Réttur - 01.07.1982, Síða 35

ur, er á kemst, munu að líkindum verða
eins ólíkar innbyrðis og þjóðirnar, sem
framkvæma hann, og þróunarstigið, sem
þær standa á, — þótt grundvallaratriðið;
samhjálp mannanna verði hið sama hjá
öllum í stað hinnar vægðarlausu baráttu
allra gegn öllum, stundum kölluð „frjáls
samkeppni“, sem er grunntónn kapítal-
ismans.
Sósíalistar innbyrðis (kommúnistar,
sósíaldemókratar o.s.frv.), þjóðfrelsis-
sinnar og aðrir bandamenn, er með berj-
ast gegn alþjóðlegu auðvaldi og harð-
stjórn þess a.m.k. á vissum hluta leiðar-
innar löngu, þurfa alvarlega að gæta þess
að láta umburðarlyndið, þá skoðanir eru
skiptar, verða ofstækinu yfirsterkara, því
sameining allra krafta, sem saman eiga,
getur ráðið úrsitum um sigur eða ósigur,
er örlögum kann að valda. Og þrátt fyrir
skoðanaágreining sósíalista innbyrðis,
þá á einnig hugsjónin sjálf, lokatakmark-
ið, — sem Stephan G. lýsir ógleymanlega
í „Martíus“5 — að sameina þá, er mest á
ríður, svo og meðvitundin um hvað í húfi
er. 1933 ætti aldrei að líða sósíalistum úr
minni — og hvað það kostaði.
Marxistar geta margt lært af óförum
kristninnar gegnum aldimar, þeirrar kenn-
ingar er boðaði samfélag bræðralagsins á
jörð, frelsi þræla og þrælkaðra bænda, en
varð yfirstéttunum að bráð og vopni,
þótt kjarnann í henni hafi þær aldrei
getað drepið6. —En „trúarbragða“-stríð,
ofsóknir, galdrabrennur, bannfæringar,
bálkestir og fjöldamorð á „villutrúar-
mönnum“, sem héldu fast við boðskap
Jesú frá Nasaret, minna alla hugsjóna-
menn sósíalisma og bræðralagsins á að til
þess eru vítin að varast þau. En þótt
flestum valdhöfum kirknanna finnist nú
nóg að vísa fólkinu bara á bræðralag í
himnaríki, þá fjölgar æ þeim kristnu
mönnum, einnig prestum og jafnvel erki-
biskupum, sem berjast fyrir rétti hinna
kúguðu hér á jörð og fordæma að hætti
uppreisnarmannsins frá Nasaret þá auð-
ugu kúgara, sem nú eru versta böl heims-
ins.
Valdataka hinna vinnandi stétta verð-
ur vissulega frumskilyrðið og grundvöll-
urinn að öllu því sem á eftir kemur, upp
skal byggja og breyta. Eað mun kosta
eina til tvær kynslóðir minnst að festa
þetta vald, verja það gegn öllum árásum
og skemmdarverkum, innan frá og utan.
Hinar vinnandi stéttir munu og þarfnast
slíks tímaskeiðs til þess að gera sjálfar sig
færar um að stjórna, en ekki eftirláta það
til langframa embættismönnum, sem allt-
af hafa tilhneigingar til að einoka valdið,
verða persónugervingur ríkisvaldsins
meðan það er til.
Það verða mörg viðfangsefnin, marg-
vísleg þróunin, sem vinnandi stéttirnar
verða við að glíma í þjóðfélagi sósial-
ismans, svo erfiður sem arfur kapítalsism-
ans í manninum sjálfum og vélabrögð
þeirra auðvaldsríkja, er áfram lifa, munu
reynast.
Pað má ef til vill orða það svo að
þróunin í þjóðfélagi sósíalismans muni
samstanda af mörgum „byltingum", er
gerist samtímis á löngu þróunarskeiði.
Unnið verður að menningarlegri bylt-
ingu, útrýmingu gróðahugsunarháttarins,
lönguninni til að hagnýta og arðræna
aðra fyrir sig, en unnið í þess stað að því
að efla bróðurþel, samhjálp og ekki hvað
síst að skapa hjá hverjum einum það
manngildismat, — sem eitt sinn var — og
til allrar hamingju að nokkru leyti er enn
— aðal okkar íslendinga, í stað þess
peningagildis, sem gagnsýrir auðvalds-
163