Tíminn - 26.10.1995, Blaðsíða 7

Fimmtudagar 26. október 1995
mvmnn
7
Bókmenntagildi
hringvöðva
Skuggar vögguvísunnar
Súsanna Svavarsdóttir
FORLAGIÐ 1995
Mætur maður ritaði eitt sinn að
hver saga stefndi að endi sínum.
Ávallt eru til undantekningar
sem sanna sérhverja reglu. Þann-
ig verður því ekki haldið fram um
smásögur Súsönnu Svavarsdóttur
að þær stefni að endi sínum —
heldur stefna þær ófeimnar í
þessi þrjú göt líkamans sem hald-
ib er í forminu með hringvöðv-
um og ekki síður að þeim háæru-
verðuga staut sem rúmast hreint
svo ágætlega í fyrrgreindum göt-
um. Lýsingin á að sjálfsögðu við
munn, endaþarmsop, legganga-
op og getnaðarlim eða rassgat,
píku og böll eins og Súsanna kýs
að kalla þessi nytsömu líffæri.
Skiptar skoöanir eru um landa-
mæri erótíkur og kláms og eru
þær oftar en ekki byggðar á til-
finningu viðkomandi fyrir
ákveðnum texta eða mynd og út-
skýrt með orðunum „ég þekki
klám þegar ég sé það". Þó er hægt
að tína til einhver rök fyrir því ab
erótík og klám sé hreint ekki
sama fyrirbæri. Reyndar er orðið
nokkuð erfitt að notast við orðið
klám, því búið er ab einskorða
notkun þess við raddir hneyksl-
unargjarnra, „smáborgaralegra"
pempía. Þegar slíkar aukamerk-
ingar hafa klínst vib orð, getur
verið betra að grípa til útlensk-
unnar og tala um pornó, sem hef-
ur yfir sér einhvern virðuleika,
ólíkt klámi sem varla er notað
BÆKUR
LÓA ALDÍSARDÓTTIR
nema til hæðni. Helsti munur á
erótík og pornó er að í pornóinu
eru líffæri með nafnlausum búk-
um í aðalhlutverki. Persónur
þjóna tilgangi kynferðislegra at-
hafna, en ekki þannig að kyn-
ferðisleikir séu notaðir til ab
skerpa drætti persóna. Meb þessu
eru persónur í raun hlutgerðar,
ekki ólíkt því sem gerist í hroll-
vekjum kvikmyndanna. Það, sem
vekur hrollinn í þeirri tegund
mynda, er sú staöreynd að böð-
ullinn er ab hlutgera þab sem áð-
ur var persóna fyrir áhorfanda.
Nafnlaust liðib lík bútað í sundur
á skjánum nær kannski upp
gæsahúð meðal áhorfenda, en til
að raunverulegur hrollur kvikni
þarf persónan að hafa verið trú-
anleg manneskja, sem áhorfend-
ur gátu á einhvern hátt samsam-
ab sig. Hver hefur t.d. ekki lent í
því að eggja góba karlinn áfram
til að drepa vonda karlinn án
þess að siðgæðisvitundin grípi á
nokkurn hátt inní, því oftast nær
getum við ekki samsamast
skúrknum. Sama má segja um er-
ótík og pornó. Erótík lifnar ekki
nema persónur og söguþráður
séu þess verðar í huga áhorfenda
eða lesenda.
Smásögur Súsönnu eru mark-
aðssettar undir stimplinum er-
ótík, en eftir lestur þeirra get ég
ekki betur séð en það sé á röngum
forsendum. Sögurnar hafa flestar
einfaldan þráð og eru prýddar
einhliða, ótrúverðugum persón-
um, sem hefur tekist á einhvern
hátt að fara á mis við skvaldur og
ys hversdagslífsins. Þar má t.d.
nefna mömmupiltinn fertuga,
starfandi næturvörð, í fyrstu sög-
unni sem aldrei hafði augum litiö
kvenmannsklof. Þráin eftir kven-
manni brýst á endanum út á út-
farardegi móður hans og hann
endar daginn með kynfæri svíf-
andi í kyrrstæðu lofti heimilis
móður hans. Satt að segja er
nokkuö undarlegt ab velja þessari
sögu forsæti í bókinni, enda ein
sú slappasta sem þar birtist.
Aðalpersónur sagnanna eru af
bábum kynjum og misaldraðar.
Súsanna hefur varab sig á þeirri
gryfju að gera kvenfólk ab fórnar-
lömbum og karlmenn ab böðl-
um, þannig ab það er engan veg-
inn á karlmenn hallað í þessari
bók. Hins vegar birtast þar klisju-
kenndar persónulýsingar af öðr-
um toga. Unga stúlkan í Sumar-
sögu reynir í heimsku sinni að
tæla lífsreyndan og bóhemískan
málara, en verður að sjálfsögbu
undir í valdabaráttu þeirra. Stúlk-
an fær slæma útreið hjá karli og
höfundi, enda spilar Súsanna þar
með kunnuglegar eigindir
reynslulausrar stúlku, sem notar
gelgjuskotið mál úr smeðjuleg-
um, saklausum heila, og verður
hún heldur lítilmótleg í meðför-
um höfundar. Strax í næstu sögu,
Súsanna Svavarsdóttir.
í mynd, bregður fyrir annarri
staðlabri kvenpersónu sem kem-
ur, eins og aðrar þroskabar, mjúk-
vaxnar konur sagnanna, vel út í
þessu fyrirmyndar femme fatale
hlutverki. En segja má að fyrr-
nefndar konur hafi töglin og
hagldirnar í heimum sagnanna.
Þetta á einmitt við um nafn-
mörgu konuna í sögunni í mynd.
Konan klæðist sígildum lit fatöls-
kunnar, rauðum síðum kjól, upp-
háum hönskum, svartri slá, púar
sígarettu gegnum gyllt munn-
stykki og drekkur þann hárauða
drykk Campari. Það segir sig sjálft
eftir þessa lýsingu að vonlaust er
ab nálgast hana, hugur hennar er
ósnertanlegur, hún ræður leikn-
um (sem á sér að þessu sinni stað
í fjöruborði Kollafjarðar) og
hverfur svo á vit fjölskrúðugrar
skaufaflóru landsins. En hún
helst víst ekki lengi við hjá hverj-
um skaufa, hver veit hvers vegna,
fær leið á þeim þegar þeir opna
kjaftinn. Hún er sem sagt leynd-
ardómurinn holdi klæddur og
það er dulúÓin — sem er líklega
ein lífseigasta klisja sem til er um
konur og jafnframt einn versti
óvinur kvenkynsins — sem heill-
ar ljósmyndarann sem tekinn er í
þessari sögu.
Þrátt fyrir ófullnægjandi per-
sónulýsingar og tilgang sagn-
anna, þá eru nokkrar eftirminni-
legar myndir í sögunum og stíll-
inn ágætur og samræmist þeirri
tilraun að skrifa erótískar sögur.
Ein sagnanna nær sér jafnvel á
flug, þó hún steypist á nefið í lok-
in. Þetta er sagan Jazzforleikur,
sem segir frá sambandi saxófón-
leikara og ástkonu hans. í þeirri
sögu er tónlist, tilfinningu, þján-
ingu og svitamettuðu andrúms-
lofti tónlistarbars fléttað saman,
þannig að úr veröur mjög mögn-
uð mynd sem nær til ýmissa
skynfæra. í raun tel ég þetta einu
söguna sem nær því að kallast er-
ótísk, enda rúmast í henni atriði
sem geta haft hughrif, en leitast
ekki eingöngu eftir að vekja les-
endur upp neðan mittis.
Endalaust nart í geirvörtur,
dropar úr kóngum og raki undir
dökkum hárbrúskum verða leiði-
gjörn til lengdar, þó vissulega sé
reynt að lífga upp á senurnar með
því að strá eilitlu sadó-masókísku
kryddi yfir annars endurtekn-
ingasamar kynlífslýsingar. En
dugir ekki til. Það mætti kannski
líkja þessu við sögur, sem hefðu
það að markmiði að lýsa barsmíb-
um. Einblínt væri á líffærin sem
framkvæmdu og líffærin sem
urðu fyrir ókennilegum barefl-
um, algerlega án tillits til orsaka,
afleiðinga, tilfinninga eða hug-
hrifa. í Skuggum vögguvísunnar
eru sögurnar á slíku plani. Þær ná
ekki að hefja sig upp á svið bók-
mennta, þar sem hver saga verð-
ur lítt annað en klénn rammi til
ab skapa svigrúm til kynlífsat-
hafna. Enda dettur dampurinn úr
þeim, þegar götum og skaufum
sleppir og endirinn, sem oft er
eins konar lykill merkingar í smá-
sögum, er einíaldlega staðsettur
þar sem kynórum, samförum eða
sjálfsfróunum lýkur. ■
Ambient-teknó tónlist í Tjarnarbíó:
Sveim í svart/hvítu
Einstæbur gjörningur átti sér
stað á þribjudagskvöld á Ung-
list '95 og á hann sér ekki fyr-
irmynd erlendis frá. Þar voru
sýndar gamlar, þöglar cult-
myndir á borb vib Orustuskip-
ib Potemkin, Metropolis, An-
dalúsíuhundinn og Chapiin-
myndir sem þóttu henta vel
til þessarar tilraunar vegna
þess hversu myndrænar þær
eru.
Það sérstæða við þennan vib-
burð í Tjarnarbíó var ekki sá að
sýna myndirnar, heldur að und-
ir myndunum spiluðu nokkrar
íslenskar danshljómsveitir af
fingrum fram. Þegar Tíminn
hafði samband við Sigurð Guð-
mundsson í framkvæmdanefnd
Unglistar, í gærdag, sagði hann
þetta vera mjög spennandi til-
raun. „Við erum að gera tilraun
með að blanda saman gömlum,
Tilkynning til þeirra sem komu aö hópslysinu í
Hrútafirbi sunnudagskvöldiö 22. október sl.:
Leitið a&stoðar!
Yfirstjóm björgunarmála í
Vestur-Húnavatnssýslu vill
koma á framfæri þakklæti til
allra þeirra er veittu aðstob
sína við aðhlynningu og
björgun á vettvangi, er hóp-
ferðabifreið valt út af þjóð-
veginum í Hrútafirði sunnu-
dagskvöldið 22. október sl.
Þeim tilmælum er beint til
þeirra, sem komu að slysinu
á einn eða annan hátt, ab
leita sér andlegrar aðhlynn-
ingar sem fyrst. Áfallahjálp
er í boði hjá ýmsum aðilum
og fer það eftir abstæðum í
hverjum bæ eba hverri sveit,
með hvaða hætti hún er
veitt. í flestum héruðum
hafa læknar og hjúkmnar-
fólk fengið þjálfun til að
veita þessa þjónustu og fólki
er bent á að leita sér upplýs-
inga á heilsugæslustöð sinni.
Einnig er fólk hvatt til að
leita til presta og nýta sér
þjónustu þeirra. Mikilvægt er
að leita sér hjálpar strax
fyrstu dagana eftir atburð-
inn, því almennt er talið að
hún skili bestum árangri inn-
an þriggja daga frá því að
áfallið átti sér stað. Sömu til-
mælum er beint til aðstand-
enda þeirra mörgu sem lentu
í slysinu. Björgunarfólk sýsl-
unnar vill auk þess votta
þeim samúb sína, er misstu
ástvini í slysinu, og vonaf að
þeir sem urbu fýrir áverkum
nái bata og líði sem minnstar
þrautir. ■
þöglum bíómyndum og nýjustu
danstónlist. Við erum með
bestu dansbönd í bænum á
sviðinu og uppi á stóru tjaldi í
Tjarnarbíó erum við með gaml-
ar þöglar myndir. Við notum
þama danstónlistina til að
hljóösetja þessar myndir „live".
Þetta verður ambient-teknó
tónlist, sem er blanda af kvik-
myndatónlist og teknó. Þetta er
svona tölvuvædd stemnings-
músík."
Hljómsveitirnar sem spiluðu,
voru Biogen, Reptilicus, Muri,
Oscillator, Plastik, Dj. Tekuru og
Glide. Þetta kvöld verður jafn-
vel endurtekið í næstu viku.
Dagana 27.-29. okt. mun
breska dansrokkhljómsveitin
Transcendental Love Machine
halda fjóra tónleika í Reykjavík:
í Hinu húsinu, Tunglinu, Und-
irheimum FB og Gauki á Stöng.
Hljómsveitin er flutt inn af
Hljómalind í samráði við Ung-
list, en að sögn Siguröar hefur
TLM verið að hasla sér völl í
Bretlandi. „Hún er ein af þeim
stærstu núna í Bretlandi í þess-
um flokki." Hljómsveitinni er
lýst svo, að hún spili rokkskotna
darstónlist, sem sé frábær
blanda af sexý grúví meb geim-
rokkskotnu teknóbíti.
Uppákomur eru öll kvöld
Unglistarvikunnar í Tjarnarbíó.
í kvöld, fimmtudaginn 26. okt.,
verður danssýning með dans-
hópum víðs vegar úr borginni, á
föstudagskvöld verða djasstón-
leikar og á laugardagskvöld
verða stórir rokktónleikar með
hljómsveitunum Olympia, Ma-
us, Botnleðja, Niður, The Bag of
Joys o.fl. LÓA
Fáar svörubu auglýsingu
eftir nýjum dagmæðrum
Starfandi dagmæörum í Reykja-
vík hefur fjölgað um 20-25 eftir
ab farið var að niöurgreiða dag-
vistun hjá þeim í haust.
Elsa Theódórsdóttir hjá Dagvist
barna segir ab auglýst hafi verið
eftir dagmæðrum í haust, þar sem
þá hafi verið orðin brýn þörf á
fleiri dagmæðmm, sérstaklega í
vesturbænum og miðbænum.
Hún segir að því miður hafi ekki
margar konur svarað auglýsing-
unni, en þó sé búið að leysa úr
mesta vandanum sem hafði skap-
ast. Konurnar hafi fengið bráða-
birgðaleyfi, þar sem næsta nám-
skeið fyrir dagmæður verbi ekki
fyrr en eftir áramót.
Elsa segir ab sér viröist sem
meiri hreyfing sé á vinnumark-
aðnum og einnig spili niður-
greiðslur á gjaldi dagmæðra þarna
inn í. Hún segir að sumir foreldr-
ar vilji frekar að börnin séu hjá
dagmæðrum fyrstu árin, jafnvel
upp ab þriggja ára aldri. Nú, þegar
þaö muni litlu peningalega, geti
verið ab einhverjir fresti því að
láta börnin byrja á leikskóla. Hún
segir þó að þessi hreyfing hafi
a.m.k. ekki enn skilað sér aö
neinu marki í því ab biðlistar eftir
leikskólaplássi styttist. -GBK