Tíminn - 21.02.1996, Blaðsíða 4

4
Mi&vikudagur 21. febrúar 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1,105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötuger&/prentun: ísafoldarprentsmi&ja hf.
Mánaöaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verö í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Umhverfismálin
og framtíðin
Við íslendingar prísum okkur oft sæla fyrir
hreint umhverfi og tölum í niörandi tón um
mengað andrúmsloft, eitruð vötn og lyfja-
mengaðar matvörur annarra þjóða.
Þó þessi tilfinning okkar geti átt rétt á sér er
rétt að spyrja spurninga, um hvort nóg sé gert
á íslandi til þess að varðveita hreint umhverfi.
Hvað hefur orðið „okkar starf" eins og stendur
í kvæði Jónasar.
Það er þekkt slagorð í umræðum um um-
hverfismál að mengun þekki ekki né virði
landamæri. Það er rétt að ekki næst árangur í
umhverfisvernd nema með nánu samstarfi
við aðrar þjóðir. Hins vegar er einnig mikil
nauðsyn á að gera sér grein fyrir ástandinu í
eigin garði og leita ráða til úrbóta.
Umhverfisvernd er afar víðtæk og varðar
flest svið mannlegrar athafnasemi. Undir um-
hverfisvernd má fella verndun auðlinda eða
skynsamlega nýtingu þeirra. Annað svið er að
ganga frá þeim úrgangi sem daglegt líf hefur í
för með sér á umhverfisvænan hátt. Þetta
tengist allt í órjúfanlega heild.
í seinni tíð hafa harðir talsmenn umhverfis-
verndar látið að sér kveða og er það vel. Hins
vegar verður ætíð að sætta sjónarmið um-
hverfisverndar og nýtingarsjónarmið náttúru-
auðlinda ef vel á að fara. Öfgar á báða bóga eru
til ills eins. Átök um umhverfismál birtast í
mörgum myndum. Þau eru um nýtingu
hvalastofna og virkjunarmál svo tvö alþekkt
dæmi séu nefnd. Eina leiðin til niðurstöðu í
þessum efnum er að efla grundvallarrann-
sóknir og afla þekkingar. Samráð, rannsóknir
og málamiðlun er vænlegasta leiðin til niður-
stöðu, ásamt stjórnmálamönnum sem láta sig
gersemar náttúrunnar einhverju skipta.
Tæknin hefur á undanförnum árum ógnað
náttúrunni á fjölmörgum sviðum. Hins vegar
er þversögnin mikla fólgin í því að tækni og
þekking er lykilatriði í því að lifa af við þau
lífskjör sem nútímamaðurinn krefst. Tækni er
undirstaða þess að losna við úrgang og búa í
sátt við náttúruna. Sá sem sameinar skilning á
þessu og ást og virðingu fyrir náttúrunni er
líklegastur til þess aö skrifa þann umhverfis-
sáttmála sem framtíðin þarfnast.
Umræban sem ekki varö
Fyrir nokkrum vikum var uppi mikil
fjölmiölasameining jafnaöarmanna og
þaö þótti tíöindum sæta aö Jóhanna
tók bónorðum frá Jóni Baldvini
óvenju vel og virtist tilbúin aö íhuga
aö Þjóövaki og Alþýðuflokkurinn
gengju í eina sæng. Tíminn benti ein-
mitt á þennan merkilega áfanga meö
því aö tala um aö Jóhanna hafi lyft
pólitískum pilsfaldinum fyrir Jóni
Baldvini.
Garra er sérstaklega minnisstætt að
Alþýðubandalagiö blandaði sér í þessar
umræður og taldi brýnt að sameining-
arviðræður færu fram milli allra jafn-
aðarmannaflokkanna og að umræðan
þyrfti að vera á slíkum grunni ef árang-
ur ætti aö nást. Jóhanna sjálf talaði
einmitt um slíkan trekant og formaður
Alþýðubandalagsins, Margrét Frí-
mannsdóttir, hefur einnig gefið út yfir-
lýsingar um að sameiningarmálin séu í
raun mál málanna. Á báðum þessum kvenskörungum
og flokksformönnum var ekki annað hægt að skilja en
að stutt væri í sameiginlega þingflokksfundi í það
minnsta og gott ef þær sáu ekki fyrir sér enn frekari
samruna fljótlega upp úr því. Margrét Frímannsdóttir
vísaði — þegar þessi mál voru hvað heitast í umræð-
unni — til þess aö á miöstjórnarfundi flokksins myndu
menn ræöa næstu skref í þessum sameiningarmálum
og því hafa áhugamenn um sameiningu jafnaðar-
manna beöið þessa miðstjórnarfundar meö nokkurri
eftirvæntingu.
Sameiningarmálin ekki rædd
Garri verður að viðurkenna að það olli óskiptum
vonbrigðum og nokkurri undrun, þegar svo kemur í
ljós í Tímanum í gær að miðstjórnarfundurinn ræddi
alls ekkert um sameiningarmálin, en eyddi fundinum í
að ræða skýrslu um launamuninn milli íslands og Dan-
merkur, skýrslu sem skrifuð var fyrir Verkamannasam-
bandiö í fyrrahaust og bobar í raun engin stórkostleg ný
sannindi. Hvað varð um sameiningarumræbuna sem
formaður Alþýöubandalagsins var búinn að boða?
spyrja jafnaðarmenn því eblilega núna og eru ráðvillt-
ari en nokkru sinni fyrr!
Einn hvatvísasti andstæðingur Alþýðuflokksins í röð-
um Allaballa er eflaust Svavar Gests-
son, gamli flokkseigandinn sem er
búinn að koma sér upp ímynd frjáls-
lyndis og framfarastefnu eftir að
hann gerðist aðal hugmyndafræðing-
ur flokksins meb bók sinni Sjónar-
rönd, sem sumir hafa raunar kallað
Rjómarönd. Garri hefur áður skil-
greint stöbu Svavars í flokknum eftir
ritun Rjómarandar sem svipaða og
stööu Dengs Xiaoping í kínverska
flokknum: formlega sé hann ekki for-
maður, en ráði þó öllu sem hann vill
ráða.
Nýlega hefur verið um þab rætt og
ritað, að Svavar sé búinn að afvopna
hinn nýja og til þess að gera einangr-
aða formann flokksins með því að
knýja hana til að gera bandalag við
sig, svo hún mætti rjúfa einangrun
sína. Þetta bandalag hefur orðið til
þess, samkvæmt því sem fram hefur
komið, að einn helsti stuðningsmaður Margrétar, Einar
Karl Haraldsson framkvæmdastjóri flokksins, hefur
hrakist út í kuldann. Hann er nú fallinn í ónáð bæði hjá
„Deng-arminum", sem í sjálfu sér er ekkert nýtt, og hjá
formanninum sem hann hefur stutt svo dyggilega.
Áherslubreytlng skýrö
Þegar þetta er haft í huga, skýrist e.t.v. sú áherslu-
breyting sem viröist hafa orðið milli þess að Jóhanna
lyfti pilsfaldinum og miðstjórn Alþýðubandalagsins
fjallaði ekki um sameiningu jafnaðarmanna á fundi sín-
um. Svavar hefur ekki mikinn áhuga á ab sameinast
Evrópusinnuðum hægrikrötum, sem hann hefur átt í
höggi við allt frá því hann var barnungur og uppvax-
andi sósíalisti að nema sögulega og díalektíska efnis-
hyggju hjá Billanum og Ollanum.
En Garri getur þó ekki annað en dáðst að þrautseigj-
unni í hinum vinalausa framkvæmdastjóra, Einari
Karli, sem segir í frétt í Tímanum í gær að þrátt fyrir að
sameiningin sem slík hafi ekki verið til umræðu á mið-
stjórnarfundinum, „hafi verið viss tónn í verkalýðs-
málaályktuninni, krafa um að menn myndi pólitískan
bakhjarl á Alþingi", sem auðvitað geti ekki verið annað
en einskonar sameiningarkrafa! Þetta kallar maður að
gefast ekki upp fyrr en í fulla hnefana! Garri
GARRI
Hiö eina sanna menntamál
Fallprósentan í prófi í almennri
lögfræði hækkar ár frá ári. Ekki
eru mörg ár síban það þótti tíð-
indum sæta ab 70 af hundraöi
nema á fyrsta ári féllu á svona síu-
prófi, en metiö er slegið ár frá ári
og er nú komið upp í rúmlega
90%, og segja forráðamenn Há-
skóla íslands ab prófið í ár sé ekki
þyngra en venjulega.
Þeir, sem ekki þekkja til æðri
menntunar, halda í einfeldni
sinni að það sé lélegur árangur að 11 nemendur af
132 nái þeirri einkunn í prófi að hún veiti þeim rétt
til áframhaldandi náms. En þab er mikill misskiln-
ingur. Háskólinn lætur þau boö út ganga að 60 af
fallistunum hafi aöeins verið að æfa sig í aö taka próf
og muni spreyta sig aftur síðar og
hafa þá væntanlega bætt einhverju
við þekkingu sína á námsefninu.
Ef þróunarferlib heldur áfram,
munu enn fleiri nemar þreyta næsta síupróf í lög-
fræðideildinni og enn færri ná lágmarkseinkunn.
Stærðfræbingum í raunvísindadeildum er látið eft-
ir að reikna út hve margir þeirra, sem nú voru aö æfa
sig í próftöku, muni þurfa að þjálfa sig enn betur eft-
ir næstu keppni.
Þjálfun í próftökum
Fjöldatakmarkanir eru í fáum deildum Háskólans
og þar veröa margir afburöanámsmenn aö bíta í það
súra epli aö vera neitaö um aö fá að halda námi
áfram, þótt einkunnir þeirra beri vott um góða þekk-
ingu á efninu. En þetta á aðeins við um nám í lækn-
isfræöi.
Á Stór-íslandi eru reknir nokkrir háskólar og er sá
þeirra, sem kenndur er viö föðurlandib, þeirra stærst-
ur og mestur. Þar er til aö mynda lagadeildin, sem
þjálfar nema í próftökum. Frá þessum höfuðskóla
landsins taka um 15 af hundrabi nemenda fullnabar-
próf, þab er aö segja embættispróf eöa lokaáfanga í
ýmsum greinum. Aörir ljúka námi sem er varla ann-
að en tilhlaup til frekari þekkingar og þroska.
Og nú eru háskólar landsins farnir að bítast um
nemendur til aö kenna þeim sitt lítiö af hverju.
Síöan em allir þeir, sem dingla í háskólum vib sitt
lítið af hverju og komast aö því eftir svo og svo mörg
ár ab kannski áttu þeir aldrei er-
indi inn í svoleiðis stofnanir.
Takmarkiö eina
Menntakerfið er viðamikiö og
nokkuð dýrt í rekstri. Þaö stendur
undir mikilli byggingarvinnu og
viðhaldskostnaði.
Námsskrá og kennsla er nær al-
fullkomin og heyrir til undan-
tekninga ef einhver er ab nöldra
um aö svo sé ekki. Þó kemur fyrir að þeir, sem kenna
í æðri skólum eða stjóma þeim, tuldra í barm sér svo
varla heyrist, aö framhaldsskólarnir moki út nem-
endum sem hvorki hafi kunnáttu né getu til að
stunda alvörunám og væru betur komnir á öðrum
stöðum en í akademíum.
En menntakerfinu er öllu
stjórnað af langskólafólki, sem sér
ekki önnur takmörk fyrir ungt
fólk en slímsetur á skólabekk frá unga aldri og fram
undir miðjan aldur.
Siðan er það þjóðfélagsumræban um menntamál-
in. Hún er öll á einn veg og aöeins einn. Það er sama
hvort þaö er á Alþingi, í skólum eða á óæðri stöðum:
menntamálaumræöan er um kennarakaupið.
Það er alveg sama hvar borið er nibur í umfjöllun
um skóla og menntun, ef umræðan hefst ekki á sífri
um kaup og kjör kennara, mun hún brátt snúast um
hana og enclar örugglega ekki á ööru en því að þaö sé
ekki von aö skólakerfiö sé skilvirkara en raun ber
vitni og ástæöan er alltaf ein og hin sama: kennara-
kaupiö er svo lágt.
í reglugeröum er ákvaröaö ab allir séu jafn hæfir til
náms, og eru þaö réttindi þeirra tornæmu aö vera
eins flug^reindir og þeir sem betur eru gefnir til höf-
ubsins. Arangurinn er tabú, en liggur þó ljóst fyrir,
svo sem eins og þegar fallprósenta fyrir yfir 90 af
hundraði í prófi.
En aldrei skal ræða menntamál frá ööru sjónar-
horni en kjörum kennara. Þegar nú er veriö aö gera
grundvallarbreytingar á rekstri grunnskóla til hins
betra, falla þær fullkomlega í skuggann af kjaramál-
um kennara, sem er aðalatriöið eins og venjulega.
Nemendur og markmið menntakerfisins eru al-
gjör aukaatriöi. OÓ
Á víbavangi