Morgunblaðið - 11.09.2006, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 11. SEPTEMBER 2006 13
MENNING
Innritun í símum 588-3630 og 588-3730, eða í skólanum að Síðumúla 17, tölvu-
póstur: ol-gaukur@islandia.is Í boði er fjölbreytt nám með vönduðu námsefni
fyrir alla aldursflokka, bæði byrjendur og þá sem kunna eitthvað fyrir sér.
Nánari upplýsingar um skólann og námsleiðir er að fá á heimasíðunni:
www.gitarskoli-olgauks.is eða í skólanum á innrit-
unartíma, en innritað er alla virka daga kl. 14:00
til 17:00.
ww
w.g
itar
sko
li-o
lga
uks
.is
Hægt að fá leigða
HEIMAGÍTARA
kr. 3500 á önn
INNRITUN DAGLEGA KL. 14-17
G
A
U
K
U
R
–
G
U
T
E
N
B
E
R
G
Heimasíða:
www.gitarskoli-olgauks.is
588-3630
588-3730
BANDARÍSKA hljómsveitin
Backstabbers Inc. heldur
óvænta tónleika í verslun
Smekkleysu og Elvis á
Klapparstíg í dag. Hljóm-
sveitin er að ljúka tónleika-
ferðalagi um Evrópu en
sveitin hefur sent frá sér
eina breiðskífu, Kamikaze
Missions sem Trash Art út-
gáfufyrirtækið gaf út.
Auk Backstabbers Inc. koma fram íslensku
sveitirnar Gavin Portland og Changer.
Tónleikarnir hefjast klukkan 17 og er miða-
verð 500 krónur. Ekkert aldurstakmark er á
tónleikana sem fram fara við Klapparstíg 27.
Tónleikar
Óvænt uppákoma
í Smekkleysu
KÍNVERSKA kvikmyndin
Sanxia Haoren hlaut Gullljónið
á kvikmyndahátíðinni í Fen-
eyjum um helgina. Myndin,
sem er leikstýrt af Jia
Zhang-ke, þykir ljóðræn lýsing
á byggingu stærstu vatnsafls-
virkjunar heims, svokallaðrar
Þriggja gljúfra stíflu, og áhrifa
hennar á íbúa í nágrenni henn-
ar.
Breska leikkonan Helen
Mirren var valin besta leikkona
hátíðarinnar fyrir túlkun sína á Elísabetu drottn-
ingu. Bandaríski leikarinn Ben Affleck var valinn
besti leikarinn fyrir hlutverk sitt í Hollywoodland.
Kvikmyndir
Gullljónið afhent
í Feneyjum
Leikstjóri sigur-
myndarinnar, Jia
Zhang-ke.
BÓKAÚTGÁFAN Hólar hef-
ur í samvinnu við Mýrar-
mannafélagið gefið út bókina
Leitin að landinu góða sem er
Úrval bréfa Vesturheimsfar-
ans Jóns Jónssonar frá Mýri í
Bárðardal. Jón fluttist árið
1903 til Kanada og öll ár sín
vestanhafs skrifaði hann
reglulega heim til Íslands.
Þar segir hann fréttir af fólkinu í Vesturheimi
og hefur uppi hugleiðingar um hvað kæmi Ís-
landi best, einkum íslenskum bændum. Ritstjóri
bókarinnar er Heimir Pálsson en með honum í
ritnefnd voru Jón Aðalsteinn Hermannsson og
Jón Erlendsson.
Bækur
Hugleiðingar
Vesturheimsfara
LISTAKONAN Yoko Ono verður
stödd hér á landi hinn 9. október
næstkomandi í
tvennum erinda-
gjörðum.
Annars vegar
ætlar hún að veita
friðarverðlaun,
kennd við hana og
eiginmann henn-
ar sáluga, Bítilinn
John Lennon, en
einnig mun hún
hefja undirbúning
við gerð friðarsúlu sem hún hyggst
gera og reisa úti í Viðey.
Dagsetningin er engin tilviljun en
Lennon fæddist hinn 9. október árið
1940.
Friðarverðlaun á Höfða
Friðarverðlaunin eru í formi pen-
ingagjafar sem að þessu sinni rennur
tvennum samtökum í skaut.
Alþjóðlegu samtökin Læknar án
landamæra og fræðslusamtökin
Center for Constitutional Rights
hljóta styrkinn fyrir framlag sitt til
friðar á jörð og til varnar mannrétt-
indum.
Styrkurinn hljóðar upp á 3,5 millj-
ónir íslenskra króna og verður veitt-
ur á Höfða.
Bænir um alheimsfrið
Friðarsúlan, sem kallast Imagine-
friðarsúlan eftir einu þekktasta lagi
Lennons, hefur að sögn listakon-
unnar verið draumur hennar í yfir
fjóra áratugi. Hugmyndin er að fylla
súluna af bænum frá fólki alls staðar
að úr heiminum sem á það sameig-
inlegt að biðja fyrir friði á jörð. Súlan
á jafnframt að vera sem lýsandi viti
fyrir alla þá sem dreymir um al-
heimsfrið.
Súlan verður unnin í samráði við
forstöðumann Listasafns Reykjavík-
ur, Reykjavíkurborg og listakonuna
sjálfa. Friðarsúlan mun rísa í Viðey
og verður fyrsta skóflustungan tekin
við þetta tilefni.
Morgunblaðið/Ómar
Friðarsinni Yoko Ono er mikill boð-
beri friðar á jörðu.
Yoko Ono
sækir Ísland
aftur heim
Friðarboðskapur á
afmælisdegi Lennons
John Lennon
AUSTURRÍSKI kvikmyndaleik-
stjórinn Barbara Albert verður
gestur Alþjóðlegrar kvik-
myndahátíðar sem hefst hér á landi
hinn 28. september næstkomandi.
Hún kemur hingað til lands sem
hluti af flokk á hátíðinni sem nefn-
ist Þrisvar þrír, þar sem sýndar
verða þrjár myndir eftir þrjá leik-
stjóra sem þykja skara framúr í
meðferð sinni á kvikmyndamiðl-
inum.
Sýndar verða myndirnar Nord-
rand (1999), Free Radicals (2003)
og Falling (2006) en kvikmyndahá-
tíðin verður með þeim fyrstu í
heiminum til að sýna þessa nýjustu
mynd Albert, en hún var frumsýnd
á kvikmyndahátíðinni í Feneyjum
sem lauk um helgina.
Falling segir frá fimm konum á
fertugsaldri sem hittast í fyrsta
sinn í fjórtán ár við útför fyrrver-
andi kennara síns.
Þrisvar þrír frá
Barböru Albert
LANGT LJÓÐ er þessi texti í þýð-
ingu Hjalta Rögnvaldssonar. Þung-
lyndislegt ljóð um konu í húsi við haf-
ið sem minnist manns er hvarf
þangað. Sumardagur heitir textinn
en kveikir við lestur löngu gleymda
tilfinningu um nálægð hafsins á
dimmum óveðurskvöldum í litlu
þorpi og um þögulan, kyrran ótta um
þá sem eru ofurseldir náttúruöfl-
unum þarna úti í sortanum. En einn-
ig hvað eftir annað aðra tilfinningu,
þá að hafa verið í sporum þessara
persóna, þeim að geta ekki orðað það
sem maður vildi segja, vildi vera;
segja eitthvað, vera eitthvað allt ann-
að; mest fátt.
Þessi leikur með orð og þagnir, svo
norrænn, hafrænn, fullur einsemdar,
virðist vera erfiður fyrir sviðsetn-
ingu. Fortíð og nútíð standa hlið við
hlið, tími óræður, persónur lokaðar
inni í eigin heimi, engin tengsl við
samfélag, fátt gerist og þagnirnar
langar. Skrifaðar eru stemningar ut-
an um eitt atvik en í þeim svipuð
áskorun og í textum sumra annarra
nútímaleikskálda: að leika sér með
hljóð, orð, endurtekningar, hrynj-
andi.
Í lestri Egils Heiðars Antons Páls-
sonar finnst mér vera eitthvert óþol
gagnvart orðunum, þögnunum, en þó
aðallega gagnvart persónunum líkt
og hann kannist ekki við þær og ef
hann kannist við þær þá þoli hann
þær ekki. Hann byggir utan um per-
sónurnar hús, ekki gamalt norskt
hús, eins og finnast hér á landi svo
mörg, og margir af kynslóð konunnar
sem er miðpunktur verksins gerðu
upp af virðingu fyrir honum sem
smíðaði húsið. Hans hús, hannað af
Martin Eriksen, er allt yfirfullt af
dóti, aðallega þó lömpum, nið-
urníddum borgaralegum húsgögnum
frá sjöunda áratugnum, sem að hruni
eru komin og þakin prjónadóti kon-
unnar í húsinu; allt er það þröngt,
ljótt, þungt og kæfandi. En í baksýn
alls ljótleikans ídyllísk mynd af lygn-
um firði milli hárra fjalla og fyrir
hana dregnar hvítar léttar gardínur
risastórrar villu, sem tákna glugga
og brú milli þess sem er úti og inni.
Úti verða til litríkar myndir ljósa-
meistarans Rainers Eisenbrauns:
Persónur í firði. Vísun í þá staðhæf-
ingu sumra að verk Jons Fosse séu
eins og málverk? Hann lýsir einnig
bjálkagólf neðan frá og lamparnir all-
ir loga á víxl, einnig yfir áhorfendum,
en ég get ekki ráðið í hvað ljósaflóðið
á að tákna. Ég heyri hins vegar
hættulegt hafið í tónlist Hildar Ingv-
eldar- og Guðnadóttur, hvernig öldur
sogast út og inn, en einnig það verður
yfirþyrmandi og glatar smám saman
merkingu. Verkið hefst með heim-
sókn umhyggjusamrar vinkonu
(Anna Kristín Arngrímsdóttir) til
einsetukonunnar í húsinu. Önug er
hún (Kristbjörg Kjeld) og lítur á
komuna sem innrás í lokaðan örugg-
an heim sinn; en innrásin kveikir
minningu um annan dag sem þær
stöllur lifðu saman. Inn á sviðið rásar
hún sjálf sem ung kona (Margrét Vil-
hjálmsdóttir), hjárænuleg, nánast
hallærisleg handavinnustelpa af átt-
unda áratugnum sem á von á vinkonu
sinni inn í þetta niðurnídda hús, þar
sem liðleskjan (Hjálmar Hjálm-
arson) sem hún býr með hengslast
um sé hann ekki úti á sjó; hún kann
eða getur ekki talað við hann og fyllir
því allt andrými taugaveikluðum at-
höfnum, bakstri, smíðum, lagfær-
ingum sem eru endalaus yfirlýsing
um vesaldóm sambýlismannsins.
Margrét gerir þar margt ákaflega vel
og með fínum húmor, en þessi
ákveðni lestur á persónu hennar ger-
ir sambandið ansi skýrt og hvers-
dagslegt og ýtir Hjálmari inn í eitt
hólf, hólf góðlátlega aumingjans sem
hefur ekkert sérstakt tilfinninga-
samband við hafið heldur flýr þangað
bara undan leiðinlegri kellingu sem
alltaf er að pota í hann.
Hann er farinn og eftir stendur
konan allt í einu óróleg en nú kyrr.
Inn í óróleikann kemur vinkonan ung
(Katla María Þorgeirsdóttir)
,yfirlætisleg og augsýnilega betur
sett, og síðar maður hennar (Kjartan
Guðjónsson með hárkollu) og eru
bæði eins og úr öðru leikriti, ein-
hverjum farsa sem leikinn er í biðinni
eftir að maðurinn komi af sjónum,
þeim kafla sem leiðir upp að há-
punktinum. Hápunkturinn er hins
vegar eitt flottasta andartak sýning-
arinnar, þegar unga konan fylgist
undrandi, lömuð með viðbrögðum
vinkonunnar. Utan um þessa litlu
glæpasögu um konuna sem myrti
manninn sinn heldur Kristbjörg
Kjeld sem sögumaður og er í sam-
bandi við leikendur sögunnar og
áhorfendur. Útgeislun hennar og
stærð er eins og venjulega engu lík
og af vörum hennar (og Önnu Krist-
ínar) fær textinn vídd. Samband
hennar við áhorfendur hefði hins
vegar orðið annað hefði hún ekki
þurft beinlínis að berjast stöðugt við
að ná fram til okkar gegnum tónlist-
ina. Hreyfingar hennar og hinna leik-
aranna í þessu litla þrönga yfirfyllta
rými út og inn úr fortíð og nútíð eru
yfirleitt mjúkar og fallegar nema
þegar þau þurfa að glíma við gard-
ínur.
Þegar upp er staðið minnist ég
óhjákvæmilega Mind Camp, síðustu
sýningar Egils Heiðars, sem ég var
svo hrifin af. Þar ríkti ákveðinn ein-
faldleiki og fegurð yfir streymandi
þéttri orðamergð, hér er opinn ein-
faldleiki texta kaffærður í streym-
andi hávaða, ljósum, ljótu dóti og at-
höfnum.
Er þetta yfirlýsing um ljótleika,
tómleika og dótagleði kynslóðar sjö-
unda og áttunda áratugarins sem
„myrt hefur yndi sitt“? Eða er þetta
yfirlýsing um að texti Jons Fosse sé
frat?
Því allir myrða yndi sitt …
LEIKLIST
Þjóðleikhús
Höfundur: Jon Fosse. Þýðandi: Hjalti
Rögnvaldsson. Leikstjóri: Egill Heiðar
Anton Pálsson. Leikmynd: Martin
Eriksson. Lýsing: Rainer Eisenbraun.
Tónlist: Hildur Ingveldardóttir Guðnadótt-
ir. Leikarar: Anna Kristín Arngrímsdóttir,
Hjálmar Hjálmarsson, Kristbjörg Kjeld,
Margrét Vilhjálmsdóttir, Katla Margrét
Þorgeirsdóttir og Kjartan Guðjónsson.
Smíðaverkstæðið, laugardaginn 9. sept-
ember kl. 20.
Sumardagur
Sumardagur „Er þetta yfirlýsing um ljótleika, tómleika og dótagleði kyn-
slóðar sjöunda og áttunda áratugarins sem „myrt hefur yndi sitt“?“ spyr
gagnrýnandi sem sá Sumardag í Þjóðleikhúsinu.
María Kristjánsdóttir