, stökk og hlaup — en þó
með þeim hætti, að hann var jafn-
an að flytja tónlist, ekki sýna töfra-
fyrir að búib var að ákveba að
byggja nýju brúna 2-3 km ofar.
2. 1994 var byggð brú á Breið-
dalsána neðan við bæinn Ós.
Nokkrum árum áður var brúarstæð-
ið endanlega ákveðib, en töluverð-
ur ágreiningur var í Breiðdalshreppi
um hvar hagkvæmasta brúarstæðið
væri. Sumir töldu ab hagkvæmara
væri að byggja brúna þremur til
fjórum km innar, eða skammt utan
vib bæinn Lágafell. Við það styttist
hringvegurinn 6-7 km meira en ef
brúin yrði byggð þar sem hún er;
auk þess væri miklu ódýrara ab
byggja hana þar.
Ég kynnti mér þetta hjá Vegagerð
ríkisins í Reykjavík eftir ab ákveðið
hafði verið að byggja brúna hjá Ósi.
Takuo Yuasa.
brögð. Enda er hér um mikilhæfan
tónlistarmann að ræða, eins og sést
best af því, ab flutningur hans á
fiðlukonsert Brahms fyrr á þessu ári
var talinn hinn glæsilegasti sem
heyrst hafi í tónleikasölum Kína.
Eftir langvinn fagnaðarlæti áheyr-
enda spilaði hann svo langt auka-
lag, sem kunnugir segja að verið
hafi eftir Ysaye.
Stjórnandi á tónleikunum var
annar Austurlandamaður, Takuo
Yuasa, sem fæddur er og uppalinn í
Japan, en hlaut háskólamenntun
sína og frama í Bandaríkjunum. Yu-
asa stjórnaði af mikilli íþrótt og
„fékk allt út úr hljómsveitinni sem
hún á til", ef svo má að orbi kom-
ast. Tónleikarnir hófust meb for-
leiknum ab Seldu brúðinni eftir
Þá sagði yfirverkfræðingur Vega-
gerðarinnar að áætlaður kostnaður
við að byggja brúna hjá Ósi væri
um 100 miljónir, en áætlaður
kostnaður við byggingu brúar utan
við Lágafell væri um 70 miljónir,
hvort tveggja miðað við byggingu
vegar að og frá brúnni meö bundnu
slitlagi.
Endanlegt verð á þessum fram-
kvæmdum hjá Ósi reyndist 162 mi-
ljónir. Þarna var því um verulega
fjárhæð að ræða, sem mér fannst að
vel hefði mátt verja til að byggja
upp og leggja bundib slitlag á veg-
inn inn Breibdalinn.
Því má skjóta hér inn í, að í fyrra-
vor aflaði ég mér svo upplýsinga hjá
Vegagerð ríkisins í Reykjavík um
hvað kostaði ab byggja upp og
leggja bundið slitlag á veginn frá
Eydölum um Breibdalsheiði að
Stóra-Sandfelli. Svarið var að það
kostabi um 500 miljónir.
3. Á sama tíma og stanslausar
kröfur koma frá þingmönnum
Austurlands um að gera sem allra
fyrst jarðgöng frá Norðfirði til
Mjóafjarðar og frá Seyðisfirbi til
Mjóafjarðar og þaban til Héraðs, er
varið stórfé til þess að leggja bundið
slitlag á þessa fjallvegi, en margum-
töluðum vegi um Breiðdalsheiði er
ekkert sinnt.
Ég læt þessi dæmi nægja um
meöferð vegafjár á Austurlandi ab
þessu sinni.
Höfundur er fyrrum bóndi.
Li Chuan Yun.
Smetana (1824-84) í svo hröbu
tempói ab einna helst líktist Flugi
hunangsflugunnar eftir Rimskíj-
Korsakoff. En hljómsveitin fór létt
með þetta, og útkoman var mjög
frísklegur og fallega spilaður forleik-
ur.
Síðust á efnisskrá var svo 7. sin-
fónía Dvoráks (1841-1904) í d-
moll, sem tónleikaskrá segir vera
hans bestu sinfóníu, enda þótt sú
níunda, „Frá nýja heiminum", sé
þekktust og vinsælust. Eins og fyrr
tók stjórnandinn si.nfóníuna frísk-
legum og litríkum tökum, og var
öllum vel fagnað í lokin. Húsfyllir
var í Háskólabíói á þessum tónleik-
um, enda byggjast fernir tónleikar
„grænu tónleikaraðarinnar" á vin-
sælli og aögengilegri tónlist. ■
Fiðlusnillingur
Matarhefbir
Þegar ég ferbast um ókunn lönd
finnst mér gaman að bragða á mat
sem dæmigerður er fyrir landsvæð-
ið sem ég fer um hverju sinni.
Þá ósk fæ ég uppfyllta á flestum
veitingastöðum og oft hef ég fengið
„skemmtilegan" mat, þótt stundum
hafi mér ekki fallið bragðib.
Fyrir nokkrum misserum var ég á
ferð í Toscana á Ítalíu og bar upp
hina venjubundnu ósk mína á veit-
ingastað.
Áður en varði var mér borin vel
krydduð, rjúkandi tómatsúpa sem
soðin hafbi verið með gömlu
brauði. Þessi réttur var virkilega
bragðgóður og ekki spillti það
ánægjunni þegar þjónninn upplýsti
að þetta væri dæmigert fátækrafæbi
fyrri alda.
Mér komu í huga sögur og sagnir
af matarvenjum fyrri tíma og meöal
annars af því að frændur okkar írar
hafa beinlínis bjargað sér frá því að
verða hungurmorða með því að
rækta og borða kartöflur.
Þar sem ég sat yfir tómatsúpunni
og hugsaði um íra og kartöflur fór
ekki hjá því að hugurinn reikabi
heim.
„Hvaba matarvenjur eigum vib
íslendingar?" hugsabi ég.
Eins og við var að búast komst ég
þegar að þeirri niburstöðu að matar-
hefðir okkar íslendinga væru miklu
merkilegri en flestra annarra.
og ferbamenn
Frá
mínum
bæjar-
dyrum
LEÓ E. LÖVE
Með þessum orðum er mér full al-
vara, lesandi góbur.
Það er nefnilega stabreynd ab
hvorki kartöflur né tómatar voru til
í Evrópu fyrr en á 16. öld, svo mat-
arhefðir þeim tengdar geta ekki ver-
ið eldri.
Gamlar íslenskar matarhefðir eru
hins vegar jafn gamlar landnáminu
og reyndar miklu eldri.
Reyktur, sviðinn, þurrkaður, súrs-
aður, kæstur og saltaður matur er að
sjálfsögbu víða til, en varla finnst
nokkurs staðar jafn mikib úrval og
hér á landi „ómengab" eða óbland-
að af framandi síðari tíma efnum.
Ég veit að margir ferbamenn
hugsa eins og ég lýsti hér í upphafi
og maður lætur sig bara hafa það ef
bragðið reynist vont.
íslenskur matur ætti ab verða oitt
af þeim sérkennum sem ferðamála-
frömuðir bentu á, þegar tekið er á
móti erlendum gestum. Þetta ætti
ekki síst við Norðurlandabúa sem
fengju matseðil forfebra sinna, því
auðvitab er þetta líka þeirra matur.
Það er alltaf verið að finna upp á
einhverju sem bjóba megi ferða-
mönnum upp á allan ársins hring
og því ekki þetta? Hver segir ab ís-
lendingar hafi aldrei borðað dæmi-
gerðan íslenskan mat nema á þorra?
Svona matseðill á að bjóðast ein-
hvers staðar á öllum árstímum, á
vorin má bæta á hann kríueggjum,
bjóða má fjallagrasamjólk, berja-
skyr og fleira og fleira.
Svo þarf bara að gefa hugmynda-
fluginu lausan tauminn og skýra í
ritubu máli á erlendum tungum
hvað hér er á ferðinni.