Lesbók Morgunblaðsins - 24.02.2007, Síða 7

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. FEBRÚAR 2007 7
Eftir Arnar Eggert Thoroddsen
arnart@mbl.is
Tori Amos er nú klár með nýjahljóðversplötu og kemur hún
út í maí. Kallast hún American
Doll Posse og kemur út á vegum
Epic. Amos tók
plötuna upp í
heimahljóðveri
sínu á Cornwall-
skaga og fylgir
hún The Bee-
keeper eftir sem
út kom í hitti-
fyrra.
Tori Amos sló
í gegn með plötu
sinni Little Eart-
hquakes árið 1992, en innihaldið
þar er fallegar en afar tilfinn-
ingaþrungnar píanóballöður. Plöt-
ur Amos eftir það hafa fengið mis-
jafna dóma og mörgum þeirra sem
féllu fyrir Little Earthquakes þótti
nóg um skringilegheitin sem léku
þar um. Engu að síður virðist
Amos eiga traustan aðdáendahóp
og þannig seldist The Beekeeper í
287.000 eintökum í Bandaríkj-
unum. Þá kom út í fyrra veglegur
safnkassi með 86 lögum, A Piano,
og var þar að finna heilnæman
slatta af áður óútgefnu og sjald-
gæfu efni. Amos hyggst fylgja plöt-
unni nýju eftir með tónleika-
ferðalagi um heiminn og hefst það í
Róm í lok maí.
  
Dúettinn CocoRosie, sem erskipaður systrunum Sierru og
Biöncu Casady, er með þriðju plötu
sína í bígerð. Co-
coRosie hélt afar
magnaða og um
margt furðulega
tónleika á NASA
í fyrravor en tón-
list þeirra er
ansi fjölsnærð og
hafa fyrri plöt-
urnar tvær feng-
ið lofsamlegar
viðtökur hjá
gagnrýnendum. Þær eru La Mai-
son de Mon Rêve (2004) og Noah’s
Ark (2005), en sú þriðja mun koma
til með að heita The Adventures of
Ghosthorse and Stillborn. Útgáfa
er áætluð þann 10. apríl hjá hinni
merku útgáfu Touch & Go sem
gerir út frá Chicaco. Lítið hefur
verið gefið upp um áferð plötunnar
en ein nýlunda mun þó gera vart
við sig. Á tónleikum hefur CocoRo-
sie nefnilega verið að innleiða áhrif
úr hipphoppi í tónlist sína en það
er fyrst á Adventures … sem þau
rata inn á hljóðversplötu.
Platan var hljóðrituð í hlöðu í
Suður-Frakklandi og inniheldur
tólf lög en þess má geta að hluti
hennar var tekinn upp hér á landi
af Valgeiri Sigurðssyni, samstarfs-
manni Bjarkar og stofnaðila
Bedroom Community-útgáfunnar.
  
Síðasta plata Queens of theStone Age, Lullabies to Para-
lyze, kom út árið 2005 og eftir að
sveitin túraði í kjölfar hennar hef-
ur verið nokkuð
hljótt í kringum
hana. Leiðtog-
inn, Josh
Homme, hefur
m.a. varið tíma
sínum sem trym-
bill sveitarinnar
Eagles of Death
Metal sem hann
stofnaði ásamt
vini sínum Jesse
Hughes. Önnur
plata hennar, Death by Sexy, kom
út í fyrra og innheldur m.a. slag-
arann „I Want You So Hard (Boy’s
Bad News)“.
Það var svo á Valentínusardag
sem Homme og félagar láku loks
út fréttum um næstu plötu
QOTSA. Era Vulgaris ku vera heit-
ið, útgáfumánuðurinn er júní, og
lagatitlar eru m.a. „Into the Hol-
low“, „Misfit Love“, „Battery
Acid“ og „Sick, Sick, Sick“. Þetta
er eitthvað sem á eftir að svínvirka
yfir grillinu í sumar, án efa …
TÓNLIST
Tori Amos
CocoRosie
Queens of the
Stone Age
Eftir Hjálmar Stefán Brynjólfsson
hjalmarstefan@googlemail.com
Þriggja ára tímabil – frá 1976 til 1978 – ereitthvert það frjóasta í íslenskri popp-sögu fyrir tilstilli þriggja einstaklinga úrSpilverki þjóðanna. Valgeir Guðjónsson,
Egill Ólafsson og Sigurður Bjóla tengjast fjölmörg-
um sígildum íslenskum plötum sem gefnar voru út
á þessum árum: Hrekkjusvínin, Þegar mamma var
ung, Sturla, Götuskór, Hinn íslenzki Þursaflokkur,
Þursabit, Tívolí og Ísland. Er von þó maður spyrji í
forundran eftir á: Hvað gerðist eiginlega?
Og þó, það er pæling sem bíða þarf betri tíma.
Nú er Ísland málið, plata sem merkilega lítið er
haldið á lofti. Enda fellur hún að vissu leyti í skugga
hinnar frábæru plötu Sturlu, sem óneitanlega er
magnum opus Spilverksins.
Þegar platan kom út fyrir tæpum þrjátíu árum
voru viðbrögðin við henni mjög lofsamleg. Í plötu-
dómi í dagblaðinu Vísi frá 29. október árið 1978 var
fullyrt að með henni hefði Spilverkið gefið út Dark
Side of The Moon íslenskrar popptónlistar. Þessi
orð lýsa reyndar tíðarandanum betur en plötunni
sjálfri. Það minnir nánast ekki neitt á plötunni á
umrædda plötu hljómsveitarinnar Pink Floyd.
Ekki nema þá hvað metnaðurinn skín í gegn á
plötunni. Mörg laganna innihalda fjóra eða fimm
kafla og hinni hefðbundnu aðallags-viðlags pælingu
er gefið langt nef. Það flotta við kaflaskiptinguna er
að hún er áreynslulaus og flottar raddanir Spil-
verksins skína í gegn. Spilamennskan er góð og
hljóðið af hæstu gæðum. Og svo eru það textarnir.
Vegna þeirra stendur þessi plata upp úr.
Í umræddum plötudómi úr Vísi var því haldið
fram að með textunum hefði hljómsveitin skipað
sér við hlið þjóðskáldanna íslensku. Í þeim væri að
finna „sál þjóðarinnar“. Enda er svo sem engan
veginn hægt að útiloka að einn daginn verði Skóla-
ljóðin endurútgefin með settlegum myndum af
Diddú, Agli, Sigurði Bjólu og Valgeiri við hlið Dav-
íðs, Matthíasar, Hannesar og Hallgríms. Þó af því
yrði ekki, eru fjölmargar snilldarlegar línur á plöt-
unni sem eiga skilið að heyrast oftar.
Flestar tengjast þær þema plötunnar, sem eins
og nafn hennar gefur til kynna er land, þjóð og
tunga. Efnið er í senn rammíslenskt og eitthvað svo
mikið seventís, með anórakkúlpu og öllu. Að sjálf-
sögðu er vikið að klassískum efnum: sjómennsku og
skyldleikum hinna arísku víkinga.
Þjóðleg efni úr fornöld og nútímanum takast á –
kannski Spilverkið hafi með því orðið fyrst til að
þreifa á hinum blessaða póstmódernisma? Land-
vættirnar lifa á kokteilsósu, Njáll og Bergþóra
elska að mótmæla, enda „róttækt menningarsnobb
með sóma og sanni“ og síðhippinn sem forðum
„fríkaði út í Tjarnarbúð“ er orðinn fastagestur í
Hollywood. Hnakkarnir fá á baukinn, það er að
segja hnakkar áttunda áratugarins ekki FM
hnakkar, í laginu Aksjónmaður (man einhver eftir
þeim?), sem fjallar um kappa sem heillar sprund í
sundi enda „launfirnagraður“. Í því lagi eru líka,
aksjónmanninum til háðungar, einhver mögn-
uðustu hringrök sem ég hef um ævina séð:
Undirritaður er sannfærður
um gildi þess að vera sannfærður
um gildi þess
að vera sannfærður
Það merkilega við sum þjóðlegu efnanna á plöt-
unni er að þau virðast eiga jafn mikið erindi við
samtímann eftir þrjá áratugi. T.d. líkræðan grænu
byltingarinnar, sem er ekki bara farin út um þúf-
urnar heldur nú á dögum komin á bólakaf – undir
virkjanalónum. Og Diddú syngur raunalegt lag um
gamla konu sem er geymd inn á Grund, þar sem
fáninn er hálfur að húni hvern dag. Dálítið írónískt í
ljósi fjaðrafoksins sem kom í kjölfar greinarinnar
um elliheimilið í tímaritinu Ísafold. Einnig voru
skipulagsmál Reykjavíkurborgar brennandi efni
fyrir sveitarstjórnarkosningarnar síðastliðið vor,
og manni verður óneitanlega hugsað til þeirrar um-
ræðu þegar Spilverkið yrkir í laginu Reykjavík um
úrsérgenginn miðbæ sem sé „fluttur upp í Hlíðar“.
Einnig þegar Spilverkið spyr Reykjavík hvað hún
ætli að verða þegar hún verði orðin stór. Mætti ekki
jafnvel fara að gefa svar við því?
Ísland, gamla Ísland
POPPKLASSÍK
Eftir Arnar Eggert Thoroddsen
arnart@mbl.is
Þ
að er spaugilegt að tala um Ryan
Adams og Bryan Adams í sömu
málsgrein. Sá fyrri nýtur mikillar
virðingar, ofvirkt undrabarn sem
átti rætur í jaðarkántríi tíunda ára-
tugarins en hefur eftir það gefið út
stórgóðar sólópötur eins og Heartbreaker og Gold
(að vísu hefur mörgum þótt honum fatast flugið að
undanförnu, en þó er ekki tímabært að afskrifa
manninn, þurrkur gerir vart við sig hjá snillingum
eins og öðrum). Hinn síðarnefndi nýtur hins vegar
engrar virðingar hjá sjálfskipaðri elítunni, þykir
ófyrirleitin markaðsrotta gersneydd allri smekk-
vísi. Það kemur hins vegar fyrir að nöfnunum slái
saman í huga fólks, einhvern tíma hrópaði áhorf-
andi á tónleikum Ryans Adams eftir smelli Bryans
Adams „Summer of 69“ og Ryan þvertók fyrir það
að halda áfram með tónleikana fyrr en hinum kald-
hæðna gesti hefði verið hent út.
En sú var tíðin að tónlist þessara tveggja lá
saman, þar sem fyrstu plötur Bryans Adams báru
með sér samskonar rokk og er að heyra á plötum
Ryans Adams. Við erum að tala um þetta meðvit-
aða, hráa verkalýðsrokk sem John Cougar Mellen-
camp, Bruce Springsteen og fleiri gerðu vinsælt
upp úr 1980. Í því samtvinnast sorgbundin, róm-
antísk lífssýn hins þjakaða verkamanns og þessi
hjartahreina, tveggja bjóra kráargleði sem
steypist yfir fólk þegar það reynir að gleyma þessu
fyrrnefnda. Á ensku er þetta kallað „heartland
rock“ og þar komum við að Jesse Malin, sem hefur
unnið með formið á sólóplötunum sínum þremur,
og á mun „hreinni“ hátt en vinur hans Ryan
Adams. Svo vel hefur reyndar tekist til að sjálfur
Springsteen er gestur á nýju plötunni, syngur í
hinu melankólíska lagi „Broken Radio“.
Góðir gestir
Malin er frá New York, Queens-hverfinu nánar til-
tekið, og er Stóra eplið honum hugleikið. Líkt og
fjallasvæði Ameríku í lögum Johns Denvers er
New York rauður þráður í textum Malins. Þetta er
einfaldast að sjá í lagatitlum eins og „NY Nights“
(á nýju plötunni), „Silver Manhattan“ og „Block
Island“ (af annarri plötunni, The Heat, 2004) og
„Brooklyn“ og „Riding on the Subway (af fyrstu
plötunni, The Fine Art of Self Destruction, 2002).
Malin hóf ferilinn árið 1980, þá aðeins tólf ára,
og leiddi hann þá pönksveitina Heart Attack. Sú
sveit fékk „hjartaslag“ árið 1983 og eftir það var
Malin í hinum og þessum böndum. Hann vakti svo
aftur athygli með glysrokkbandinu D Generation,
sem stofnsett var árið 1991, og var hann söngvari
hennar í heil átta ár. Sveitin naut nú ekki mikillar
hylli hjá almenningi, mörgum þótti hún vera afrit
af New York Dolls og ámóta sveitum, og aldrei
náði hún að selja neitt af þeim þremur plötum sem
út komu, þrátt fyrir að hafa stórfyrirtæki sem bak-
hjarla og velvild gagnrýnenda. D Generation
blandaði saman bílskúrsrokki, pönkrokki og glysi
og var eftir á að hyggja prýðilegt dæmi um rétt
band á röngum tíma. Það hefði átt að fara í gang
árið 2001 frekar en 1991.
Eftir D Generation starfaði Malin í sveitunum
Bellvue og PCP Highway en ekkert markvert kom
út úr því (Bellvue komu reyndar út sæmilegri
plötu og gott betur en það árið 2001, To Be Some-
body. Okkar maður er með dredda á umslaginu!).
Malin var um þetta leyti hins vegar farinn að
semja rólyndislegri lög, sem sóttu í klassískan
söngvaskáldaarf og klassískt útvarpsvænt rokk
eins og áður er getið. Vinur hans, Ryan Adams,
var hrifinn og saman tóku þeir upp The Fine Art of
Self Destruction á sex dögum í ársbyrjun 2001.
Þegar platan kom svo loksins út, um haustið 2002,
var henni gríðarvel tekið af gagnrýnendum og tón-
listaráhugamenn kynntust Malin í gegnum æsi-
fréttalegar greinar í biblíum eins og Mojo, Uncut
og Rolling Stone. Malin fylgdi þeirri plötu eftir
með The Heat sem stendur frumburðinum síst að
baki. Þar fínpússar hann nálgun sína á þetta form
og er útkoman vel mettandi.
Um þetta leyti fóru Malin og Springsteen svo að
þróa með sér tónlistarlegt ástarsamband. Springs-
teen hafði samband við Malin eftir að hafa heyrt
útgáfu þess síðarnefnda á lagi sínu „Hungry He-
art“, en það prýðir geisladisk sem fylgdi með Un-
cut á sínum tíma. Léku þeir saman á nokkrum tón-
leikum í kjölfarið og á einum þeirra kom
Springsteen upp á svið er Malin var að spila og
renndi sér í nokkur lög eftir „lærisveininn“.
Eins og áður segir er Springsteen gestur á Glit-
ter in the Gutter en einnig koma við sögu Ryan
Adams, Josh Homme, Jakob Dylan og Chris Shi-
flett (úr Foo Fighters). Platan er þá gefin út af
Adeline Records, sem er í eigu Billie Joe Arms-
trong (Green Day). Malin heggur á þessari plötu
miskunnarlaust í sama knérunn og kannski að
þetta stórskotalið sem með honum er fleyti honum
enn lengra inn á útvarpsbylgjurnar en áður.
Blátt áfram rokk
Besti vinur Ryans Adams, Jesse Malin, gefur út
þriðju sólóplötu sína eftir helgina. Kallast hún
Glitter In The Gutter og þar heldur Malin áfram
að vinna með sitt rómantíska verkalýðsrokk sem
á ekki lítið inni hjá amerískum hversdagsrokk-
urum á borð við Bruce Springsteen og Bryan
Adams.
Malin Hann er frá New York, Queens hverfinu nánar tiltekið, og er Stóra eplið honum hugleikið.