Réttur - 01.07.1982, Blaðsíða 36

þjóðfélagið meir og meir. En vissulega
mun alllengi þurfa að reikna með því
mati í þjóðfélagi sósíalismans: launamis-
mun eftir afköstum, menntun etc., þótt
takmarkið sé kommúnismans: hver láti í
té eftir getu sinni, hver fái það, sem hann
þarf.
Maðurinn í þjóðfélagi sósíalismans
mun þurfa að yfirvinna og varast þá
taumlausu græðgi, sem verið hefur eitt
helsta og skaðlegasta einkenni kapítal-
ismans, samfara vitstola eyðslu verð-
mæta. Það hóf í samskiptum jafnt við
náttúruna sem mennina, — sem hinir
fornu Grikkir töldu höfuðdyggð — þarf
meir og meir að einkenna hið sósíalíska
þjóðfélag, ekki síst með hliðsjón af því
að auðlindir náttúrunnar eru takmarkað-
ar og viss eyðsla getur eitrað andrúmsloft-
ið, svo ekki sé talað um umhverfið allt
sem menn þegar óttast um.
En ígrundum ekki frekar úrlausnir
vandamála komandi alda, en leggjum
höfuðáherslu á eitt að lokum.:
Nái alþýða heims tökum á örtölvubylt-
ingunni í tíma — og til þess þarf hún helst
að hafa náð ríkisvaldinu áður — þá mun
það flýta stórkostlega allri þróun hins
sósíalíska þjóðfélags, stuðla að því að
afnema jafnt þrældóminn sem fátæktina
meðal manna og leggja grundvöllinn að
tilkomu þess frjálsa manns í samfélagi, er
enga kúgun þekkir, — þar sem nauðsynja-
vinnan tekur aðeins lítinn hluta af tíma
hans, en maðurinn sjálfur verður loks
frjáls til að þroska til fulls hæfileika sína
og sinna kærustu hugðarefnum sínum,
þeim, sem búið hafa í hug og hjarta hvers
heilbrigðs manns gegnum aldirnar og
sjaldnast fengið að njóta sín. Örn Arnar-
son lýsti því hlutskipti ógleymanlega í
kvæðinu til Guttorms Guttormssonar og
uppreisninni gegn því7. Og sú uppreisn
skóp „mesta manninn meðal íslenskra
skálda,“ — eitt af andlegum mikilmenn-
um veraldar.
Látum oss vona að hinn frjálsi maður
framtíðarinnar megni að skapa þann
fagra heim, sem bestu skáld og hugsjóna-
menn sáu í draumsjónum sínum.
1. Sjá nánar í „Rétti“ 1981, bls. 107—109.
2. Sjá í „Rétti“ 1980: Páll Theódórsson: „Örtölvu-
tækni, þróun hennar, verksvið og möguleikar",
— og André Gorz: „Gullöld frístundanna.“
Bls. 135—150, og 151—158.
3. Sjá í „Rétti“ 1978: Tekur Mafían völdin í
Bandaríkjunum, bls. 115—-121.
4. Marx lýsir hinu fyrra og síðara stigi kommún-
ismans 1) sósíalismi, 2) kommúnismi í „At-
hugasemdum við stefnuskrá þýska verkamanna-
flokksins“, en það rit er birt í Úrvalsritum
Marx og Engels 11, bls. 314—331, sjá einkum
bls. 320. Lenin ræðir þessa þróun enn ýtarlegar
í „Ríki og bylting" bls. 114—128.
5. Lesið endalok (IV. kafla) þessa stórbrotna
kvæðis, er Stephan G. orti 1922. Fjórar síðustu
línurnar hljóða svo.:
„Hófu sólar-ljóðs söngva
samerfingjar jarðar,
sérhvert þjóðerni þekkti
þar í sína tungu."
6. Sjá nánar um þessa þróun í greininni „Átök
aldanna um félaga Jesús og frumkristninnar
boðskap“ í „Rétti" 1979, bls. 9—42.
7. Ein vísa þessa kvæðis hljóðar svo, — og er
lýsing Arnar þar algild, þótt hann yrki þarna
aðeins um ísland.:
„Og svo er til önnur saga,
sorgleg og endalaus,
um öreigans vonlausu varnir
í vök, sem að honum fraus,
um lemstraðar listamannsgáfur,
sem lyftu sér aldrei á flug,
um skáld, sem var tunguskorið.
Hver skilur þess orðlausu hug?“
8. Ummæli Sigurðar Nordal um Stephan G.
Stephansson.
164