Tíminn - 20.01.1996, Blaðsíða 7

Laugardagur 20. janúar 1996

7
íslenskir aöalverktakar í hrjóstrugu landslagi flugvallarins á uppgangstímum áttunda áratugarins. Timamynd Róbert Ágústsson
Viöskiptafrelsi sem mœlist ekki vel fyrir alls staöar. Vallarviöskiptin:
Hver veröur framtíð
íslenskra aðalverktaka?
Nýr flugturn, sem verktakarnir byggöu fyrir mannvirkjasjóö Nato fyrir 7 7 árum, var hér formlega tekinn í notkun.
Tímamynd Cubjón Einarsson
Hvað verður um fyr-
irtækið íslenska að-
alverktaka? Fyrir-
tækið, sem þjónað hefur
varnarmálum Atlantshafs-
bandalagsins um fjögurra
áratuga skeið, kann hugs-
anlega að lognast út af á
næstu misserum. Það sama
á líka við um Keflavíkur-
verktaka sf. Þeir munu
líka lenda í samkeppni við
önnur verktakafyrirtæki
landsins, sem munu reyna
að fá til sín það litla sem
eftir er til skiptanna af
Varnarliðsframkvæmdum
á Keflavíkurflugvelli, eink-
um viðhaldsverkefni af
ýmsu tagi. Á tímum botn-
lauss frjálsræðis á öllum
sviðum mannlífsins er það
ekki talið við hæfi ab einn
eba ef til vill tveir aðilar
sitji ab öllum þeim miklu
umsvifum sem skapast af
veru bandarísks varnarliðs
í landinu.
Ótti við meiri sam-
keppni
Ekki er annað að sjá en að
málsmetandi aðilar í Reykja-
nesbæ hafi verulegar áhyggjur
af væntanlegri samkeppni við
íslenska aðalverktaka og Kefla-
víkurverktaka. Það hafa meðal
annars verkalýösfélögin og
lýsti Kristján Gunnarsson, for-
maður Verkalýðs- og sjó-
mannafélags Keflavíkur, þeim
áhyggjum í Tímanum í síö-
ustu viku.
Þessa dagana renna tvær
grímur á ýmsa suður með sjó,
jafnvel þá sem eindregið mæla
með meira frjálsræði, þegar
minnst er á hugsanleg enda-
lok íslenskra aðalverktaka,
sem aö vísu eru ekkert endi-
lega fyrirséð, enda hefur fyrir-
tækið hreiðrað vel um sig í
varnarstöðinni og er með
mikla vinnuvélaeign, skuld-
lausa að sagt er.
Verkalýðsleiðtogar og bæjar-
stjóm Reykjanesbæjar óttast
meira en nokkuð annað óör-
yggið á vinnumarkaði, og að
tryggar greiðslur hætti að ber-
ast eins og verið hefur í tíð ís-
lenskra aðalverktaka og Kefla-
víkurverktaka. Fyrirtækin hafa
verib skilvís svo af ber. Þessir
aðilar minnast þess þegar tugir
verktaka og undirverktaka
unnu við Leifsstöð. Eftir þá
marga lá skuldaslóðin og ekki
hafa þeir allir greitt sínar
skuldir við bæjarfélög og eink-
um stéttarfélög enn. Margir
telja að frjálsræði til athafna á
Vellinum muni koma í bakiö á
fjölmörgum.
Bæjarstjórnin vill
hægfara breytingar
Bæjarstjóm Reykjanesbæjar
hefur ályktað um þetta mál.
Hjörtur Zakaríasson bæjarrit-
ari sagöi í gær að menn vildu
að farið yrði með gát að breyt-
ingum á Vellinum. Mestar
áhyggjurnar væru af 400 störf-
um Suðurnesjamanna á Vell-
inum. Fara þurfi hægt í allar
breytingar, þótt það sé viður-
kennt að þarna geti átt sér stað
hægfara þróun.
„Þab má líkja þessu vib það
að kvótinn yrði tekinn af. Þá
mundu náttúrlega Grandi og
Útgerðarfélag Akureyringa og
fleiri sitja í súpunni. Ætli þeir
mundu ekki heimta að þetta
yrði gert í áföngum. Það er
sama með þessar breytingar,
það má ekki skella þeim á
svona fyrirvaralaust," sagði
Hjörtur.
Dularfyllsta fyrirtæki
landsins
íslenskir aðalverktakar sf.,
stærsta verktakafyrirtækið,
hafa um árabil verið dular-
fyllsta fyrirtæki íslands og
ókrýndur konungur slíkra.
Fyrirtækið hefur ævinlega var-
ist frétta, ekki fimlega heldur
afar klunnalega, og gerir án efa
fram í andlátið, hvenær sem
þab verður. Ársreikningur fé-
lagsins hefur ekki legið á
lausu, og í gær var hann ekki
fáanlegur frá fyrirtækinu.
Keflavíkurverktakar hafa verið
mun minna feimnir gagnvart
umheiminum.
Þetta er vægast sagt sér-
kennilegt, þegar tillit er tekið
til þess að íslenskir skattborg-
arar, ríkissjóður, eru eigendur
52% hlutafjár í félaginu. Aðrir
hluthafar eru Sameinaðir verk-
takar með 32%, sem eru aðal-
„Þessa dagana
renna tvœr grímur á
ýmsa suður með sjó,
japivel þá sem ein-
dregið mœla með
meira frjálsraeði,
þegar minnst er á
hugsanleg endalok
íslenskra aðalverk-
taka."
lega í eigu látinna iðnmeist-
ara, en hefur malað erfingjum
gull — og Reginn hf., sem
Landsbanki íslands á, með
16% eignarhlutdeild, en
stjórnarformaður þess er
Sverrir Hermannsson og í
stjórn með honum banka-
stjórarnir Björgvin Vilmund-
arson og Halldór Gubbjarna-
son. Hlutabréfin eignaðist
bankinn frá Sambandinu í
uppgjöri þeirra aðila. íslenska
þjóðin á því 68% hlut í þessu
fyrirtæki, en fær ekkert að vita
um gang þess.
Missa Suðurnesja-
menn störfin á Vellin-
um?
íslenskir aðalverktakar eru
með 350 manns í vinnu í dag,
en Keflavíkurverktakar rúm-
lega 100. Langflestir þeirra eru
íbúar á Suburnesjunum. Sagt
er að stór hópur starfsmanna
sé um og yfir 60 ára, fólk sem
lengi hefur starfað hjá fyrir-
tækjunum. Það fólk er skiljan-
lega uggandi yfir breytingun-
um. Erfitt er fýrir fólk á þeim
aldri að hasla sér völl á nýjum
vettvangi. Þá er talið að nýir
og nýir verktakar á Vellinum
muni koma með starfsmenn
sína frá höfuðborgarsvæðinu
og víbar að. Suðurnesjamenn
muni missa fjölmörg störf.
Auk þess verði ekki lengur um
að ræða fasta og trygga at-
vinnu, eins og verið hefur.
Verktakar muni koma og fara
eftir verkefnum hverju sinni
og Suðurnesjamenn aðeins fá
einhver handtök öðru hverju.
Morgunblabib hefur í ár-
anna rás skrifað margt um ís-
lenska aðalverktaka og andað í
takt við forráðamenn þess fyr-
irtækis. Oft hefur blaðið verið
fetinu framar fyrirtækinu
sjálfu um vitneskju frá æðstu
stöbum, að sagt er. í gær var
greint frá óánægju Bandaríkja-
manna með kostnað af fram-
kvæmdum syðra. í skýrslu,
sem gerð var um þessi
óánægjuefni í tíð Steingríms
Hermannssonar sem utanrík-
isráðherra, koma hins vegar
fram ýmis ánægjuefni með
einkaréttarfyrirkomulagið. Til
dæmis mikil gæði vinnunnar,
verklok á réttum tímum, góð
dagleg samskipti, þjálfað
starfslið og fleira, sem veru-
legu máli hlýtur að skipta.
Sagt er aö bandarísk yfir-
völd, sem borga brúsann á
Vellinum, séu óánægð með
reikningana frá íslenskum að-
alverktökum auk þess sem þau
telji að lítil ástæða sé til að
byggja fleiri varnarmannvirki í
friðsömum heimi. Eru þeir
Gingrich og Perry að blaða í
reikningum íslenskra aðal-
verktaka á síðkvöldum? Varla.
En þeir vilja spara, meðal ann-
ars NATO-kostnaðinn hér á
landi. Og algengt er þab að
menn séu óánægðir með
reikninga sem berast. Ýmis út-
gjöld á Vellinum fara því í
taugar þeirra sem á málunum
halda í Vesturheimi. Jafnvel
snjómokstur, sem kemur far-
þegafluginu frá Leifsstöö mest
til góða, er tíndur til af þeim f
Washington sem fara meö
varnarmálefnin. -JBP