Réttur - 01.01.1943, Blaðsíða 61

/----------'N
RITSJÁ
V----------}
SIGURÐUR NORDAL: ÍSLENZK MENNING
Sigurður Nordal: Islenzk menning. Fyrsta hindi.
Arfur íslendinga. • Útgef.: Mál og menning, 1942
Ekki er það meining mín með þessum fáu orðum að ætla að
skrifa ritdóm urn þessa bók. Bæði er það, að fáir munu þeir menn
á landi voru, sem um það séu færir, því hér ritar sá maður, er
fremst stendur íslendinga á sviði því, er hann ritar um, og svo er
hitt, að mig brestur til þess forsendur allar að geta um bók þessa
dæmt. En ég get ekki stillt mig um að drepa niður penna til hins,
að vísa samherjum mínum í verklýðshreyfingunni á bók þessa, til
þess að lesa hana aftur og aftur og læra af henni, — svo hrifinn
er ég af þessari bók við fyrsta, skjóta yfirlesturinn, — af hugmynda-
auð hennar, af snjöllum skýringum hennar, af hinu gífurlega mikla
starfi, sem bak við hana liggur, af því unaðslega samblandi frjós
hugarflugs skáldsins og djúps raunsæis vísindamannsins, sem gerir
rit þetta svo óvenjulega aðlaðandi sem sagnaritun nýs stíls.
Hér verður því alls ekki rætt um bók þessa sem heild. Það vona
ég verði gert af mér færari mönnum síðar meir og henni skipað
í þann sess, er henni ber í sagnaritun Islendinga frá upphafi vega.
En mig langar lil þess að benda sósíalistum á nokkur atriði í henni,
þar sem snjallar marxistiskar skýringar á sögu Íslands auðga í senn
sagnaritunina og marxismann.
Eitt alriðið er í kaflanum „Tilraunir“, lokakaflanum í „Land-
nám“. Þar er krufin til mergjar orsökin til hnignunarinnar á ís-
landi á öldunum eftir landnám og söguöld, — og undirrótin fund-
in í þessum tveim orðum á bls. 96: „Landið brást.“ Höfundur rek-
ur hvernig efnahagslegu undirstöðunni sem landnámsmennirnir
hyggja á, er burtu kippt að verulegu leyti — og síðan rekur hann