Lesbók Morgunblaðsins - 11.08.2007, Blaðsíða 4

Eftir Jóhann Bjarna Kolbeinsson
jbk@mbl.is
V
inur minn, Lárus Ýmir
Óskarsson, sem hafði ver-
ið í Svíþjóð, átti kunn-
ingjakonu sem varð síðar
aðstoðarleikstjóri. Hún
smyglaði bara ljósmynd
af mér inn í bunka af leik-
urum sem verið var að
skoða. Tarkovsky fór yfir þann bunka og
vildi svo fá að tala við þennan Íslending. Ég
held að það hafi verið út af því að ég var svo
freknótt,“ segir Guðrún og hlær.
„En svo fór ég til Svíþjóðar til að tala við
hann. Þetta var bara smá viðtal, ég var ekki
látin leika neitt. En þetta var svolítið und-
arlegt því ég hafði aldrei leikið í bíómynd áð-
ur þannig að þetta var allt mjög lærdóms-
ríkt.“
Tökur á The Sacrifice hófust í maí árið
1985 og stóðu yfir í um það bil þrjá mánuði.
Stærstur hluti myndarinnar var tekinn á
Gotlandi þótt einhverjar senur hafi verið
teknar í myndveri í Stokkhólmi.
Bergman fylgdist vel með öllu
Ekki er langt að fara frá tökustað mynd-
arinnar á Gotlandi yfir til eyjarinnar Fårö
þar sem Ingmar Bergman bjó en sonur hans,
Daniel, vann við The Sacrifice.
„Hann ýtti myndavélinni, en þurfti alltaf
að fara heim um helgar til að gefa skýrslu.
Bergman fylgdist nefnilega mjög vel með
öllu, við vissum það í gegnum strákinn,“ seg-
ir Guðrún, sem telur að Bergman og Tar-
Það sem einn maður
Maðurinn með ljáinn Tarkovsky á tökustað á Gotlandi. Enginn á tökustað vissi af alvarlegum veikindum leikstjórans sem lést skömmu eftir að The Sacrifice var fumsýnd. „Ég verð oft voðalega leið yfir
RÉTT rúm 20 ár eru liðin frá því The Sacri-
fice, síðasta kvikmynd rússneska leikstjórans
Andrei Tarkovsky, var frumsýnd. Myndin
ber þess glögg merki hversu mikla virðingu
Tarkovsky bar fyrir sænska leikstjóranum
Ingmar Bergman sem lést fyrir tæpum tveim-
ur vikum síðan. The Sacrifice var tekin á eyj-
unni Gotlandi þar sem Bergman hafði tekið
nokkrar af sínum myndum, en auk þess lék
Erland Josephson aðalhlutverkið og Sven
Nykvist var kvikmyndatökumaður, en báðir
höfðu þeir mikið unnið með Bergman.
Guðrún Gísladóttir lék eitt af aðalhlutverk-
unum í The Sacrifice, en það var hennar
fyrsta kvikmyndahlutverk. Hún segir hálf-
gerða tilviljun hafa ráðið því að hún fékk
hlutverkið.
Morgunblaðið/Kristinn
4 LAUGARDAGUR 11. ÁGÚST 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók
kovsky hafi verið í einhverju sambandi á
meðan á tökum myndarinnar stóð.
„Ég held að það hafi verið í einhverju
svona sendinga-formi, ég held að þeir hafi
hins vegar ekkert verið að hittast. En þetta
var náttúrulega allt fólkið hans sem var að
vinna við myndina. Fólkinu fannst Tar-
kovsky undarlegur maður og þau voru stund-
um svolítið hneyksluð á honum. Til dæmis að
hann skildi alltaf vera að breyta handritinu,
það fór mjög í taugarnar á Svíunum. Við vor-
um líka allt sumarið að þessu því suma daga
var ekkert tekið, oftast út af sólskini sem
hann vildi ekki hafa í myndinni.
Eini maðurinn sem var alveg þolinmóður
var Nykvist, hann sagðist læra af Tarkovsky
og vildi því ekki æsa sig. Tarkovsky var alltaf
á myndavélinni á æfingum, alveg þangað til í
tökunni sjálfri þegar Nykvist tók við. Svíun-
um fannst að Nykvist ætti að verða reiður en
hann varð það aldrei. Sumar kerlingarnar
kölluðu Tarkovsky hins vegar litla Rússa-
djöfulinn. Hann gerði nefnilega engar mála-
miðlanir, ef það var eitthvað sem hann vildi
þá var það gert þannig, jafnvel þótt honum
væri sagt að það væri ekki hægt. Þá var bara
flogið til Ítalíu til að spyrja einhverja pen-
ingamenn og við biðum á meðan. Það hefur
örugglega verið frekar dýrt að hafa okkur öll
þarna.“
Guðrún segir að á tökustað hafi jafnvel
verið gert grín að nánu sambandi Tarkov-
skys og Bergmans. „Tarkovsky þurfti einu
sinni að fara til Ítalíu á meðan á tökum stóð.
Það þurfti að taka eina einfalda töku af Er-
land á meðan hann var í burtu og Bergman
spurði hvort hann ætti ekki bara að koma og
taka hana. Þótt þetta væri smá grín þá viss-
um við öll að hann langaði að vera þarna.
Hann hefði náttúrulega átt að koma, í stað-
inn fyrir að láta strákinn sinn vera að njósna.
En fólkið sem vann við myndina bar ótta-
blandna virðingu fyrir Bergman og ég held
að á sínum tíma hafi hann hreinlega ráðið
öllu menningarlífi í Svíþjóð. Þar var ekkert
gert án þess að hringja og spyrja Bergman
fyrst.“
Leikstýrði manni með augnatillitinu
The Sacrifice fjallar um Alexander, leikara
sem kominn er á eftirlaun. Hann ákveður að
halda upp á afmælið sitt ásamt nánustu vin-
um sínum og ættingjum á heimili sínu uppi í
sveit. Skyndilega berast óljósar fregnir um
yfirvofandi kjarnorkustyrjöld; heimsendaspá
virðist við það að rætast og mikil skelfing
grípur um sig í hópnum. Alexander snýr sér
að Guði og lofar honum að fórna öllu því sem
honum er kærast, þar á meðal vinum sínum
og fjölskyldu, ef Guð kemur í veg fyrir styrj-
öldina. Þegar Alexander vaknar daginn eftir
er allt fallið í ljúfa löð og hættan liðin hjá. En
loforðið við Guð stendur þó enn.
Guðrún fer með hlutverk Maríu, íslenskrar
stúlku sem býr nærri heimili Alexanders.
Ákveðin dulúð hvílir yfir persónu hennar og
á einum stað í myndinni er gefið í skyn að
hún sé norn sem komið geti í veg fyrir kjarn-
orkustyrjöldina. Guðrún segist hins vegar
hafa fengið litlar sem engar upplýsingar um
bakgrunn persónunnar.
„Það fékk enginn mjög ítarlegar upplýs-
ingar um sína persónu, og það var nokkuð
sem til dæmis enska leikkonan, Susan
Fleetwood, var mjög hissa á. Tarkovsky leik-
stýrði manni eiginlega bara með augnatillit-
inu, hann vildi ekkert þras um innra líf og
það allt saman. Það eina sem ég fékk að vita
var að þetta átti að vera mjög trúuð kona.
Eftir á fékk ég reyndar að heyra að góð öfl
ættu að koma frá Íslandi. Ég veit líka að Tar-
kovsky þekkti allar Íslendingasögurnar.“
Dauðinn sveif yfir vötnum
The Sacrifice er allt í senn pólitísk, heim-
spekileg og trúarleg mynd, en einnig mjög
persónuleg fyrir Tarkovsky sem stóð í deilu
við yfirvöld í Sovétríkjunum á meðan á tök-
um stóð. Nokkrum árum áður hafði hann far-
ið ásamt eiginkonu sinni til Ítalíu þar sem
hann gerði sína næstsíðustu mynd, Nos-
talghia, en þegar tökum var lokið ákváðu þau
að snúa ekki aftur til heimalandsins.
ha
Leikkonan Guðrún segir það hafa verið mikla eldskírn að leika í The Sacrifice.