Tíminn - 29.12.1995, Blaðsíða 8

8
Föstudagur 29. desember 1995
Mismunandi alvarleg
hneykslismál, allt frá
ónákvœmni meö
greiöslukort til morö-
mála, ganga eins og
faraldur yfir „pólit-
ísku stéttina" í Evr-
ópu
Oft hefur verið sagt eitt-
hvaö á þá leið að ekki
sé það tekiö út með
sældinni aö vera háttsettur í
stjórnmálum, en kannski
hafa einhverjir haldið að evr-
ópskir stjórnmálamenn lifðu
til þess að gera öruggu lífi,
miðað við starfsbræður þeirra
í ýmsum heimshlutum öðr-
um. En nú í árslokin heyrist
að einmitt stjórnmálamenn
Evrópu séu almennt í döpr-
um hug. Með hliðsjón af því,
sem yfir marga af þeim hefur
gengið á árinu sem er að líða,
kváðu þeir vera farnir að
ganga út frá því sem gefnu aö
hlutskipti þeirra geti með litl-
um fyrirvara orðið stöðvun
framaferils ásamt með minni
eða meiri álitshnekki, ef þá
ekki bíði þeirra á næsta Ieiti
þungur fangelsisdómur.
Mona Sahlin hafði að baki
talsverða reynslu í stjórnmál-
um, var ung af stjórnmála-
manni að vera (tæplega fertug),
leit vel út, var talin dugleg og
velviljuð. Þar sem hún var þar
að auki varaformaður sænskra
jafnaðarmanna, þótti ekki
nema eðlilegt aö hún tæki við
formennsku flokksins og for-
sætisráðherraembætti af Ingvari
Carlsson. En svo komst upp að
dregist hafði hjá henni aö borga
stöðumælasektir og að hún
hafði notað greiðslukort sem
hún haföi á vegum hins opin-
bera til að borga reikninga fyrir
sjálfa sig. En vel að merkja ekki
nema til bráðabirgða, því að á
endanum hafði hún borgað þá
reikninga sjálf. En þessi óná-
kvæmni hjá henni þótti svo al-
varlegt mál að hún sá sér engan
kost vænni en að hætta viö að
verða eftirmaður Carlssons.
Tvær konur sem
föbmubust
Kröfurnar, sem gerðar eru til
siðferðis stjórnmálamanna, eru
mismunandi eftir Evrópulönd-
um. Kæruleysi af því tagi sem
Mona Sahlin lét sér veröa á
myndi t.d. varla komast í blöð-
in á Ítalíu. Enda er Giulio
Andreotti, einn áhrifamestu
Major og González: ástahneyksli og morömál eru þeim til vandrœöa.
Eins og laufin á haustin
Juppé: hefur ekki náö sér í skoöanakönnunum.
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
stjórnmálamanna landsins á
síðari hluta aldarinnar, fyrir
rétti, ákærður m.a. fyrir að hafa
fyrirskipað morð á blaðamanni.
Silvio Berlusconi, forsætisráð-
herra þar fyrir skömmu, er und-
ir ákærum fyrir að hafa mútað
skattaeftirlitsmönnum. Bettino
Craxi, annar af helstu stjórn-
málamönnum Ítalíu kalda-
stríðstímans, hefur verið fund-
inn sekur um spillingu.
„Allir eru sekir," lét hann hafa
eftir sér nýlega. „Allir vissu það.
Enginn sagði neitt."
í Bretlandi verða stjórnmála-
menn að gæta sérstakrar siða-
vendni í ástamálum, en í flest-
um öörum Evrópulöndum eru
menn ekki eins kröfuharðir í
garð stjórnmálamanna í þeim
efnum. í Hollandi og skandina-
vískum löndum hefur samkyn-
hneigt fólk verið í ráðherraemb-
ættum án þess að það þætti sér-
stakt tiltökumál. En í Grikk-
landi ætlaði allt vitlaust að
verða af hneykslun, er kona
Andreasar Papandreú forsætis-
ráðherra sást á mynd í innileg-
um faðmlögum við aðra konu.
Og er þó sennilegt að samkyn-
hneigð sé öllu algengari þar-
lendis en er í Norður-Evrópu.
Hneykslismál hafa elt franska
stjórnmálamenn á röndum frá
því fyrir tveimur árum, er Pierre
Beregovoy, fyrrum forsætisráð-
herra, réð sér bana er upp komst
um sambönd hans við spilltan
kaupsýslumann. Núverandi for-
sætisráðherra þar, Alain Juppé,
komst í hann krappan er upp
komst að hann haföi útvegað
fjölskyldu sinni íbúð með góð-
um kjörum, og neytt til þess að-
stöðu sinnar sem fjármálastjóri
Parísar. Hann hefur ekki náð sér
í skoðanakönnunum eftir það.
Fyrrverandi franskur ráð-
herra, Alain Carignon, var í s.l.
mánuöi dæmdur til þriggja ára
fangelsisvistar fyrir að hafa þeg-
iö fjárfúlgu mikla í mútu frá fyr-
irtæki, sem hann lét í té vatn-
sveituna í Grenoble til einka-
væðingar.
Dæmdur öbrum til
vibvörunar?
í úrskurði réttarins stóð að
þar eð Carignon væri opinber
embættismaður, væri glæpur
hans með alvarlegasta móti.
Sjálfur gaf hann í skyn að hann
væri ekki sekari en margir aðrir
stjórnmálamenn og hefði verið
dæmdur fyrst og fremst hinum
til viðvörunar.
Á Spáni riðar sósíalistastjórn
Felipe González undir ásökun-
um um sambönd við hryðju-
verkamenn, sem myrtu Baska
sem grunaðir voru um hryðju-
verk. Nokkrir háttsettir emb-
ættismenn þarlendir hafa bug-
ast undir þrýstingnum frá þeim
málurn og sagt af sér.
Belginn Willy Claes varð að
segja af sér starfi framkvæmda-
stjóra NATO í haust, út af ásök-
unum um að hann væri flæktur
í mútumál. Hann fullyrðir að
hann hafi ekkert vitað um fjár-
fúlgur þær gríðarháar, sem
vopnasalar borguðu belgískum
stjórnmálamönnum meöan
hann var þar í embætti. „Er
hægt að kalla þetta annað en
pólitískt morð?" sagði Claes er
hann tilkynnti afsögn sína.
„Þið sjáið hvernig það er í
Frakklandi, á Ítalíu, Spáni og
annars staðar. Jafnskjótt og
stjórnmálamaöur er ásakaður er
búið að úrskurða hann sekan."
í fyrrverandi kommúnista-
ríkjum er eitt þaö versta, sem
fyrir stjórnmálamenn getur
komið um þessar mundir, aö
verða fyrir ákærum um að hafa
notað hleranir gegn pólitískum
andstæðingum. Ætla má að það
séu að einhverju leyti timbur-
menn frá KGB- fortíðinni. í
Eistlandi féll ríkisstjórn í októ-
ber, mikiö til út af slíku máli.
Lennart Meri Eistlandsforseti
sagði af því tilefni aö „lýöræði
landsins væri í hættu".
Breskir þingmenn eru lausari
vib kröfur um að þeir geri ná-
kvæma grein fyrir fjárreiðum
sínum en margir abrir í þeirri
stétt. En sem fyrr segir er ástalíf
þarlendra stjórnmálamanna
þeim mun meira undir smá-
sjánni. Stjórn Johns Major hef-
ur oröið fyrir hverju áfallinu af
öðru af þeim sökum.
Hneykslismál af margvísleg-
asta toga, sem eiga þaö helst
sameiginlegt að verba stjórn-
málamönnum aö fótakefli, eru
að ýmissa fréttaskýrenda mati
orðinn alevrópskur faraldur.
„Frá Eystrasalti til Miðjarðar-
hafs skjálfa stjórnmálamenn á
beinunum og falla eins og
haustlauf," skrifar Stephen
Kinzer í The New York Times.
Langtímafjárfesting í flugeldum
Hvernig sem einstaklingar eða
fyrirtæki ákveða að verja fé sínu,
skiptir það þjóðfélagið máli í
hvað eytt er.
Það skiptir máli hvort keypt er
íslenskt eöa erlent, dýrt eða
ódýrt.
Sem betur fer hefur áróöur um
skynsemi í fjárfestingum og
neyslu haft nokkur áhrif á síö-
ustu misserum. Hugsað er um
arðsemi þegar fé er lagt í fjárfest-
ingar og æ fleiri velja íslenskt, ef
gæði og verö eru sambærileg viö
það sem erlent er.
Það hefur ekki alltaf verib svo.
Skýr dæmi um vitlausa fjár-
festingu þekkjum vib allt of vel.
Oft er farið af stað með látum og
lítilli fyrirhyggju ef hugmyndin
virðist góð á pappírnum.
Þannig var lagt stórfé í fisk-
eldi, sem út af fyrir sig er skyn-
samlegt, en að fara af stað af
miklu kappi en engri forsjá
hlaut að leiða til þess sem varð.
Eins var með lobdýraræktina.
Of margir fóru af stað og án þess
að undirbúningur væri nægur
og því fór sem fór, þótt nú sé
bjart framundan í báðum þess-
um greinum, bara ef nógu var-
lega er fariö.
Það var sem sé engin vitleysa
að reyna, bara ef rétt hefði verið
að verki staðiö.
Stundum er nauðsynlegt að
leggja í nokkurn herkostnað
þegar brydda skal upp á ný-
breytni og dýrar rannsóknir eða
tiiraunir eru taldar sjálfsagður
liður í rekstraráætlunum stórfyr-
irtækja.
Ég vona að íslendingar hafi að
Frá
mínum
bæjar-
dyrum
LEÓ E. LÖVE
minnsta kosti dýrmæta reynslu
af fyrrgreindum dæmum um
hvernig standa eigi að nýjung-
um í atvinnulífi. Ef reynslan sit-
ur eftir má nefnilega meta hana
til heilmikilla verðmæta.
Oft er fárast yfir því að íslend-
ingar eyði óhóflega í skotfæri
um áramót og nefndar um það
himinháar tölur. Víst er það, að
mikil er ljósadýrðin víða um
land á gamlárskvöld og hér í
Reykjavík má segja að himinn-
inn logi um miönættið.
Orbum mínum í dag beini ég
til þeirra sem hneykslast á
kostnaðinum viö þessa miklu
skrautsýningu.
Vitið þiö, að fimmtungur þess
fjár sem eytt er í flugelda er virð-
isaukaskattur til sameiginlegra
þarfa okkar allra?
Vitið þið að þegar varan er
flutt til landsins frá Austurlönd-
um, er lagður á hana 10% tollur
sem rennur í sameiginlega sjóbi
okkar allra?
Og gerið þiö ykkur grein fyrir
að flestir þeir sem selja flugelda
leggja alla álagninguna í ung-
menna- og annað þjóðþrifa-
starf?
Ég get sagt ykkur að íþróttafé-
lögin, eins og mitt gamla góða
KR, gætu ekki sinnt æskunni af
þeim krafti sem gert er án hagn-
aðar af flugeldasölu.
Og af því að fjárfesting er
nokkuð sem helst á að skila sér
þótt seint sé, má benda á ab
ferðamannastraumur til lands-
ins um áramót hefur sífellt fariö
vaxandi vegna þess ævintýris
sem menn hafa upplifað og
einkum má rekja til stórfengleg-
ustu flugeldasýningar sem um
getur. Það má því með sanni
segja að eyðsla í flugelda skili sér
nú hin síðari ár sem tekjur af
ferðamönnum og auglýsing fyr-
ir land og þjóð.
Ég óska ykkur ánægjulegra
áramóta og brýni fyrir öllum að
fara varlega, svo nýja áriö verði
öllum til gleði. ■