Lesbók Morgunblaðsins - 11.08.2007, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. ÁGÚST 2007 7
Eftir Jóhann Bjarna Kolbeinsson
jbk@mbl.is
Thom Yorke, söngvari breskurokksveitarinnar Radiohead,
hefur tekið sér hlé frá upptökum á
nýrri plötu
hljómsveit-
arinnar en upp-
tökur hafa staðið
yfir að und-
anförnu. Ástæð-
an er sú að
Yorke ákvað að
syngja lag með
þýska rafdúettn-
um Modeselektor
og standa upp-
tökur nú yfir. Lagið, sem nefnist
„The White Flash“ verður á
næstu plötu dúettsins, Happy
Birthday, sem kemur út í sept-
ember. Þeir sem heyrt hafa til
segja lagið minna um margt á það
sem heyra má á plötunni The Era-
ser sem Yorke sendi frá sér í fyrra.
Ekki er vitað nákvæmlega hvenær
ný plata Radiohead lítur dagsins
ljós en þó er búist við henni á
þessu ári.
  
Meðlimir bandarísku rokksveit-arinnar Pearl Jam og hundr-
aða aðdáenda hljómsveitarinnar
eru ekki par
sáttir við fjar-
skiptafyrirtækið
AT&T en fyr-
irtækið ritskoð-
aði útsendingu af
tónleikum hljóm-
sveitarinnar frá
Lollapalooza tón-
listarhátíðinni
um síðustu helgi.
Þegar Eddie
Vedder, söngvari
sveitarinnar, fór með texta um
George Bush við lag hljómsveit-
arinnar Pink Floyd, „Another
Brick in The Wall“, þaggaði fyr-
irtækið niður í honum í útsending-
unni.
Hljómsveitin sendi frá sér yf-
irlýsingu um málið þar sem segir
að þetta uppátæki bæði angri þá
sem listamenn en ekki síður sem
ríkisborgara með grundvallarmann-
réttindi.
Hljómsveitarmeðlimir segja al-
menning hafa miklar áhyggjur af
valdinu sem fjölmiðlar og fyrirtæki
hafa þegar kemur að því að ákveða
hvað almenningur sér og heyrir í
gegnum fjarskiptafyrirtæki. AT&T
gaf út yfirlýsingu á móti og baðst
afsökunar á athæfinu, þetta hefðu
verið mistök sem myndu ekki end-
urtaka sig og þeir myndu senda
tónleikana út óritskoðaða við fyrsta
tækifæri.
Meðlimir Pearl Jam eru hins
vegar að íhuga að birta tónleikana í
heild sinni á vefsíðu hljómsveit-
arinnar og segjast ætla að vinna að
því að koma í veg fyrir slíkar rit-
skoðanir á efni sínu í framtíðinni.
  
Hinn 1. júní árið 1969 laukfrægum mótmælum John
Lennon og Yoko Ono gegn ofbeldi,
en þá höfðu þau
setið í sjö daga í
rúmi á hótelher-
bergi 1742 á
Queen Elisabeth-
hótelinu í Mont-
real.
Mótmælum
þeirra lauk með
því að frið-
arsöngur Len-
nons „Give Peace
a Chance“ var
tekinn upp og þann 27. ágúst næst-
komandi verður hann gefinn út í
fyrsta skipti á DVD-disk sem mun
kallast Give Peace A Song.
Á disknum, sem inniheldur rúm-
lega 35 mínútur af aukaefni, verða
meðal annars klippur úr einka-
mynd Lennons og Ono af atburð-
inum, viðtöl við marga sem voru
með þeim á hótelinu þennan dag,
nýtt einkaviðtal við Ono og ferð
söngkonunnar Petulu Clark í her-
bergi 1742 meðan á mótmælunum
stóð.
TÓNLIST
Thom Yorke
Pearl Jam
John Lennon
Eftir Jón Agnar Ólafsson
jonagnar@mbl.is
Þegar vel gengur í fyrstu atrennu geturverið þrautin þyngri að fylgja þeim ár-angri eftir. Væntingarnar eru miklar, þóef til vill hafi bara verið um slembilukku
að ræða í upphafi og umburðarlyndið er af afar
skornum skammti á stundum. Þegar verst lætur
dugir ekki einu sinni að gera vel – það dugir ekki
einu sinni að gera miklu betur en í fyrstu tilraun.
Ef ekki er róið á miðin sem múgurinn væntir er
voðinn vís. Það fengu Beastie Boys að reyna svo
um munaði hér um árið.
Fyrsta skífa Beastie Boys var Licence To Ill,
gáskafull rappplata full af glensi og gríni. Skífan
sú sló hressilega í gegn þegar hún kom út árið
1986 og reyndist eftirlæti amerískra unglinga þeg-
ar slá átti upp teiti í þá daga. Slagarinn Fight For
Your Right (To Party!) sat pikkfast í spilun á MTV
að eilífu að því er virtist, og Beastie Boys voru um
sinn eins konar amerísk, rappandi útgáfa af Mad-
ness. Þrjú ár liðu svo uns þríeykið frá Brooklyn,
Michael “Mike D“ Diamond, Adam “Ad Rock“
Horowitz og Adam “MCA“ Yauch sendu frá sér
nýja skífu. Eftirvæntingin var gífurleg, bæði hjá
almenningi og ekki síður hjá öllum jakkafötunum
hjá útgáfufyrirtækinu Capitol, en þar á bæ neru
baunateljararnir lúkurnar í aðdragandanum því
Licence To Ill hafði óforvandis malað gull á báða
bóga. Menn bjuggust við enn meiru í þetta sinnið.
En það fór á talsvert annan veg en ætlað var.
Ekkert er að finna á plötunni um partí, fyllirí og
þess háttar táningagáska svo salan lét á sér standa
framan af. Ekki hjálpaði upp á þær sakir að plötu-
hulstrið sýndi götumynd tekna af ófélegri búð-
arholu á Manhattan, nafn sveitarinnar hvergi sýni-
legt, nafn plötunnar varla sýnilegt og án nokkurs
sem hönd festi á. Platan náði engu að síður 14.
sætinu á Billboard listanum bandaríska, sem þykir
almennt ekkert minna en stórfínn árangur og seldi
milljón eintök áður en á mjög löngu leið. Samt fór
það svo að fljótlega eftir útgáfu var Paul’s Bouti-
que flokkuð sem mistök af Capitol Records, eink-
um í ljósi þess að frumburður sveitarinnar náði á
topp áðurnefnds sölulista, og svo fast kvað að upp-
gjöf peningamannanna að þeir ákváðu fljótlega í
kjölfar útgáfunnar að eyða ekki meira fé í kynn-
ingu og markaðssetningu plötunnar – útgáfan
væri í sjálfu sér sokkinn kostnaður og best væri að
sólunda ekki meira fé í svo augljóslega tapaðan
slag. Þeir „skepnupiltar“ stóðu engu að síður fast á
sínu – þetta væri „miklu betri“ plata en Licence To
Ill.
Fljótlega fóru málsmetandi menn að átta sig á
því að strákarnir höfðu nokkuð til síns máls. Þegar
að var gáð kom í ljós frábær plata, ekki með sama
spriklandi gáskanum og hafði komið þeim á kortið
þremur árum áður heldur metnaðarfull smíð laga
og hárbeittra texta, sannkallað frumherjaverk í
þeirri list sem kallast hljóðsmölun (e.sampling) og
í það heila ein áhrifaríkasta hip-hop-plata síns ára-
tugar þegar upp var staðið. Stemmningin, takt-
arnir, textarnir eru með slíkum ágætum að enn er
platan viðmið í geiranum. Hljóðblöndun var í
höndum Dust Brothers (Jon King og Michael
Simpson) og svo víðtæk notkun á áður útkomnum
hljóðbútum var nýlunda árið 1989; alls má finna
ríflega eitt hundrað „sömpl“ á plötunni og þar sem
heimurinn var í talsvert öðru lagaumhverfi í þá
daga þá hafði enginn áhyggjur af því að fá leyfi
fyrir einu einasta þeirra – nokkuð sem ekki gengi
upp í dag. En Paul’s Boutique er að því leytinu til
sem og öðru síns tíma tákn, nútímaklassík, og
góðu heilli lá það fyrir þremenningunum frá Bro-
oklyn að gefa út afbragðsskífur í áravís þaðan í frá.
Pallabúð – alltaf jafnfersk
POPPKLASSÍK
Eftir Jóhann Ágúst Jóhannsson
johann.agust.johannsson@gmail.com
N
ýjasta plata bresku sveitarinnar
Jesu heitir einfaldlega Conque-
ror en samkvæmt ensk-íslenskri
orðabók þýðir orðið sigurvegari.
En hver er sá sigurvegari sem
hljómsveitin er að vísa til með
þessari nafngift? Er þessi nafngift bara (bana)
skot í myrkravað rokksins sem áður umlukti tón-
list sveitarinnar eða vísun í sigur þessarar mögn-
uðu sveitar á takmörkunum nýsköpunar þegar
kemur að því að búa til tónlist? Eða er þetta vísan
í nýja andlega landvinninga sem Jesu hefur vissu-
lega tekist að vinna í formi hljóðlistar og óhugnar-
legrar fegurðar sem líkja má við þá reynslu að
standa við og dáðst að Dettifossi?
Jesu leggur undir sig (hljóð)heiminn …
Á Conqueror vinnur breska sveitin Jesu vissulega
marga sigra og það á rétt innan við klukkustund
enda er platan á allan hátt tilkomumikið andlegt
ferðalag sem fær bestu meðmæli. Þetta er önnur
plata sveitarinnar sem gefin er út af bandarísku
jaðarútgáfunni Hydra Head Records (sem er
stofnuð af Aaron Turner úr Isis). Áður hefur Jesu
sent frá sér samnefnda breiðskífu árið 2005 sem
hlaut frábæra dóma gagnrýnenda en þar að auki
stuttskífurnar, Heart Ache og Silver sem einnig
eru afspyrnugóðar.
Jesu á sér ekki langa sögu sem slík en annað
gildir um forsprakka hennar. Sveitin var stofnuð
árið 2002 af Justin Broadrick en hann er afar fjöl-
hæfur tónlistarmaður og upptökustjóri sem á sér
langa og merkilega sögu að baki, sögu sem er
samofin öfgum og nýsköpun. Broadrick var til
dæmis meðal stofnenda dauðarokksveitarinnar
Napalm Death um miðjan níunda áratuginn sem
og meðlimur í Techno Animal en frægastur er
hann þó fyrir að hafa leitt hina áhrifamiklu iðn-
aðar-tilraunarokksveit (e. Industrial) Godflesh.
Sú sveit leið svo undir lok á öðru ári nýrrar aldar
og uppreis Jesu sem var jafnframt titill síðasta
lags síðustu plötu Godflesh, Hymns sem kom út
árið 2001 en saga þessarar mætu hljómsveitar er
sannarlega í efni í aðra grein.
Í upphafi starfrækti Broadrick Jesu eins síns
liðs en þegar kom að því að hljóðrita það sem síðar
varð fyrsta breiðskífan tók að fjölga í bandinu. Á
bassa leikur Diarmuid Dalton en á trommukj-
uðum heldur Ted nokkur Parsons sem áður lék
með Godflesh en einnig í hinni trylltu sveit Swans.
Þó svo að Justin Broadrick sé óumdeilanlega að-
alsprauta sveitarinnar; lagahöfundur, söngvari,
gítar- og hljómborðsleikari, þá er styrkur félaga
hans og samleikur slíkur að ógjörningur er að
ímynda sér Jesu án þeirra í dag.
hljóðlandslög …
Tónlistin á Conqueror er stórbrotin í sniðum, um
það bil epísk og því allt í senn; falleg, óhugnarleg
og yfirþyrmandi. Að lýsa tónlistinni er þrautinni
þyngri því hér ægir saman skóglápi (e. Shoegaz-
ing), þungu rokki og raftónlist. Til að nefna hljóm-
sveitir til samanburðar eins og til siðs er að gera í
greinum sem þessari vil ég draga fram jafnólíka
listamenn og Isis, Slowdive, Coutaue Twins, Spir-
tualized, Sunn O))), hina íslensku Sólstafi, Sigur
Rós og að lokum Sigga Ármans en textar hans eru
einmitt möntrukenndir líkt og hjá Justin Broad-
rick.
Þungur áslátturinn og bassinn búa til traust
rúm fyrir draumkennda laglínuna sem þungur
gítarniðurinn keyrir síðan áfram líkt og um vinnu-
vél væri að ræða. Endurvarp (e. feedback), bjög-
un og frekara gítarsurg gæðir lögin svo ljósi og
skugga á meðan hljómborð tínir upp týnda tóna
og fyllir upp í tónheiminn. Lögin eru löng og hæg í
allri uppbyggingu enda um ferðalag að ræða þar
sem hæg undiraldan toppar ávallt að lokum á til-
komumikinn hátt. Ekkert lag má finna á plötunni
sem er styttra en 5 mínútur en það lengsta er
rúmar tíu, vert er þó að taka það fram að lögin eru
talsvert styttri í dag en á fyrstu skífu Jesu.
En fleira hefur breyst heldur en lengd laganna.
Tónlistin er ekki eins þung og áður og er jafn-
framt orðin draumkenndari, meira fljótandi án
þess þó að fórna festu og sterkri melódíu. Um leið
er tónlistin ekki eins skyld við svart/drón rokk og
áður. Nú er jafnvel fyrir að finna jákvæðni innan
um sorgina í textum Broadrick sem má kannski
tengja við sigra hans á veikindum sínum en hann
fékk taugaáfall árið 2002 um það leyti sem hann
lagði Godflesh til sinnar hinstu hvíldar. Þessu til
samanburðar má nefna lagatitla samnefndrar
plötu Jesu og Conqueror. Nú bera lögin ekki leng-
ur nöfn eins og Tired of Me, Friends are Evil og
Heart Ache, (sem er að vísu af fyrstu stuttskíf-
unni) heldur bera þau titla eins og Brighteyes,
Mother Earth og Weightless & Horizontal. Um
sum lögin má raunar segja að þau hljómi líkt og
um sjálfshjálpar möntrur sé að ræða. Lagið Weig-
htless & Horizontal er gott dæmi um það þar sem
sömu orðin eru endurtekin í sífellu: Try not to
loose yourself / I’m way past trying / I’m way past
caring / I way past hoping / Try not to lose yo-
urself / You’re always needing / You’re always
hoping / Wash away your tears.
… og stendur uppi sem sigurvegari
Ég á afar erfitt með að setja Jesu í mengi, að stað-
setja þessa svo merkilegu sveit í fjölbreyttu litrófi
tónlistarflórunnar. En síendurteknar hlustanir á
báðar breiðskífur Jesu og þá þróun sem greina má
fær mig til að hugsa um skó. Upp á síðkastið hefur
mikið verið rætt um upprisu skóglápsstefnunar
(e. shoegazing). Inn í þetta rómantíska en jafn-
framt dulúðlega og tilraunakennda tónlistarmengi
falla goðsagnakenndar hljómsveitir á borð við My
Bloody Valentine, Slowedive, Ride og jafnvel
Dinosaur Jr. Kyndilberar hinnar nýju skóstöru
koma úr ýmsum áttum og má þar nefna til leiks
hin norsku sveit Serena Maneesh og Fennez.
Kenning mín er sú að með Conqueror hafi Jesu
tekist að brjóta sér leið út úr áður skilgreindum
mengjum og eigi þar með best heima í þessum
fríða flokki en ekki bara það heldur þar með tekist
að upphefja formið í hærri hæðir.
Sigurvegari
Erlendir dómar um nýja plötu rokksveitarinnar
Jesu sem nefnist Conqueror hafa verið áberandi
jákvæðir og má hreinlega segja að gagnrýn-
endur hafi keppst við að mæra plötuna. Conque-
ror kom reyndar út í lok febrúar og hefur því
verið lengi á leiðinni í verslanir hér á landi en nú
er hann loksins kominn. Hraði hnattvæðingar og
markaðsafla virðist oft ansi afstæður þegar
markaðurinn er lítill.
Jesu „Á Conqueror vinnur breska sveitin Jesu vissulega marga sigra og það á rétt innan við klukku-
stund enda er platan á allan hátt tilkomumikið andlegt ferðalag sem fær bestu meðmæli.“