Réttur - 01.01.1943, Side 62

66
RÉTTUR
andlegu áhrifin, sem þessi gerbreyting hefur. Kjarni þróunarinnar
er dreginn sainan í þessum fáu, fögru, meitluðu setningum:
„Sótt var til sjálfræðis, lent í áþján, til auðlegðar, beðin fátækt,
til frægðar, hlotin fyrirlitning. Raunsær kynstofn verður að drauma-
mönnum. Svo fjarstæð verður tilveran, að Islendingar virðast
stundum hugsa meir um að seðja ímyndun sína en soltinn maga.“
Skýring höfundarins á orsökunum til þess að hin ódrepandi ást
Islendinga á andlegum verðmætum — og þá fyrst og fremst bók-
menntunum — skapast, á erindi til hvers einasta íslendings, því
þar er um leið verið að skýra sterkustu sjálfsbjargarviðleitni þess-
ara eyjarskeggja sem þjóðar á heimsmælikvarða, — leggja fram
gögn vor til rökstuðnings kröfu vorrar um að vera metin jafn hátt
hvaða annarri þjóð heims sem er. — Það, sem Sigurður Nordal
ræðir hér er sama viðfangsefnið og Halldór Kiljan Laxness fæst
við í Ólafs sögu Kárasonar Ljósvíkings, en kjarna þess dregur það
skáld saman í ummælunum um Sigurð Breiðfjörð, er Ólafur stend-
ur við leiði hans í kirkjugarðinum. (Og það er engin tilviljun að
fremstu andans menn Islendinga leggja áherzlu á þennan aðal þjóð-
ar vorrar, þetta bezta einkenni hennar gegnum aldirnar: mat henn-
ar á andlegum verðmætum, og einmitt á því mati hennar á sjálfri
sér og getu hennar í því efni byggist viðurkenning annarra þjóða
ó rétti hennar, mat þeirra á henni. — Vér eigum á hættu að glata
þessu nú á tímum vaxandi auðvalds, þessu, sem vér varðveittum
þrátt fyrir verstu örbirgð). —
Annað atriði,’sem hver marxisti les með miklum áhuga, er til-
gáta höfundar um myndun ríkisvaldsins á íslandi. Vér höfum áður
sett fram ólit vort á myndun ríkisvaldsins á íslandi, sósíalistar, og
skýrt eðli þess. En að sjá fræðimanninn Sigurð Nordal sanna þetta
almenna álit vort með nákvæmum, snjöllum rannsóknum ó hinum
einstöku atriðum, — það hlýtur að gleðja nrann alveg sérstaklega.
— Kaflinn „Setning alþingis“ (bls. 108—120) ætti heima sem við-
bótarkafli í íslenzkri útgáfu á riti Engels um „uppruna ríkisins“.
Samvinna vísindamannsins og skáldsins Sigurðar Nordals tekst al-
veg sérstaklega vel, er liann út frá litlu vísbendingunni í Landnámu
um ætt Bjarnar bunu, er „nær allt stórmenni“ á íslandi sé komið