Tíminn - 08.12.1995, Side 5

Föstudagur 8. desember 1995
5
Hvítá í Borgarfirbi hjá Kljáfossi.
Bækur um veiðiár
Býsna mikiö hefur veriö fjallaö
opinberlega um veiöimál hér á
landi bæöi fyrr og síöar. Þannig
hefur vatnafiskur og veiöivötn,
veiöihlunnindi almennt, ála-
veiöi, fiskrækt og fiskeldi veriö
hugleikiö mörgum, ekki síst eft-
ir aö stangaveiöi varö jafn út-
breidd sem raun ber vitni, eftir
miöja þessa öld.
Bækur um
einstakar ár
Nýlega kom út bókin Miö-
fjaröará, en hún fjallar um eina
þekktustu laxveiöiá landsins,
sem oft hefur veriö ákaflega
gjöful og veitt mörgum veiöi-
mönnum, innlendum sem er-
lendum, ómælda ánægju viö
veiöiskap viö fjölbreyttar aö-
stæöur.
Bókin um Miöfjaröará er heil-
steypt verk, fróölegt og
skemmtilegt. Þar er fjallaö um
veiöar, birt er skemmtileg veiöi-
staöalýsing og frásagnir ein-
VEIÐIMAL
EINAR HANNESSON
stakra veiöimanna af kynnum
viö ána og sagt frá glímu viö
lónbúann. Þá er fjallaö um fé-
lagsmálin viö ána innan vé-
banda Veiöifélags Miöfiröinga,
og frásögn um allar jaröir, sem
land eiga aö ánni, meö ljós-
mynd af húsum á hverri jörö.
Þaö er Steinar J. Lúövíksson, rit-
stjóri og stangaveiöimaöur, sem
ritar bókina, en hann gjörþekk-
ir viðfangsefniö, enda fæddur
og uppalinn á þessum slóöum.
Af eldri bókum um veiöiár má
nefna bókina „Rivers of Ice-
land" (1950), sem út kom á
ensku og er eftir R.N. Stewart.
Hún fjallar m.a. um veiði höf-
undar í Hrútafjarðará, sem Ste-
wart haföi á leigu um árabil.
Þá minna á bækur Björns J.
Blöndal sem skipa sérstakan
sess. Þar eru frábærar náttúru-
Veibihúsib Laxahvammur vib Mibfjarbará í Húnavatnssýslu.
lífsmyndir og fjallað er um um-
hverfi höfundar í Borgarfirði og
veiðiskip á þeim slóðum. I
tveimur þeirra er veiðiám gerö
sérstök skil: „Vötnin ströng"
(1972) og „Noröurá" (1975), en
í fyrrgreindu bókinni er fjallað
um Hvítá og Grímsá.
Fyrsta bókin sem út kom hér á
landi og helguð er algerlega
einni á, ef svo má segja, er
„Laxá í Aöaldal" (1965), rituö af
Jakobi V. Hafstein. Einnig hefur
komið út snælda með þessu
efni.
Þá kom út bókin „Elliðaár"
(1968) eftir Guðmund Daníels-
son. Önnur bók, „Dunar á eyr-
um — Ölfusá — Sog" (1969) og
hin þriðja „Vötn og veiðimenn
— uppár Árnessýslu" (1970) eru
eftir sama höfund. Síðan „Ell-
iðaárnar" (1986), bók á ensku
eftir Ásgeir Ingólfsson, „Grímsá,
drottning laxveiöiánna" (1986)
eftir Björn J. Blöndal og Guð-
mund Guöjónsson, „Laxá á
Ásum" (1989), sem Páll S. Páls-
son og fleiri ritstýröu, og aö
endingu „Vatnsdalsá" (1990),
en Gísli Pálsson haföi umsjón
meö útgáfunni.
Laxastigi hjá Kambsfossi íAusturá í Mibfirbi.
Brennivínsrugl á Alþingi
Þessa dagana er Austurvallar-
klíkan aö ræöa frumvarp til laga
um breytingar á áfengislögum. í
upphafi greinargerðar með
frumvarpinu segir: „í frumvarpi
þessu er lagt til aö aldursmörk
til kaupa og neyslu á áfengi
veröi færö úr 20 ára aldri niður í
18 ára aldur." Svo mörg voru
þau orö.
Því miður er þaö svo, aö þarna
rekast á staðreyndir og draum-
órar. Staðreyndin er nefnilega
sú, að þaö er nákvæmlega sama
hvaöa lágmarksaldur þing-
mönnum þóknast að setja á lög-
lega viöskiptavini ÁTVR —
raunverulegur lágmarksaldur
neytenda er alltaf u.þ.b. þremur
árum lægri. Ekki svo aö skilja,
að sautján ára unglingar geti
alla jafna rölt inn í Ríkið og
keypt sér bokku. En tvítugir
krakkar eru ekkert aö hika við
aö drekka með þeim sem eru
nokkrum árum yngri en þeir
sjálfir. Hér er ég aðeins aö ræöa
um eðlileg samskipti unglinga.
Barnadrykkjan er svo annar
handleggur.
í raun gengur þetta frumvarp
því ekki út á þaö að lækka eðli-
legan lágmarksaldur (miöað viö
markaðinn) til áfengisneyslu úr
tuttugu árum í átján ár, heldur
úr sautján árum í fimmtán ár.
Einn flutningsmanna þessa
frumvarps lýsti því nýlega yfir,
aö hann teldi ástæðulaust að
fara eftir lögum um útivistar-
tíma barna, enda væri hann
ósammála þeim. Þessum þing-
manni verður sjálfsagt ekki
skotaskuld úr því, að skola
brennivínsspýjuna af ferming-
arfötum barna sinna eftir nokk-
ur ár. En satt best aö segja kom
þaö mér dulítið á óvart, að Jó-
hanna Sigurðardóttir skyldi
vera fyrsti flutningsmaður þessa
frumvarps og Geir H. Haarde
annar í rööinni. Um Lúövík
Bergvinsson — þennan sem
komst inn á þing út á minnk-
andi fylgi krata á Suðurlandi —
veit ég svo sem ekkert, en hann
hlýtur aö vera ámóta ábyrgur og
aörir kratavinglar.
Óneitanlega læðist að mér sá
grunur, aö með frumvarpi þessu
séu þingmennirnir aö freista
þess aö slá sig til riddara hjá
spiall
PJETUR
HAFSTEIN
LÁRUSSON
kjósendum innan við tvítugt.
Raunar staðfesta þeir þann grun
með því að nota lækkun kosn-
ingaaldurs í átján ár, árið 1979,
sem „rök" máli sínu til stuðn-
ings.
Onnur rökleysa, sem flutn-
ingsmennirnir beita fyrir sig, er
sú að landið sé allt íöðrandi í
bruggi. Hvað nú ef framinn yrði
fjöldi morða meö bareflum?
Væri þá ekki ráð að heimila
frjálsa sölu á skammbyssum,
svo morðin yröu snotrari?
Framleiðsla og sala á bruggi er
einfaldlega ólögleg og því ber aö
taka á henni meö lögregluað-
gerðum, en ekki meö undan-
haldi í áfengismálum.
í Vitanlega er átján ára kosn-
ingaaldur og sami aldur til lög-
ræðis engin rök varðandi lág-
marksaldur til áfengiskaupa,
enda virkar hvorugt niöur á viö,
eins og áfengiskaupaaldurinn.
Fimmtán ára krakki öðlast ein-
faldlega hvorki lögræöi né
kosningarétt, þótt hann
skemmti sér með átján ára fé-
lögum sínum. Þess utan hef ég
aldrei skiliö hvers vegna áður-
nefnd aldursmörk voru lækkuð
úr tuttugu árum. Nema þá að
æskudekrið hafi ráðiö ferðinni.
Fyrst flutningsmenn þessa
frumvarps telja stöðu sína á Al-
þingi svo veika, að þeir þurfi að
„kaupa" sér atkvæði allt að því
bernskra kjósenda meö þessum
hætti, ráölegg ég þeim eindreg-
ið aö flytja hiö snarasta frum-
varp til laga, sem meinar kjós-
endum að mæta ódrukknir á
kjörstaö, nema þeir hafi læknis-
vottorö upp á þaö að þeir séu
vanvitar af náttúrulegum orsök-
um. Slíkt frumvarp, ef af lögum
yrði, ætti að festa þjóhnappa
þeirra kirfilega viö þingsætin
næstu ár og áratugi. ■
FÖSTUDAGS
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
FLOKKARNIR
OG KERFIÐ
íslenska flokkakerfiö er öðru hverju
á milli tannanna á fólki og ekki
nema von. Stjórnmálaflokkar
gegna lykilhlutverki í þjóðlífinu
hvaö sem hver segir og hvort sem
fólki líkar það betur eða verr. Lýð-
ræðið hefur löngum átt erfitt upp-
dráttar á íslandi.
Stjórnmálaflokkar eru myndaðir
til að treysta tök nokkurra manna á
lýðráeðinu í nafni fjöldans. Hlutverk
flokkanna er að beisla félagsmenn
sína í þágu þessara forystumanna.
Þannig er fjöldinn látinn hlaba
undir fámennið. Þegar flokksmenn
ganga erinda formanna sinna,
heitir þab stefna flokksins. Ef for-
menn ganga hins vegar erinda
flokksmanna, er þab kallað fyrir-
greiðsla og almenningur er hvattur
til að fitja upp á trýnið. Flokksræð-
ib hefur þarna lýðræbið í hendi
sér.
Enda er þab ekki nema von.
Hvað býður lýbræöib þegnum sín-
um? Ekki neitt nema kosningarétt-
inn. Fólkið fær að kjósa á fjögurra
ára fresti og búib spil. Það ræbur
ekki hvaba flokkar mynda saman
ríkisstjórnir og þab ræður ekki
hvaða fólk velst í frambob fyrir
flokkana. Þannig er ekki allt sem
sýnist í lýbræbisríkjum og dýrmæt-
ur kosningaréttur er ekki nema
svipur hjá sjón, þegar öllu er til
skila haldiö.
Stjórnmálaflokkarnir gæta þess
ab missa ekki tökin á framboðslist-
um sínum fyrr en í fulla hnefana.
Eingöngu flokksbundið fólk fær að
taka þátt í prófkjörum flokkanna
og forvölum. Kjósandinn verbur
því að leggja lykkju á leib sína og
ganga í einhvern stjórnmálaflokk,
ef hann vill nota þann hluta kosn-
ingaréttar síns sem lýtur að vali
frambjóbenda en ekki bara fram-
boöslista.
Abeins Nýr Vettvangur í Reykja-
vík stób öllum borgarbúum opinn.
Ekki bara til að kjósa Vettlinginn,
heldur líka til ab bjóða sig fram í
opnu prófkjöri hans. Nýr Vettvang-
ur er það framboð sem næst hefur
komist lýðræðinu á íslandi.
En hvað bjóða stjórnmálaflokk-
arnir við hliðina á lýðræðinu?
Flokkarnir gera fólki kleift að taka
þátt í stjórnmálum og bjóba sig
fram til þings og byggbastjórna.
Þess vegna gekk stór hluti fólksins í
gamla Gúlaginu í Kommúnista-
flokkana á sínum tíma, en ekki af
aðdáun á kerfinu eba leiðtogum
þess. Sömu sögu er að segja-frá ís-
landi. Menn ganga í stjórnmála-
flokka til að njóta góðs af valdi
þeirra. Sumir til ab geta bobib sig
fram og abrir til ab þiggja lóbir og
bankalán, atvinnu og bitlinga, út-
hlutanir úr félagsmálasjóðum og
annab herfang sem flokkar hafa
viðab ab sér í áranna rás.
Andspænis þessu valdi stendur
kjósandinn ráðþrota með hálf rýr-
an kjörseðilinn í hendinni. Hann
veit ab flokkarnir hafa það stein-
bítstak á þjóðfélaginu ab þar skilur
á milli feigs og ófeigs. Og hann
veit líka annaö:
Á meban lýbræbið er bandingi
flokkanna verbur ekki hróflab við
þeim, þrátt fyrir augljós þreytu-
merkin. Ekki nema forystumenn
flokkanna búi svo um hnútana ab
vib taki samskonar kerfi, sem ber
flokkseigendur áfram á höndum
sér.