Réttur - 01.01.1943, Page 26

Sverrir Kristjánsson:
Heimsstríð og heimshorfur
i
Onnur heimsstyrj öld 20. aldar hefur nú geisað í hálft fjórða ár,
í fyrstu staðbundin á fornum og blóðvættum slóðum Evrópu, þar
sem sjaldan hefur friður haldizt stundinni lengur, en síðar færzt í
aukana og neytt fjarlæg lönd og heimsálfur til þátttöku í leiknum.
í sama mund hefur styrjöldin breytzt í eðli sínu og háttum. Hún
skall á upp úr djúptækri hagsmunatogstreitu auðvaldsríkj anna og
diplómatískum klaufaskap þeirra yfirstétta, er höfðu keypt sér grið
á kostnað burðalítilla smáríkja Evrópu og ætluðu síðar að kaupa
sér eilífa próventu á kostnað hins sósíalíska stórveldis í Austurvegi.
En í þróun sinni hefur styrjöldin tekið hamskiptum. Hún er orðin
frelsis- og alþýðustyrjöld undirokaðra þjóða og stétta um heim
allan gegn háskalegasta óvini mannkynsins, nazismanum. Hún hefur
sameinað sundurleitustu þjóðir, ólíkar að menningu og félagslegu
skipulagi, til baráttu gegn illvígasta afturhaldi sögunnar. Lýðræðis-
sinnuð auðvaldsríki, Bandaríkin og Bretland hið mikla, eru orðin
vígsnautar hinna sósíalísku Ráðstjórnarríkja og Kínaveldis. Slík
samfylking hefði þótt saga lil næsta bæjar fyrir nokkrum árum.
Nú er þessi samfylking að rísa upp undan fargi styrjaldarinnar:
samfylking alþýðunnar í hinum ánauðugu löndum nazismans. Þessi
samfylking á að vísu enn erfitt uppdráttar. En miskunnarleysi styrj-
aldarinnar mun einnig gera þessa samfylkingu að staðreynd. Heims-
styrjöldin er harður lærifaðir, en hitt er þó fyrir mestu að menn-
irnir læra, þótt seint gangi.
Á árunum fyrir heimsstyrjöldina hina síðari hafði verið látlaust
barizt fyrir sameiginlegu öryggi þeirra ríkja, sem mestur háski var
búinn af sókn fasistaríkjanna. Ráðstjórnarríkin stóðu þar fremst
í flokki, er reynt var að koma upp órofinni virkjalínu gegn alþjóð-