Tíminn - 26.01.1996, Blaðsíða 10

10
Slmiwn
Föstudagur 26. janúar 1996
Gimilegur Gobasteinn
Laust fyrir jólin barst mér aö
höndum Goöasteinn, héraösrit
Rangæinga, 1995. Ábyrgöarmaö-
ur og formaöur ritnefndar er
Margrét Björgvinsdóttir, Hvol-
svelli, en ásamt henni skipa rit-
nefndina Guömundur Sæmunds-
son í Skógum og Siguröur Jóns-
son í Odda, en varamenn eru þær
Pálína Jónsdóttir, Hrafntóftum,
og Sigríður Sveinsdóttir, Ás-
mundarstööum. Útgefandi er
Héraðsnefnd Rangæinga.
Margrét Björgvinsdóttir ritar
aðfaraorð, en síöan ríöur Þórður
Tómasson í Skógum á vaöiö og
ritar um „söngiðkun un^ir Eyja-
fjöllum". Nefnir Þóröur þá, sem
þar komu viö sögu á síðustu öld
og framan af þessari, og eru þeir
ófáir. Á sviöi sönglistarinnar hafa
Eyfellingar svo sannarlega ekki
verið neinir bónbjargamenn.
Valdimar Böövarsson í Butru
segir frá ferö sinni frá Þorleifs-
stööum á Rangárvöllum á vertíö
suöur í Garö árið 1900 og vist
sinni þar. — Birt er erindi sr. Arn-
gríms Jónssonar, dr. theol., um
Oddakirkju, er hann flutti fyrir
söfnuö kirkjunnar 23. okt. 1994.
Áriö 1994 kom út bókin „Fár
undir fjöllum" eftir Kristin Helga-
son. Efni bókarinnar er m.a.
kynnt meö þessum orðum:
„Fæstir vita af harmleiknum, sem
hér (undir Austur- Eyjafjöllum)
átti sér staö fyrir réttum 100 ár-
um. Yfirheyrslur. Varðhöld.
Ótrúleg réttindabrot á lítilmagn-
anum. Lögtök og uppboö. Fólk
flosnaði upp." í Goðasteini eru
birtar hugleiöingar Vigfúsar
Andréssonar í Berjanesi um bók-
ina og nefnir hann þær: „Ágirnd.
Drottnunargirni og forpokun sál-
arinnar".
Þá er erindi sr. Sváfnis Svein-
bjarnarsonar, er hann flutti við
opnun sýningar á málverkum Ól-
afs Túbals listmálara aö Goöa-
landi í Fljótshlíö 15. nóv. 1991.
— „Langspilið var í raun um
langan aldur nær eina þjóöar-
hljóöfæri íslendinga," segir Þórð-
ur í Skógum og kynnir okkur
ýmsa þá, sem tengdir voru þessu
hljóöfæri meö einum eða öðrum
hætti.
Ólafía Ólafsdóttir frá Áshóli
segir frá því þegar Árný Filippus-
dóttir í Hverageröi dreif náms-
meyjar sínar austur á Skarösfjall
til að horfa þaðan á Heklugosiö
1947. — Jóhann G. Guönason,
Vatnahjáleigu, tók saman yfirlit
um veðurfar í Austur- Landeyjum
árið 1994 og er þaö birt í Goöa-
steini. — Þá fáum við aö kynnast
hugleiöingum Guðmundar Sæ-
mundssonar, kennara í Skógum,
um „siðgæðisvitund unglinga",
en um hana ræddi hann á nám-
skeiði í þróunarsálfræði, sem
haldið var viö Kennaraháskólann
1994. — Ausið er úr „sagna-
brunni" Ólafíu Ólafsdóttur og er
sá fróðleikur bæði í bundnu máli
og óbundnu. — Birt er viðtal viö
Pálma Inga Guönason frá Ön-
undarholti undir Eyjafjöllum um
þátttöku hans í vísindasam-
keppni o.fl. ásamt tveimur ung-
um Selfyssingum, Jóni Þorkeli
Einarssyni og Jóni Hallsteini
Hallssyni.
Svonefnd Oddastefna var hald-
in í Þykkvabæ 20. maí 1995. Birt
eru þrjú fróðleg erindi, sem þar
voru flutt: Þór Jakobsson veður-
fræöingur ræddi um „hafís fyrir
Suöurlandi frá landnámi til þessa
dags". Pálmi Eyjólfsson, Hvol-
svelli, ræddi m.a. um skipsströnd
viö „brimströndina í Rangárvalla-
sýslu" og Páll Imsland jaröfræð-
ingur fjallaöi um mismunandi
geröir íslandsstranda.
Haraldur Júlíusson, Akurey, rit-
ar annál Akureyjarkirkju á árun-
um 1910- 1995. Hann segir einn-
ig frá „söngdögum", sem haldnir
hafa veriö aö Heimalandi undan-
farna tvo vetur, þar sem æfð hafa
veriö íslensk ættjaröarlög undir
stjórn þeirra Margrétar Bóasdótt-
ur söngkonu og Jóns Stefánsson-
ar, söngstjóra og organista í Lang-
holtskirkju.
Birt eru ávörp sem þeir Sverrir
Magnússon, skólastjóri í Skógum,
og Þóröur Tómasson safnvöröur
fluttu viö vígslu nýs safnahúss
Byggöa- og Héraðsskjalasafnsins
aö Skógum 9. sept. 1995.
Rangæingafélagið í Reykjavík
hefur nú starfað í 60 ár. Var þess
minnst á árshátíö félagsins þann
18. mars 1995, með erindi Dóru
Ingvarsdóttur og er það birt í
Goðasteini.
Rangæingar em liötækir viö
ljóöagerðina og er Goðasteinn
óljúgfróður vottur um þaö. Pálmi
Eyjólfsson yrkir um „Bruggara"
og „Trillukarla". Bjarni Helgason
á Hvolsvelli kveöur um Smára
Guðlaugsson sjötugan og birtur
er skólasöngur Skógaskóla eftir
Sigurö Einarsson og lag, sem
TIMARIT
MAGNÚS H, GÍSLASON
Þóröur Tómasson hefur samiö við
hann en Jón Nordal raddsett. Þá
kemur þula, sem Guðni Einars-
son frá Strönd í Vestur-Landeyj-
um orti um bændur þar í sveit ár-
ið 1951. Enn eru þarna fimm ljóö
eftir Guðmund Sæmundsson í
Skógum. Ljóðageröinni lýkur svo
meö vísnaþætti Alberts Jóhanns-
sonar í Skógum og er þar aö finna
marga snjalla stökuna.
Loks eru svo í Goðasteini ann-
álar og eftirmæli. Er þar greint frá
Héraösnefnd, sveitarfélögum,
prestaköllum og kirkjusóknum,
kvenfélögum, ungmenna- og
íþróttafélögum og öðrum félög-
um, sem starfandi eru í héraðinu.
Mikill fróöleikur það. Að síöustu
minnast prestar sýslunnar þeirra,
sem látist hafa í Rangárþingi á ár-
inu 1994. — Myndir eru margar
og góðar. Hér er vel að verki stað-
iö. ■
Doktorsritgerð um Breta á Islandsmiðum
Jón Þ. Þór sagnfræðingur varði
doktorsritgerö við háskólann í
Gautaborg 6. okt. s.l. Ritgerðin
fjallar um veiðar breskra tog-
ara við ísland á árunum 1919-
1976, eða frá lokum fyrri
heimsstyrjaldar til loka
þorskastríbanna.
Fiski- og farmannasafnið í Es-
bjerg gaf ritgerðina út, en hún er
rituð á ensku og er heiti bókar-
innar Brítish Trawlers and Iceland
1919-1976.
í bókinni er að finna mikinn
fróðleik um veiðar Breta við ís-
land á tímabilinu, en jafnframt
um veiöar þeirra á Noröur-Atl-
antshafi og Ishafi.
Sem geta má nærri eru rann-
sóknir höfundar ekki bundnar
viö fiskirí Breta og íslandsmið
eingöngu, því samanburður er
Dr. jón Þ. Þór.
Fréttir af bókum
gerður á veiðum þeirra og ann-
arra þjóöa. í bókinni eru merki-
legar töflur og skýringarmyndir
um þróun fiskveiða á svæöinu
og er þar mikinn fróðleik að
finna um efnið.
Þá er saga útfærslu íslensku
fiskveiöilögsögunnar rakin ítar-
lega og fjallar drjúgur hluti bók-
arinnar um þau viðskipti íslend-
inga og Breta. Er fengur aö fá þá
sögu skráöa í vandaðri ritgerð,
sem grannskoðuö hefur veriö af
hlutlausum fræöimönnum.
Bókin er vel út gefin og eru í
henni margar myndir varöandi
efnið. ■
Inga Wíum Hansdóttir
Dáin 20. janúar 1996
Mamtna œtlar aö sofna,
mamma er svo þreytt.
Og sumir eiga sorgir
sem svefninn getur eytt.
Sumir eiga sorgir
og sumir eiga þrár
sem aöeins í draumheimum
uþþfyílast ná.
í kvöld skulum viö vera
kyrrlát og hljóö.
Mamma cetlar aö sofha,
systir mín góö.
(Davíð Stefánsson)
Það dýrmætasta, sem nokkur
maður á í lífinu, er fjölskyldan.
Máttarstólparnir eru foreldrarn-
ir, sem leiða okkur börnin styrk-
um höndum frá fyrsta degi lífs-
ins þar til við erum orðin þrosk-
aöir einstaklingar og teljum að
nú sé tími til að losa um takið
og standa á eigin fótum. Það
veganesti, sem foreldrarnir gefa
okkur, og sú fyrirmynd, sem
þau sýna, vegur þungt í þeirri
framtíð sem við eigum eftir að
velja. Foreldrarnir kenna okkur
að elska og fyrirgefa, að veita
kærleika og vináttu, greina rétt
frá röngu, vera sjálfstæð og mest
um vert að þabær allt í lagi ab
mistakast í einhverju sem við
tökum okkur fyrir hendur, því
enginn er fullkominn.
Að standa saman í blíöu og
stríðu, aö eiga alltaf í skjól að
venda, eru þær væntingar sem
viö gerum til fjölskyldu okkar.
t MINNING
Og þetta eru sterkir verndar-
veggir, umvafðir ást og hlýju,
án fordóma. í byrjun tekur
maöur einhvern veginn þessum
varnarvegg sem sjálfsögðum
hlut, aö þessi trausti varnar-
veggur veröi aldrei frá manni
tekinn — hann sé eilífur. En eft-
ir því sem tíminn líöur, lærir
maöur að þessir veggir eru brot-
hættir og verða að lokum frá
manni teknir. Og þegar sá tími
er kominn, er sárt aö sleppa
hendinni, svo sárt aö jafnvel þó
aö maður viti og skynji að það
sé besta lausnin, og reyndar
eina lausnin, þá reynir maður
að halda dauðahaldi. En það er
aðeins í höndum skaparans að
ákveða hvenær sá tími kemur.
Og þá er enn komiö að vega-
nestinu, að geta stutt hvert ann-
að og horfa fram á viö, brosa
gegnum tárin og geyma allar
ljúfar minningar.
Það kom mér ekki á óvart þeg-
ar Linda, æskuvinkona mín,
hringdi og tilkynnti andlát
móður^-sinnar, Ingu Wíum
Hansdóttur, því hún hafði um
skeið barist haröri baráttu viö
illvígan sjúkdóm. Þaö eru marg-
ar ljúfar æskuminningar sem
koma upp í huga minn, nú þeg-
ar ég sit hér vestanhafs og skrifa
þessar línur. Inga er órjúfanleg-
ur hluti af þeim.
Þegar Inga og Bjarni fluttu frá
Smálöndunum 1967 meö fjöl-
skyldu sína aö Langholtsvegi
158, tengdumst við Linda,
yr.gsta dóttir þeirra, strax inni-
legum vináttuböndum. Við vor-
um þá báðar 5 ára og stendur sú
vinátta enn traustum fótum,
nærri 30 árum síðar. Ég bjó í
næsta húsi og fljótlega vorum
við orönar heimagangar hvor
hjá annarri. Inga og Bjarni tóku
mér opnum örmum inn á heim-
ili sitt, þar átti ég gott athvarf og
alltaf var komið fram viö mig
eins og dóttur.
Inga var myndarleg kona og
hún haföi ákaflega fallegt og
blíölegt bros. Hún var alin upp á
stóru, myndarlegu sveitaheimili
austur í Mjóafiröi og átti það
veganesti, sem hún fékk þaban,
eftir aö vera henni góöur vitnis-
buröur. Hún var dugnaöarfork-
ur, vann höröum höndum alla
sína ævi og hún var ákaflega
skipulögð.
Ingu var margt til lista lagt og
ber heimili hennar þess gott
vitni. Hún var röggsöm í öllu,
sem hún tók sér fyrir hendur, og
ekkert var af skornum skammti.
Þegar hún eldaði eöa bakaði, var
alltaf um margfaldan skammt
að ræða, jafnvel þótt fækkaö
heföi í heimili, og hún lét ekki
veikindin aftra sér í þeim efn-
um.
Inga hafði það sem við köll-
um græna fingur, haföi unun af
blómum, sem döfnuðu ákaflega
vel og báru umhyggju hennar
gott vitni. Handavinna var
hennar hugðarefni og hefur
hún skapað mörg listaverk, sem
nú skreyta heimili hennar og
Bjarna. Handavinna Ingu hefur
líka hlýjab mörgum landanum,
því um árabil prjónaði hún og
seldi lopapeysur, og hef ég
hvorki fyrr né síðar séð neinn
með prjóna sem tifuöu jafn
hratt og hennar.
Inga og Bjarni höfðu mikið
dálæti á hundum og minnist ég
margra ferða upp á hundabú til
Kalla, þar sem jjau áttu snjalla
veiðihunda. Eg man eftir
Dimmu og Bellu, sérstaklega
þegar fariö var meö þær í bæinn
til aö gjóta og vera í hlýjunni
meö hvolpunum, sem voru
jafnframt tímabundin leikföng
fyrir okkur Lindu.
Síðustu árin hafa Inga og
Bjarni búið í Mosfellsbæ. Þar
höfðu þau skapað sér unaðsreit,
burtu frá ys og þys borgarinnar,
sem þau nutu meö fjölskyld-
unni. Fjölskyldan var Ingu ákaf-
lega mikilvæg, hún var stolt af
börnunum sínum og barna-
börnum. Hún gaf þeiin gott
veganesti og hún var þeim
sterkur máttarstólpi. En nú er
komið aö leiðarlokum, þrautun-
um lokiö, hvíldin kærkomin.
Þaö er kominn tími til að sleppa
hendinni kæru.
Ég er Ingu þakklát fyrir þá al-
úö og umhyggju, sem hún alltaf
sýndi mér, og fyrir aö hafa tekiö
mér opnum örmum inn í fjöl-
skyldu sína.
Löng þá sjúkdómsleiöin verður,
lífiö hvergi vcegir þér,
þrautir magnast, þrjóta kraftar,
þungt og sárt hvert sporíö er,
honum treystu, hjálpin kemur,
hann afraunum sigur ber.
Drottinn elskar, — Drottinn vakir
daga' og ncetur yfirþér.
Þegar ceviröðull rennur,
rökkvar fyrír sjónum þér,
hrϚstu eigi, hel er fortjald,
hinum megin birtan er.
Höndin, sem þig hingaö leiddi,
himins til þig aftur ber.
Drottinn elskar, — Drottinn vakir
daga' og naetur yfir þér.
(Siguröur Kr. Pétursson)
Vegna dvalar minnar erlendis
get ég ekki verið við útför Ingu,
en hugur minn er hjá ykkur,
elsku Linda og Þórarinn, Bjarni,
Anna, Addi og aðrir ástvinir.
Guö gefi ykkur styrk á þessari
stundu. Ingu færi ég hinstu
kveðju. Hvíli hún í friði.
Esther Siguröardóttir,
Michigan