Tíminn - 31.05.1996, Page 6
6
Föstudagur 31, maí 1996
Ungmennafélögin og Umhverfissjóbur verslunarinn-
ar hefja hreinsunarátak á morgun:
Landsmenn fari
út og tíni rusl
Ungmennafélag íslands og
Umhverfissjóður verslunar-
innar munu standa fyrir um-
hverfisátaki dagana 1. til 17.
Merki átaksins sýnir á táknrœnan
hátt hvernig umhveríib og þar
meb landib allt er íokkar hönd-
um.
júní nk. þar sem ætlunin er
að fá landsmenn til ab
hreinsa landið. Kjörorð
átaksins er „Flöggum hreinu
landi 17. júní".
Átakið verður framkvæmt á
þann hátt að ungmennafélög
um land allt velja sér tiltekið
svæði til að hreinsa á tiltekn-
um degi, á tímabilinu 1. til 17.
júní. Félögin veröa hvött til að
gera viöburö úr deginum,
grilla og bjóða upp á skemmti-
atriði. Átakið hefst í Bessa-
staðahreppi þann 1. júní kl. 10
og sama dag klukkan 13 hefur
Ungmennafélagið Fjölnir sína
hreinsun í Grafarvogi. Sveitar-
stjórnir verða víða í samvinnu
við ungmennafélögin í sam-
bandi við förgun og söfnun
rusls.
Allir landsmenn verða
hvattir til að leggja ung-
mennafélagsmönnum lið í
hreinsuninni, tína rusl og
koma með tillögur um hvern-
ig bæta megi umgengni við
Frá fréttamannafundi Ungmennafélags íslands og Umhveríissjóbs verslunarinnar þar sem átakib „Flöggum
hreinu landi 7 7. júní" var kynnt. Tímamynd bc
■
landiö. í tengslum við átakið
verður hafin sala á taupoka
undir nafninu Græni hirðir-
inn, sem mun innihalda rusla-
poka, bækling með fróðleik
um umhverfismál og fjölda
þátttökuvinninga.
Markmiðið með átakinu er
að efla vitund almennings og
ábyrgð einstaklinga á bættri
umgengni við landiö. Jafn-
framt er tilgangurinn aö virkja
einstaklinga, félaga- og hags-
munasamtök til að sinna um-
hverfisvernd og síðast en ekki
síst veröur leitast við að safna
upplýsingum um umfang út-
litsmengunar á íslandi.
Sérstök umhverfisverölaun
verða veitt þeim sem þykja
hafa staðið sig sérstaklega vel í
hreinsun landsins.
-GBK
Urðarstígur er lítil, hlýleg gata í Austur-
bænum. Nafnið dregur hún af Urði, gyðju
í norrænni goðafræði.
í nóvember 1919 leigir bæjarstjórnin í
Reykjavík þeim Elíasi Elíassyni, Guð-
mundi Árnasyni og Guðmundi Guðlaugs-
syni lóð númer 7 við Urðarstíg. Lóðin er
leigð til 75 ára og á bygging að hefjast á
henni eigi síöar en 6 mánuðum eftir dag-
setningu samnings. Flatarmál lóðar 242,8
fermetrar og skyldu leigutakar greiða öll
gjöld og skatta til opinberra þarfa, sem
lögð em eða verða á hina leigðu lóð. Árs-
leigan af lóðinni skal vera fimm af hundr-
aði af fasteignamati lóðarinnar, eins og
það er ákveðið á hverjum tíma. Leiguna
skal greiða á skrifstofu bæjargjaldkerans í
Reykjavík.
Fljótlega eftir að gengið hafði verið frá
lóðarsamningi, byggði Elías Elíasson fyrsta
húsið sem reist var á lóðinni, 9x6 álnir.
Fyrsta brunavirðingin er frá 12. júní
1920. Þá er húsinu lýst á eftirfarandi hátt:
„Húsiö er byggt af bindingi, einlyft með
skúrþaki. Klætt utan með 1" plægðum
borðum, með pappa bæði á þaki og veggj-
um. í húsinu eru tvö íbúðarherbergi og
geymsla. Allt þiljað innan með panel á
veggi og loftum." Húsið var rifið einhvern
tíma á fimmta áratugnum.
Árið 1920 eru taldir til heimilis að Urð-
arstíg 7: Elías Elíasson verkamaður, fædd-
ur 7. júlí 1870 að Bæjum á Snæfjalla-
strönd, Jensína H. Jensdóttir húsmóðir,
fædd 12. febrúar 1877 í Reykjavík, Ólöf El-
íasdóttir, fædd 6. ágúst 1897 á Laugalandi
í Nauteyrarhreppi, Kristján Elíasson náms-
maður, fæddur 31. maí 1899 á Laugalandi
í Nauteyrarhreppi, Aðalsteinn Elíasson,
fæddur 1. september 1909 á Gili í Bolung-
arvík, tvö sveinböm óskírð, fædd 19. nóv-
ember í Reykjavík. Á heimilinu var einnig
Guðfinnur Þórarinsson námsmaður,
fæddur 2. september 1897 á Svarfhóli í
Miðdölum.
í maí 1922 sendir Guðmundur Jónsson
baðvörður byggingarnefnd beiðni um að
fá að byggja íbúðarhús á lóðinni. Húsið á
að vera hlaðið úr steyptum steini í út-
veggi, bundna saman með járni. Stærð
húss að flatarmáli 53,28 fermetrar. Áður
hafði Jensína Jensdóttir, kona Elíasar El-
íassonar, sent byggingarnefnd Reykjavík-
ur bréf. Þar lýsir hún því yfir að Guð-
mundi Jónssyni baðverði sé leyft aö
byggja hús á leigulóð Elíasar Elíassonar við
Urðarstíg 7, Reykjavík, með því skilyrði að
hann greiði skyldur og skatta af nefndri
lóö.
Fyrsta brunavirðihg á húsi Guðmundar
Jónssonar baðvaröar, Urðarstíg 7 a, var
Ur&arstígur 7 og 7 a
(Kambur)
gerð 9. september
1922. Það er byggt af
hlöðnum steyptum
steini með 15 sm
millibili, fyllt með
þjappaðri mó-
mylsnu. Veggirnir eru allir sementssléttað-
ir að utan og innan. Þakið er úr borðasúð,
pappa og járni þar yfir. Gólf eru úr timbri
og millihólfi í öllum bitalögum. Stoppað
með sagspónum milli bita. Á aðalhæð
hússins eru tvö íbúðarherbergi, eldhús,
vatnssalerni og gangur. Veggir eru alstaðar
kalksléttaðir að innan, sumstaðar er hafð-
ur veggjapappír eða málað. Neöan á loft-
bitum eru þiljur, strigi og pappír, allt mál-
að. Á efri bitalögum er 1" borða gólf. Kjall-
ari er undir 1/4 hússins, 2 3/4 álnir á hæð,
með steinsteyptu gólfi. Þar eru tveir
geymsluklefar. Einn ofn er í húsinu og ein
eldavél. Línoleumgólfdúkur er í íbúðar-
herbergjum. Vatns- og skolpleiðslur eru í
húsinu og rafmagnsleiðslur.
Elías Elíasson sækir um leyfi fyrir bygg-
ingu á þriðja húsinu á leigulóð sinni. Leyfi
var veitt í júní 1925. Hann byggir tvílyft
steinsteypuhús, 48 fermetra að flatarmáli.
í mars 1928 er Urðarstígur 7, bæði hús-
in sem Elías Elíasson byggöi, tekin til
brunavirðingar.
Þar segir að eldra
húsið hafi ekki
verið virt frá 1920
þegar það var ný-
byggt. Það sé
óbreytt að öðru leyti en því að það er nú
allt járnklætt að utan og að inngönguskúr
nýr hefur verið byggður við austurgaflinn.
Hann er byggður af bindingi, klæddur ut-
an pappa og járni á veggjum og þaki. Allur
er skúrinn þiljaður innan og með timbur-
gólfi.
Þá segir enn fremur að nýtt íbúðarhús
hafi verið byggt úr steinsteypu á lóðinni,
með járnþaki á borðasúð og pappa í milli.
Loft eru úr járnbentri steinsteypu, en skil-
veggir og gólf neðri hæðar eru úr almennri
steinsteypu.
Á neðri hæðinni er íbúðarherbergi,
sölubúð og gangur, allt með venjulegum
frágangi. Einnig er þar vatnssalerni og
annar gangur. Á efri hæðinni eru tvö íbúö-
arherbergi, eldhús, fastur skápur og gang-
ur. Innan á útveggjum er borðagrind með
pappa á þiljum á listum, þar innan á lögð-
um striga og vélapappa á. Allt ýmist málað
eða veggfóðrað. Stigatröppur eru úr stein-
steypu.
HÚSIN í BÆNUM
FREYJA JÓNSDÓTTIR
Ekki er vitað til þess að nokkru sinni
hafi veriö verslað að Urðarstíg 7, þó að í
brunavirðingu á nýrra húsinu sé það tekið
fram að pláss sé fyrir sölubúð á fyrstu hæð-
inni.
1934 er húsið sem Guðmundur Jóns-
son baðvörður byggði, Urðarstígur 7 a,
tekið til endurmats. Þá er búið að byggja
eina hæð ofan á húsið og lágt ris. Guð-
mundur Guðlaugsson er þá orðinn eig-
andi hússins. Eigninni er lýst á eftirfarandi
hátt: „Urðarstígur 7 a (Kambur) hefur nú
verið hækkað um eina lofthæð, svo þaö er
nú tvílyft með lágu risi og kjallara undir
1/4 hluta þess. Allt er húsið byggt úr stein-
steypu og með járnþaki á pappa og borða-
súð. í því eru tvö loft úr járnbentri stein-
steypu. Langskilveggur er úr steinsteypu,
en aðrir skilveggir úr tré, ýmist veggfóðrað
eða málað. Herbergjaskipan er hin sama á
þessari nýju efri hæð eins og á neðri hæð-
inni: Tvö íbúðarherbergi, eldhús, vatnssal-
erni og gangur. Stigar eru úr steinsteypu."
Árið 1954 bjuggu á Urðarstíg 7 a
(Kambi) Guðmundur Guðlaugsson frá
Garðaholti í Ölfusi, Guðfinna Guðmunds-
dóttir, kona hans, frá Kambi í Holtum,
Guðlaugur Guðmundsson, faðir húsbónd-
ans, kona hans Guöfinna Guðmundsdótt-
ir og Ingimunda Guðmundsdóttir, systir
húsfreyjunnar. Guðmundur og Guðfinna
skírðu húsið Kamb eftir æskuheimili Guð-
finnu.
Lengi átti heima á Urðarstíg 7 a
(Kambi) Pálína Guðlaugsdóttir ljósmóðir.
Hún fór lengi vel á hjóli í vitjanir til sæng-
urkvenna víðsvegar um Reykjavík, eða þar
til hún eignaðist bíl. Pálína þótti með af-
brigðum farsæl ljósmóðir.
Núverandi eigendur að Urðarstíg 7 a
(Kambi) eru Guðmundur Jóhann Gub-
mundsson og kona hans Anna María Guð-
mundsdóttir. Guðmundur Jóhann er son-
ur Guðmundar Gublaugssonar sem
byggði ofan á húsið.
Urðarstígur 7, húsið sem Elías Elíasson
byggbi, er ekki lengur í eigu ættingja hans.
En lengi bjó þár Aðalsteinn, sonur Elíasar
og Jensínu.
Halldóra B. Björnsson skáldkona kaup-
ir húsið af Aðalsteini Elíassyni á árunum
1963 til 1964. Þab er athyglisvert að þegar
Halldóra á ungdómsárum sínum kom
fyrst til Reykjavíkur, leigbi hún herbergi í
Fögrubrekku, húsi sem er handan götunn-
ar, beint á móti Urðarstíg 7. Halldóra átti
síðan heima á ýmsum stöðum í borginni
þar til hún kaupir húsið þar sem hún bjó
til æviloka. Urðarstígur 7 er í eigu dóttur
Halldóru B. Björnsson, Þóru Björnsson.