Morgunblaðið - 06.03.2006, Blaðsíða 24

24 MÁNUDAGUR 6. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÁKVÖRÐUN
ÁRNA MAGNÚSSONAR
Ákvörðun Árna Magnússonar fé-lagsmálaráðherra að segja afsér ráðherraembætti og hverfa
frá þingmennsku kemur á óvart. Árni
hefur verið í forystusveit Framsókn-
arflokksins hin síðari ár og margir litu
til hans, sem arftaka Halldórs Ás-
grímssonar. Árni Magnússon hefur
unnið gott starf í félagsmálaráðu-
neytinu og þeir, sem til hans hafa leit-
að, hafa fundið, að þeir mættu velvilja
og vilja til að leysa mál og koma þeim í
betri farveg.
Þótt félagsmálaráðherra hafi orðið
fyrir vissum áföllum á ráðherraferli
sínum er augljóst, að þau valda ekki
þeirri ákvörðun, sem hann hefur tekið.
Það getur enginn starfað á vettvangi
stjórnmála í æðstu embættum án þess
að verða fyrir einhverju hnjaski á
þeirri leið.
Af yfirlýsingum Árna Magnússonar
er ljóst að ákvörðun hans á sér per-
sónulegar rætur. Ráðherrastarfi fylgir
áreiti og álag, sem eru þau tvö orð, sem
hann notar til að lýsa því, og bendir á
að það snúi ekki bara að honum sjálf-
um heldur fjölskyldu hans einnig.
Hann staðfestir að eiginkona hans hafi
átt við veikindi að stríða um skeið.
Þótt eftirsjá sé að Árna Magnússyni
á hinum pólitíska vettvangi er aug-
ljóst, að hann mun njóta mikillar virð-
ingar fyrir þá ákvörðun eins og málum
er háttað.
Það er umhugsunarefni að ungur
maður láti af ráðherrastörfum á þeim
forsendum, sem um er að ræða. Árni
Magnússon er annar maðurinn úr for-
ystusveit Framsóknarflokksins á
nokkrum árum, sem lætur af ráðherra-
embætti með þeim hætti, að það kemur
mjög á óvart.
Það er eðlileg ráðstöfun hjá Fram-
sóknarflokknum að gera breytingar á
ráðherraskipan af þessu tilefni. Jón
Kristjánsson hefur unnið gott starf
sem heilbrigðisráðherra á undanförn-
um árum og skynsamlegt að gefa hon-
um færi á að takast á við ný verkefni.
Hann er líka einn þeirra stjórnmála-
manna, sem leggja sig fram um að nýta
ráðherratíma sinn til góðra verka.
Ekki var heldur við öðru að búast en
Siv Friðleifsdóttir kæmi inn í ríkis-
stjórn á nýjan leik. Hún átti þátt í að
bera klæði á vopnin, þegar hún yfirgaf
ríkisstjórn á sínum tíma vegna fækk-
unar ráðherra Framsóknarflokksins
haustið 2004, þegar Halldór Ásgríms-
son tók við forsætisráðherraembætti.
Nú uppsker hún eins og til var sáð á
þeim tíma.
Þjóðfélagsumhverfið á Íslandi þarf
að vera þannig, að það laði hæfileika-
fólk að þátttöku í stjórnmálum í stað
þess að fæla það frá. Því miður er það
ekki svo í dag. Það þarf að breytast.
Annars er mikil hætta á ferðum fyrir
íslenzka lýðveldið.
BÖRNIN OG FJÖLSKYLDURNAR
Staða barna og fjölskyldunnar ísamfélaginu var til umræðu á
þingi, sem haldið var á föstudag undir
yfirskriftinni Hve glöð er vor æska? Á
ráðstefnunni flutti Rannveig Rist,
forstjóri Alcan á Íslandi, mjög athygl-
isverða ræðu. Hún kvaðst þeirrar
hyggju að feðraorlof gerði starfs-
menn að betri starfskröftum og virt-
ist ábyrgð þeirra í starfi og örygg-
isvitund aukast í samræmi við aukna
ábyrgð heima fyrir. Hún sagði að það
væri lykilatriði að stjórnendur fyrir-
tækja færu sjálfir í fæðingarorlof
bæði vegna þess að það yki skilning
þeirra á stöðu annarra og til að vera
undirmönnum sínum góð fyrirmynd.
„Mér sýnist hins vegar því miður að
margir karlkyns stjórnendur og for-
ystumenn í atvinnulífinu taki ekki
feðraorlof eða þá að mjög takmörk-
uðu leyti,“ sagði hún og spurði: „Get-
ur það verið að harkan og samkeppn-
in í viðskiptalífinu sé svo mikil að það
sé einfaldlega of mikil áhætta fyrir þá
að fara í fæðingarorlof eða taka tíma
frá vinnunni til að sinna fjölskyld-
unni …“
Rannveig vakti einnig máls á því
hversu mikið misræmi er í opinberri
umræðu um viðskiptalífið annars veg-
ar og uppeldis- og menntamál hins
vegar. „Í viðskiptalífinu er talað í
milljörðum, en í uppeldisgeiranum í
þúsundköllum,“ sagði hún. „Fjar-
lægðin þarna á milli er óþægilega
mikil og áþreifanleg, jafnvel þótt
þessir tveir heimar geti alls ekki hvor
án annars verið. Við vitum að góð
menntun er undirstaða öflugs at-
vinnulífs til framtíðar og foreldrar
gætu ekki tekið þátt í atvinnulífinu ef
börnin væru ekki í skólum og leik-
skólum.“
Þetta er mjög tímabær ábending
hjá Rannveigu og hárrétt. Mikilvægt
er að stjórnendur fyrirtækja geri sér
grein fyrir því að þau eru hluti af því
umhverfi sem þau starfa í en standa
ekki utan við það. Fyrirtæki bera
samfélagslega ábyrgð.
Þær miklu breytingar, sem hafa
orðið í íslensku þjóðfélagi á undan-
förnum árum, voru einnig til umræðu
og vöktu tveir ræðumenn máls á
hættunni á því að bil myndist á milli
barna vegna efnahags og aðstæðna
foreldra. Halldór Grönvold, aðstoðar-
framkvæmdastjóri Alþýðusambands
Íslands, sagði að ójöfnuður og fátækt
færi vaxandi í þjóðfélaginu og kann-
anir ASÍ leiddu í ljós að farið væri að
skilja á milli barna eftir efnahag og
aðstæðum foreldra strax við fimm til
sex ára aldur hvað snerti þátttöku í
tómstundastarfi. Guðrún Helgadóttir
rithöfundur sagði að nú væri svo kom-
ið að þeir, sem efni hefðu á, létu fag-
fólk skipuleggja líf barnanna, en þeir,
sem byggju við fátækt, neyddust til
þess að skilja börnin eftir í reiðuleysi.
„Stjórnvöld hafa hvergi nærri komið
til móts við breyttar þarfir barnafjöl-
skyldnanna í landinu, sem ætti þó að
hafa algeran forgang,“ sagði hún.
Stjórnvöld hafa lagt á það áherslu
undanfarið að leggja beri áherslu á
börn og fjölskylduna. Í þeirri umræðu
þarf að taka til alvarlegrar skoðunar
hvernig á að koma í veg fyrir allt það,
sem getur leitt til ójafnaðar og stétt-
skiptingar meðal barna. Hér þarf að
huga að mörgum þáttum, allt frá
greiðslum fyrir mat í grunnskólum til
kostnaðar vegna tónlistarnáms og
íþróttaiðkunar. Það er ekki verjandi
að það verði látið viðgangast að slíkt
bil myndist í íslensku samfélagi.
Á
sdís Halla Bragadóttir, forstjóri
BYKO, segir fyrirtækið hafa
sótt um lóð á sama stað og Bau-
haus sækir um í landi Úlfars-
fells ítrekað frá árinu 1998, en
verið synjað. BYKO hefur nú aflað lögfræði-
álits þar sem fram kemur að fái Bauhaus
lóðina geti verið að Reykjavíkurborg sé að
gerast sek um brot á jafnræðisreglu stjórn-
sýslulaga, nema málefnaleg sjónarmið ráði
því að BYKO var synjað en Bauhaus fær lóð-
ina.
Ásdís Halla þvertekur fyrir að BYKO sé
með einum eða öðrum hætti að beita sér fyrir
því að Bauhaus-verslanirnar fái ekki lóðir á
höfuðborgarsvæðinu. „Það er fráleitt og er
ekki til í dæminu með neinum hætti. […]
BYKO hefur aldrei beitt sér með pólitískum
hætti. BYKO hefur aldrei, og mun aldrei
beita sér með pólitískum hætti til að hindra
eðlilega samkeppni.“
Bent er á að BYKO hafi sent Reykjavík-
urborg bréf þegar fréttist að Bauhaus hefði
sótt um lóð í landi Úlfarsfells, en Ásdís Halla
segir það ekki helgast af því að reynt sé að
bregða fæti fyrir Bauhaus. Einungis sé verið
að ítreka fyrri áhuga BYKO á umræddri lóð.
Í bréfinu ítrekar Smáragarður, fasteigna-
félag sem sér um fasteignir BYKO, umsókn
sína um þá lóð er rætt hafði verið um að út-
hluta Bauhaus, og bent á að sótt hafi verið um
lóð austan Vesturlandsvegar jafnt og þétt frá
árinu 1998. Með bréfinu fylgir lögfræðiálit frá
Andra Árnasyni hæstaréttarlögmanni, sem
var falið að kanna réttarstöðu BYKO vegna
málsins.
Andri kemst í stuttu máli að þeirri nið-
urstöðu að úthlutun lóða sé stjórnvalds-
ákvörðun, og sé þar með bundin af reglum
stjórnsýslulaga, þar með talið jafnræðisregl-
unni. Jafnframt segir í álitinu að jafnvel þó að
finnist málefnaleg sjónarmið fyrir því að út-
hluta Bauhaus lóðinni, svo sem þau rök að
það efli samkeppni, geti BYKO haft rétt-
mætar og löglegar væntingar sem geti leitt af
sér gríðarlegt tjón. Réttarúrræði þeirra sem
telji brotið á sér séu m.a. að krefjast ógild-
ingar á stjórnvaldsákvörðuninni, og/eða
krefjast skaðabóta vegna þess tjóns sem
ólögmæt ákvörðun hefur í för með sér.
Segir Bauhaus aldrei
hafa sótt um lóðir
Ásdís Halla hafnar algerlega þeirri fullyrð-
ingu Dags B. Eggertssonar, formanns skipu-
lagsráðs Reykjavíkurborgar, að bréf BYKO
hafi komið „á elleftu stundu“ fyrir borg-
arráðsfund, eins og haft var eftir honum í
Morgunblaðinu á föstudag. Borgarráðsfund-
urinn hafi verið haldinn 2. mars, en bréfið
hafi verið boðsent á skrifstofu borgarráðs 22.
febrúar, átta dögum fyrir fundinn. Þar að
auki hafi Smáragarður nokkrum vikum fyrr
sent skipulagsráði erindi með ósk um við-
ræður um málið sem ekki hafi fengist nein
viðbrögð við.
Hún hafnar því einnig að Bauhaus hafi
ekki fengið lóðir sem fyrirtækið hafi sótt um í
Kópavogi og Garðabæ, þar sem hún var áður
bæjarstjóri. Samkvæmt hennar upplýsingum
hafi Bauhaus ekki sótt um lóðir heldur hafi
in að ver
BYKO h
arsvæðu
Fyrirtæ
mikilvæg
valkosti
arinnar þ
vonbrigð
ber 2001
Spurð
frá Reyk
hafi feng
vísar Ás
inni. Þar
hluta BY
legt sé a
Hamrah
sótti fyrs
„Þetta
urborg í
ítrekaði
að sækja
arlöndum
Borgin
um sam
Á þess
rammas
víkurbor
hverfi. Í
rýnihóps
Birni Óla
Ásdís
lagi hver
ingu þjó
ustukjar
ekki séu
nema næ
stórvers
irtæki og
húsnæði
„Þega
varð ráð
skilaboð
irsóknar
þarna,“ s
Reykjav
og gerðu
ráðgjafa
til þróun
arkjarna
„Í þes
fengist ló
ennfrem
garður, f
eignamá
við Smár
irtækjun
ir sig,“ s
„Reyk
þessi fyr
sameigin
frá þessu
BYKO le
lóð eitt o
ar hafi te
byggja á
þriggja f
lokað að
veginn v
markað.
félagið farið í viðræður við einkaaðila um
kaup á lóðum í eigu einkaaðila. Bæjarfélögin
hafi ekki komið að því frekar en öðrum lóða-
viðskiptum einkaaðila.
Ásdís Halla segir að nú verði beðið svars
Reykjavíkurborgar við bréfi og lögfræðilegri
álitsgerð BYKO, og segist vonast eftir því að
Reykjavíkurborg bregðist við með málefna-
legum hætti.
„Reykjavíkurborg verður að fylgja stjórn-
sýslulögum, en miðað við hvernig umræðan
hefur þróast, og miðað við það hvað hefur
verið mikill ágreiningur um þetta mál í lang-
an tíma, og pólitískar forsendur virðast því
miður spila inn í, er eðlilegt að gefa fyr-
irtækjum jöfn tækifæri til að sækjast eftir
þessari lóð,“ segir Ásdís Halla.
„Ef lóðin er skilgreind sem lóð fyrir bygg-
ingarvöruverslun er langeðlilegast að bjóða
slíka lóð út þannig að menn geti keppt um
hana á jafnréttisgrundvelli og samkeppn-
isforsendum.“ Ásdís Halla segir að BYKO
myndi sætta sig við slíka niðurstöðu. „Alveg
klárlega, þessi þrautaganga BYKO síðastlið-
inn áratug hefur kennt okkur að það er miklu
heilbrigðara að standa svoleiðis að mál-
unum.“
Spurð hvort BYKO sé með þessum hætti
að reyna að nýta sér betri þekkingu á íslensk-
um aðstæðum, og nota sitt fjárhagslega
sterka bakland til að hindra að Bauhaus fái
lóðina, segir Ásdís Halla: „Styrkur okkar hef-
ur ekki verið meiri en svo að við höfum ekki
fengið lóð á því svæði í Reykjavík sem við
höfum sóst eftir síðastliðin tíu ár. Við höfum
ekki einu sinni fengið tækifæri til að vera í
samkeppni á byggingarvörumarkaðnum í
norðurhluta borgarinnar og það er miður fyr-
ir neytendur á þessu stóra svæði. Mér finnst
það algert lágmark að jafnræðis sé gætt þeg-
ar fleiri en eitt fyrirtæki hafa áhuga á starf-
semi á sama stað. Talandi um fjárhagslega
sterkt bakland er líka rétt að benda á að
þýski risinn Bauhaus ætti ekki að eiga í vand-
ræðum með að fjárfesta í lóðum á Íslandi á
markaðsverði.“
Eina verslunin í Reykjavík
í leiguhúsnæði
BYKO-verslanir eru starfræktar á átta
stöðum á landinu, þar af ein í Reykjavík. Sú
er í leiguhúsnæði við Hringbraut í vest-
urbænum. Ásdís segir að þessu hafi BYKO
reynt að breyta í um áratug, reynt hafi verið
jafnt og þétt að fá lóð undir nýja verslun í
nyrðri hverfum borgarinnar allan þann tíma
án árangurs.
Árið 1998 ákvað BYKO að sækja um lóð á
tveimur stöðum, annars vegar í Grafarholti
en hins vegar í landi Úlfarsfells, í Höllum eða
Hamrahlíð, sem er svæðið sem Bauhaus hef-
ur nú sótt um að fá úthlutað undir verslun
sína. Lítið var um svör frá Reykjavíkurborg,
og ítrekaði BYKO því umsóknina árið 2001,
með nánari útfærslu á því sem hugmyndin
var að gera á lóðinni, en þá var mest áhersla á
að fá lóðina í Grafarholtinu.
Húsasmiðjunni var hins vegar úthlutað
lóðinni sem BYKO sóttist eftir í Grafarholti
jafnvel þó að fyrirtækið væri þegar með
starfsemi í Grafarvogi. „Húsasmiðjan var bú-
Forstjóri BYKO segir sanngjarnt að bjóða lóð un
Úthlutun til Bau
brotið gegn jafn
Ásdís Halla Bragadóttir, forstjóri BYKO, segir fyrirtæk
Umsókn þýsku byggingar-
vöruverslunarkeðjunnar
Bauhaus um lóð í landi Úlf-
arsfells hefur verið mikið í
umræðunni, en fyrir liggur
að BYKO hefur reynt að fá
þessa lóð úthlutaða án ár-
angurs frá árinu 1998.
Brjánn Jónasson ræddi við
forstjóra BYKO, sem segir
fyrirtækið óska þess að
Reykjavíkurborg fari að
stjórnsýslulögum.