Lesbók Morgunblaðsins - 15.09.2007, Page 7

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. SEPTEMBER 2007 7
Eftir Jóhann Bjarna Kolbeinsson
jbk@mbl.is
Gestir á tónleikum bandarískatónlistarmannsins Prince fengu
meira fyrir peningana en þeir bjugg-
ust við á tónleikum hans í O2-
tónleikahöllinni í Lundúnum á
fimmtudaginn. Þegar Prince hafði
verið klappaður upp einu sinni birtist
enginn annar en breski tónlistarmað-
urinn Elton John á sviðinu, áhorf-
endum til mikillar gleði. Ekki hafði
verið tilkynnt fyrirfram að Elton
John myndi koma fram, en hann
söng Bítlalagið „The Long And
Winding Road“ með Prince, við mik-
inn fögnuð viðstaddra. Að flutn-
ingnum loknum féllust þeir félagar í
faðma og Prince sagði svo við áhorf-
endur: „Þið vitið hver þetta er – Sir
Elton John!“
Í veislu í kjölfar tónleikanna hélt
Prince svo áfram að spila gömul lög
eftir aðra, en hann tók meðal annars
„Come Together“ með Bítlunum og
„Whole Lotta Love“ með Led Zep-
pelin, en Zeppelin mun einmitt koma
fram á tónleikum í O2-höllinni 26.
nóvember næstkomandi.
  
Og talandi um tónleika Led Zep-pelin í Lundúnum, þá hefur
breska tónlistartímaritið NME nú
þegar gert lauslega könnun á heima-
síðu sinni hvaða lög aðdáendur Zep-
pelin vilja að
sveitin spili á tón-
leikunum. Í lang-
efsta sætinu situr
hið fallega „Sta-
irway To Heaven“
sem gefur sterka
vísbendingu um
að þótt lagið sé
mest spilaða lag
sveitarinnar frá
upphafi, og að
sumra mati ofspilað, sé það enn vin-
sælasta lag Led Zeppelin. Næstu lög
á eftir eru „Kashmir“, „Since I’ve
Been Loving You“ og „Rock And
Roll“. Önnur lög sem nefnd hafa ver-
ið til sögunnar eru „Whole Lotta
Love“, „Dazed & Confused“,
„Communication Breakdown“,
„Black Dog“ og auðvitað „The Im-
migrant Song“ sem hefst einmitt á
orðunum „We come from the land of
the ice and snow, from the midnight
sun where the hot springs blow“,
enda hljómsveitarmeðlimir nýbúnir
að halda tónleika á Íslandi þegar þeir
sömdu lagið.
  
Eddie Vedder, forsprakki banda-rísku rokksveitarinnar Pearl
Jam, semur og spilar alla tónlist sem
kemur fyrir í nýjustu kvikmynd leik-
stjórans Seans
Penns, Into The
Wild, en plata
með tónlistinni er
væntanleg í versl-
anir 29. október
næstkomandi.
Um er að ræða
fyrstu sólóplötu
Vedders, en hann
og Sean Penn
hafa verið góðir
vinir í meira en
áratug. Þetta mun ekki vera í fyrsta
skipti sem þeir fara í samstarf með
þessum hætti því Vedder samdi
nokkur lög fyrir kvikmyndina Dead
Man Walking sem Penn gerði árið
1995 auk þess sem hann gerði Bítla-
lagið „You’ve Got To Hide Your Love
Away“ að sínu fyrir kvikmyndina I
Am Sam sem Penn lék í árið 2001.
Kvikmyndin Into The Wild, sem
byggð er á samnefndri bók eftir Jon
Krakauer, er væntanleg í kvik-
myndahús í Bandaríkjunum 9. nóv-
ember næstkomandi.
TÓNLIST
Prince
Led Zeppelin
Eddie Vedder
Elton John
Eftir Helgu Þóreyju Jónsdóttur
findhelga@gmail.com
Þegar The Low End Theory kom út haust-ið 1991 var hiphop að stórum hluta ennþáhörð partítónlist í anda N.W.A og PublicEnemy. G-Funk vesturstrandarinnar
var enn ekki orðið að veruleika og áttu A Tribe
Called Quest sér fáar fyrirmyndir úr samtíma sín-
um. Með einfaldleikann að vopni tóku þeir upp
plötu sem gerði þá að mótandi afli í yfirveguðu og
hugsandi hiphopi. Sveitin starfaði frá árinu 1988 til
1998 og var The Low End Theory önnur plata
þeirra. Lengst af var hún skipuð þeim Q-Tip, Phife
Dawg og Ali Saheed Muhammad en auk þeirra
störfuðu þeir Jarobi White og frændi Q-Tips,
Consequence, með sveitinni um nokkurt skeið.
Eitt af því sem gerir það svo skemmtilegt að
hlusta á Tribe er meðferð þeirra á texta. Í fyrsta
lagi vanda þeir orðavalið í samræmi við hrynjandi.
Þeir troða ekki of mörgum orðum inn í línu og
leyfa frekar fáum, en skýrmæltum, orðum að flæða
yfir tónlistina. Þetta gerir það að verkum að nán-
ast hver sem er getur skilið það sem þeir hafa að
segja. Og þeir hafa frá mörgu að segja. Ekkert er
yfir gagnrýni eða velþóknun þeirra hafið. Á glett-
inn hátt segja þeir frá gildrum tónlistarbransans,
þeir láta skoðanir sínar á stjórnmálum í ljós á vel
upplýstan hátt auk þess að fjalla um t.d. nauðganir
á mjög gagnrýninn hátt. Neytendamál eru þeim
heldur ekki ókunnug því þeim dettur í hug að gera
grín að loforðum í Duracell-auglýsingum, svo eitt-
hvað sé nefnt.
Samspil rapparanna Q-Tip og Phife Dawg er
ansi skemmtilegt. Þeir eru með afar ólíkan stíl sem
lýsir sér þannig að það sem Q-Tip mælir er eins og
bráðið smjör, hann er ótrúlega leikinn rímna-
smiður og kemur orðunum frá sér á sérlega þjálan,
og jafnvel munúðarfullan hátt. Phife er einnig lip-
ur en ungæðislegri í túlkun sinni. Hjá honum er
auðveldara að finna gáska og jafnvel nokkra
hörku, þótt þægileg sé. Saman hæla þeir stíl hvor
annars og gera plötuna að því meistaraverki sem
hún er.
Það sem einkennir tónlistina á The Low End
Theory er einna helst bassinn. Hann er mjög
djassaður og minnir oft á það sem var að gerast í
þeirri stefnu á sjöunda áratugnum. Trommutakt-
urinn kemur úr allt annarri átt – hann er mjög
klassískur fyrir upphaf tíunda áratugarins; snarp-
ur og gengur í hringi til þess eins að stansa í ör-
stutta stund þegar nýtt vers hefst. Bassinn ferðast
með trommuleiknum og saman verður úr af-
skaplega mjúkur en á sama tíma dansvænn taktur.
Þetta er svo skreytt með laglínum á málmblást-
urshljóðfæri sem fengnar hafa verið að láni hér og
þar úr sögu tónlistarinnar.
Á tímum þar sem hiphop fjallar af alltof miklu
leyti um byssur, peninga og hórur er mikilvægt að
muna eftir vönduðum tónlistarmönnum á borð við
þá sem skipuðu A Tribe Called Quest. Þeir ruddu
brautina fyrir þenkjandi listamenn á borð við
Common, The Roots og Outkast. Viðhorf þeirra til
tónlistar var listrænt og byggt á hefðum sem þeim
tókst með leikni sinni að breyta að eilífu, án þess
að týnast í peningaleit eins og svo margir lista-
menn gera.
A Tribe Called Quest gáfu út fimm plötur á ferli
sínum en þær þrjár fyrstu eru óumdeilanlega best-
ar. Midnight Marauders sem kom út á eftir The
Low End Theory naut einnig mikillar hylli en get-
ur líklega ekki talist til þess brautryðjendaverks
sem Low End er. Á síðasta ári kom sveitin saman á
ný og fór í tónleikaferð um Bandaríkin. Urðu aðdá-
endur þá vonglaðir um að ný plata kæmi frá þeim
en kunnugir segja að þeir skuldi plötufyrirtæki
sínu eina í viðbót.
Hugsandi brautryðjendur
POPPKLASSÍK
Eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
Þ
ví var haldið fram einhverstaðar um
daginn að hiphop væri dautt og þá
vísað í hve sala á því hefur dregist
saman vestan hafs. Nú er það svo að
megnið af því sem selt er sem hip-
hop á lítið skylt við tónlistarformið
sem slíkt og réttara að kalla að popprapp. Á sama
tíma og popprappið er að hrapa niður vinsælda-
lista hafa komið út nokkrar framúrskarandi hip-
hopskífur á þessu ári til að mynda, og ekki annað
að merkja en innan formsins séu menn enn að
glíma við orðin, hvort sem sagt er frá smádjöflum
hið innra eða stórum fjöndum ytra.
The Offering með Killah Priest, Finding For-
ever með Common, Lightning Strikes með Aceya-
lone, Situation með Buck65, Human the Death
Dance með Sage Francis og nú síðast None Shall
Pass by Aesop Rock. Allt framúrskarandi skífur,
sérstaklega sú síðastnefnda sem hér er gerð að
umtalsefni.
Aesop Rock og Blockhead
Aesop Rock, sem móðir hans nefndi Ian Matthias
Bavitz, er Bandaríkjamaður, fæddur og upp alinn
í New York. Hann byrjaði snemma að rappa, tók
þátt í spunakeppnum í barnaskóla og í miðskóla
var hann farinn að taka upp rímur og takta á fjög-
urra rása tæki. Í miðskóla kynntist hann einnig
Blockhead, helsta samstarfsmanni sínum í gegn-
um árin, upptökustjóra og taktsmið, en að loknu
miðskólanámi lagði Aesop stund á listnám með
áherslu á málverk.
Aesop byrjaði snemma að móta eigin stíl, þéttan
þungan takt og þéttar þungar rímur, gjarnar svo
snúnar og lyklaðar að erfitt var að greiða úr text-
unum. Honum hefur verið lýst sem blöndu af Kool
Keith og Del tha Funkee Homosapien, en hann
hefur sjálfur lýst því svo að fyrstu árin í rappinu
hafi hann ekki orðið fyrir neinum sérstökum áhrif-
um frá öðrum en vinum sínum; menn hafi iðulega
verið að metast og glíma, reyna að toppa hver ann-
an, og alla jafna lítið spáð í það hvað aðrir voru að
gera. Eftir því sem hann komst til vits og ára fór
hann líka að hlusta á aðrar gerðir tónlistar en hip-
hop, hætti að vera rappsnobbari, eins og hann
orðar það, og núorðið sækir hann hugmyndir og
innblástur í ýmsar áttir.
Heimabrennt hiphop
Fyrstu skífurnar settu þeir Aesop og Blockhead
saman og tóku upp sjálfir og Aesop seldi síðan
plöturnar á kvöldin og um helgar en á daginn vann
hann sem þjónn á matsölustað og ýmsa verka-
mannavinnu. Fyrsta platan, heimabrennd, var
Appleseed, kom út 1997, og tveimur árum síðar
kom önnur heimagerð skífa, Music for Earth-
worms. Sú dugði til að vekja á pilt athygli og
Mush-útgáfan bauð honum plötusamning sem
skilaði skífunni Float árið 2000, en á henni skiptu
þeir með sér töktunum Aesop og Blockhead.
Float fékk góða dóma víðast hvar þó sumir hafi
kvartað yfir því hve rímurnar voru flóknar og erf-
itt að skilja myndlíkingar og orðafléttur. Einn af
þeim sem hreifst af skífunni var El-P, öðru nafni
Jaime Meline, upptökustjóri, lagasmiður og forð-
um meðlimur Company Flow (sjá Funcrusher
Plus). Þegar hér var komið sögu var El-P stofn-
andi og eigandi hiphopútgáfunnar Definitive Jux,
eða bara Def Jux, og bauð Aesop Rock útgáfu-
samning. Að sögn Aesop réð það úrslitum með að
hann tók samningnum að El-P hefur ekki fyrir sið
að skipta sér af tónlist manna og textum.
Samningurinn við Def Jux byrjaði á tólftomm-
um en svo kom fyrsta breiðskífan, Labor Days, út
haustið 2001. Taktar eru í höndunum á þeim fóst-
bræðrum Aesop og Blockhead, en einnig leggur
Omega One þeim lið í einu lagi. Textar eru allir
eftir Aesop og því líkast samningurinn við Def Jux
hafi blásið honum kappi í kinn, því þeir er hreint
út sagt frábærir þó það þurfi talsverða yfirlegu til
að skilja það sem fram fer (áður er þess getið að
menn vilja gjarnan líkja Aesop við þá Kool Keith
og Del tha Funkee Homosapien, en fyrir minn
smekk minnir hann mest á snillinginn MF Doom á
þessari skífu – sjá til að mynda besta lag plöt-
unnar, The Tugboat Complex Pt. 3).
Hylling vinnunnar
Þema skífunnar er vinna, eins og nafnið gefur til
kynna, og lög á henni eru hylling vinnunnar,
verkamannavinnunnar, og launaþrælsins, hylling
þeirra sem þrauka þó vinnan sé slítandi og erfið.
Eitt besta lag á skífunni er reyndar um að láta
draumana rætast, að gefast ekki upp í leit að list-
rænni útrás þó stundum þurfi að fórna miklu til –
hugsanlega eitthvað sem hefur verið Aesop of-
arlega í huga þegar hann vann að skífunni á milli
þess sem hann þjónaði til borðs eða vaskaði upp,
enda hætti hann að vinna dagvinnu þegar platan
kom út og hefur fengist við tónlistina eingöngu
upp frá því.
Labor Days var svo mögnuð skífa að erfitt hlaut
að verða að fylgja henni á eftir og kom líka á dag-
inn, því Bazooka Tooth, sem kom út 2003, er ekki
eins góð þó hún sé framúrskarandi í sjálfu sér.
Kannski ræður einhverju þar um að Aesop sér nú
að mestu einn um taktana, Blockhead er ekki með
nema í þremur lögum af fimmtán. Fyrir vikið eru
skífan ekki eins sterk taktlega, of mikið um að
menn séu að reyna að ganga framaf sjálfum sér,
koma með flóknar lausnir á einföldum hlutum.
Aesops rímur Rock
Næstu mánuði og ár hafði Aesop greinilega í nógu
að snúast því ný plata með honum, Fast Cars,
Danger, Fire And Knives, kom ekki fyrr en 2005
og var ekki nema sjö laga stuttskífa. Þrátt fyrir
það var hún himnasending – með í pakkanum á
fyrstu útgáfunni var þykkur bæklingur, 88 síður,
með öllum rímunum af Float, Labor Days, Day-
light stuttskífunni, Bazooka Tooth og svo Fast
Cars, Danger, Fire And Knives. Það var svo til að
auka ánægjuna að lögin á skífunni voru fín, jafn-
betri en á Bazoka Tooth, en þeir Aesop og Blocck-
head eiga þrjú lög hvor og Rob Swift eitt.
Næsta verk Aesops kom út óvæntri átt, því hon-
um var falið að setja saman hlaupaskífu fyrir Nike
og Apple í svonefndu Nike+iPod samstarfi. Af-
raksturinn var 45 mínútna samfelld tónlist án
rapps sem seld var í gegnum iTunes-verslun
Apple fyrr á þessu ári. Fyrir stuttu kom svo þriðja
Def Jux breiðskífa Aesop Rock, None Shall Pass.
None Shall Pass var tvö ár í smíðum og er eins
konar saga þeirra ára sem breyttu miklu í lífi Ae-
sops eins og hann rekur söguna. Hann gifti sig á
þeim árum og fluttist til Los Angeles, sem þótti
stórmál í hiphopheiminum.
Tónlistarlega er platan einkar vel heppnuð;
Blockhead í fínu formi og lögin sem Aesop vélar
um sjálfur líka mjög góð. El-P lætur líka til sín
heyra og Rob Sonic og svo er gaman að heyra í
„fjallageitinni“ John Darnelle í einu lagi, en Aesop
hefur ekki farið leynt með aðdáun sína á Darnelle.
Rímurnar sýna svo að Aesop Rock er í topp-
formi, þéttur og snúinn sem forðum, magnaður
textasmiður og fáir komast með tærnar þar sem
hann hefur hælana.
Þéttur og snúinn
Hiphop lifir góðu lífi eins og sannast á nýlegri
skífu Aesop Rock, en hann ríður svo magnað
rímnanet að fáir geta í sundur lesið.
Kraftur Bandaríski rapparinn Aesop Rock.