Lesbók Morgunblaðsins - 24.11.2007, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2007 7
Eftir Arnar Eggert Thoroddssen
arnareggert@gmail.com
Hinn samfélagslega meðvitaði(og ágætlega söngvissi) Breti
Billy Bragg hefur tilkynnt um nýja
plötu en heil
fimm ár eru síðan
hann spásseraði
um þær grundir.
Mr Love & Jus-
tice kemur út í
mars á næsta ári
og það er Grant
Showbiz sem
snýr tökkum og
goðsögnin Robert
Wyatt sér um bakraddir í opn-
unarlagi plötunnar, „I Keep Faith“.
Síðasta plata Bragg, England, Half-
English, kom út 2002 en hana gerði
hann með sveitinni The Blokes. Síð-
asta plata þar á undan var William
Bloke (1996) en þá eru frátaldar
tvær prýðisplötur sem hann gerði
með bandarísku sveitinni Wilco,
Mermaid Avenue I og II. Pólitísk at-
hafnasemi hefur verið í forgrunni að
undanförnu en í dag er Bragg einn
helsti talsmaðurinn fyrir bættum
réttindum tónlistarmanna.
  
Og þá eru það eldheitar fréttir úrWeezerlandi. Þessi bandaríska
kraftpopprokkssveit, sem er leidd af
ólíkindatólinu Rivers Cuomo, er klár
með nýja breiðskífu en þeir taka
ekki alveg Radiohead á þetta sem
skutluðu plötu sinni nánast beint úr
hljóðverinu og út á netið. Það er
hálft ár í að platan, sem hefur verið
kölluð Tout Ensemble, komi út ein-
hverra hluta vegna. Bassaleikari
sveitarinnar, Scott Shriner, er eld-
hress með plötuna og segir hana
innihalda, „erfiðustu markmið sem
sveitin hafi sett sér til þessa“. Lögin
eru víst átján talsins og platan kem-
ur út 18. apríl á vegum Geffen en síð-
asta verk, Make Believe, kom út
2005. Þá er von á sólóefni frá nefnd-
um Cuomo en ekki þarf að bíða lengi
eftir því, en útgáfudagur er 18. des-
ember. Platan kallast Alone: The
Home Recordings of Rivers Cuomo
og ber hún með sér útgáfur af Wee-
zer-lögum sem Cuomo glamraði inn
á band í eldhúsinu hjá sér. Spannar
settið allt frá 1992 og til dagsins í
dag og innheldur einnig áður óheyrð
lög, nokkur tökulög, lög af rokk-
söngleik sem Cuomo kláraði aldrei
(Songs From The Black Hole) og
upprunalegu prufuupptökuna af
„Buddy Holly“, laginu sem kom
Weezer á kortið árið 1995. Jólagjöfin
í ár? Tvímælalaust!
  
Nýrokksveitin Tapes N’ Tapesátti eina af skemmtilegri plöt-
um síðasta árs. The Loon þótti
minna á Pavement í skrýti- og fersk-
leika en platan kom reyndar út upp-
runalega haustið 2005 og gaf sveitin
þá sjálf út en platan fékk svo betri
dreifingu í fyrrasumar. Hin „erfiða
plata nr. 2“ eins og þær eru gjarnan
kallaðar kemur svo út á vegum XL
Recordings næsta vor. Það var Dave
Fridmann (Flaming Lips, Weezer)
sem tók upp. Það er líklega til marks
um þá neðanjarðarstöðu sem sveitin
hefur notið til þessa að leiðtoginn
Josh Grier var mest í skýjunum yfir
því að hafa tekið upp í hljóðveri. „Og
það var líka stórkostlegt að fá pen-
inga til að borga fyrir það!“ bætir
hann við.
TÓNLIST
Billy Bragg
Weezer
Tapes N’ Tapes
Eftir Helgu Þóreyju Jónsdóttur
findhelga@gmail.com
Ég gleymi því aldrei þegar pabbi minnsýndi mér Lög unga fólksins meðHrekkjusvínunum í fyrsta skipti. Égstóð í stofunni heima hjá mér á Ólafs-
firði þegar hann rétti mér hana í skrautlegum
umbúðum sínum. Hún var gul, græn, blá og rauð
– þakin ógnvekjandi ljótu fólki. Mér leist ekkert
sérstaklega vel á hana til að byrja með en fljót-
lega varð hún ein af mínum uppáhalds plötum og
hefur fylgt mér alla tíð. Ég gef hana litlum
frændum, börnum vina og hverjum þeim vanda-
manni sem hefur gaman af því að hlusta á drep-
fyndna texta og syngja með. Í mörg ár vissi ég
ekki að neinum þætti jafn vænt um þessa plötu
og mér – það var ekki fyrr en ég rambaði inn í
kommúnistapartý í Kópavoginum sem að ég fann
unga sveina sem sátu á þar gólfinu og sungu lagið
um Grýlu af hjartans lyst. Síðan hef ég í hávegum
haft þá sem skilja og elska Lög unga fólksins.
Lögin voru samin af Leifi Haukssyni og Val-
geiri Guðjónssyni. Þau eru ágætis kassagít-
arsraul í anda Spilverksins – útsetningarnar eru
nægilega flóknar til þess að kitla eyrað en á sama
tíma nógu einfaldar til þess að auðvelt sé að
syngja með. Textar Péturs Gunnarssonar eru há-
punktur plötunnar. Flestir þekkja lagið ,,Afa-
söngur“, en það fjallar um afann sem lýgur því að
börnunum að hann hafi ferðast um heiminn og
lent í stórkostlegum ævintýrum til þess eins að
vera hæddur af krökkunum fyrir að fara með
rangt mál. ,,Grýla“ segir frá því að nú sé Grýla
dauð og aðeins til í barnabókum og ,,leiðurum
blaða til að fæla fólk frá hærri, og meiri, kaup-
kröfum“. Einnig má finna skemmtilega ádeilu á
bifreiðamenningu Íslendinga í laginu ,,Ekki bíl“
sem dásamlega vel sungið af Diddú. Lagið fjallar
um stúlku sem grátbiður foreldra sína um að láta
bílinn eiga sig og ganga frekar um bæinn og njóta
útiloftsins.
,,Hvað ætlar þú að verða?“ er í einna mestu
uppáhaldi hjá mér. Í því er sagt frá þeim al-
þekkta þrýstingi að verða að vita hvað maður ætl-
ar að gera við lífið sitt. Þegar Egill Ólafsson seg-
ist ekki hafa hugmynd um hvað hann vill, má
heyra hina stórkostlegu línu ,,Ert‘ekki með öllum
mjalla? Æpir Lóa frænka. Læknir eða listaskáld
með yfirgreiddan skalla! “ Textar á borð við
þennan minna á allt fólkið sem hefur ekki kort-
lagt framtíð sína og ætlar að leyfa lífinu að gerast
af sjálfu sér – og það eru ansi margir. Lífsgæða-
kapphlaupinu og þeim gríðarlega þrýstingi sem
margir sæta af hálfu umhverfisins hvað varðar
starfsval og hamingju eru gerð skil með innsæi
og sömuleiðis gamansemi.
Ógrynni annarra góðra texta eru á plötunni. Í
,,Gestir út um allt“ verða börnin á heimilinu vitni
að partíi foreldra sinna, í ,,Krómkallar“ er
skuldastaða heimilanna til umfjöllunar og þar
fram eftir götunum. Þetta hljómar allt ósköp al-
varlega en Pétri Gunnarssyni tókst á Lög unga
fólksins að skapa létta umgjörð um alvarleg mál
sem eru ennþá viðeigandi þrátt fyrir að þrjátíu ár
séu frá því að platan kom út. Með lagasmíðum
Valgeirs og Leifs er textunum gefið það rými sem
þeir þurfa til þess að hitta í mark á þægilegan og
auðmeltanlegan hátt.
Lög unga fólksins hefur fyrir löngu skipað sér
sess á meðal merkilegustu platna sem hafa komið
út hér á landi einkum og sér í lagi sökum þess að
hún er skemmtileg bæði fyrir börn og fullorðna.
Með því að fjalla um hana hér auðnast mér sá
heiður að minna á það merka verk sem hún er,
bæði í samhengi við íslenska plötuútgáfu og rifna
umslagið sem ég á ennþá inni í skáp, þótt platan
sjálf sé nú löngu týnd.
Plata fyrir alla
POPPKLASSÍK
Eftir Atla Bollason
bollason@gmail.com
D
esember er huggulegasti mánuður
ársins – þrátt fyrir allt tal um
kvíða og neyslu og almenna klikk-
un landsmanna eru jólin bara
nokkuð skemmtileg. Hins vegar
fær afskaplega vond tónlist líka
að vaða uppi í krafti tengingarinnar við jólin og ég
hugsa að þeir séu ófáir plötuskáparnir á landinu
sem mætti flikka upp á hvað jólatónlist varðar.
Strax í upphafi vil ég taka fram að ég er enginn sér-
fræðingur á þessu sviði og magnið af jólaplötum
sem er til er hreinlega svo yfirgengilegt að það
tæki eflaust áratugi að ná áttum í þessu flóði. En ég
hef þó kynnst nokkrum jólaplötum í gegnum tíðina
sem mér hafa þótt allt í senn; skemmtilegar, list-
rænar og hæfa tilefninu. Hér verður stuttlega gerð
grein fyrir nokkrum þeirra, og ég vil hvetja les-
endur til að senda mér línu og mæla með fleirum.
King’s College Choir
Sú jólaplata sem hefur fylgt mér hvað lengst er
jólaplata með ýmsum hefðbundnum jólalögum í
flutningi kórs King’s College í Cambridge. Kórinn
er einhver elsti háskólakór í heimi, hann var stofn-
aður árið 1441 og hafði það hlutverk að syngja við
guðsþjónustu í kirkjunni sem var reist við háskól-
ann. Platan nefnist O Come All Ye Faithful og kom
út árið 1984. Kórinn hefur sent margar jólaplötur
frá sér síðan en það virðist útbreidd skoðun að
þeim hafi tekist best til í fyrstu tilraun. Kórinn
stendur einn að flutningnum án nokkurra hljóð-
færa og platan öðlast fyrir vikið gríðarlega hátíð-
legan blæ og er kjörin til afspilunar yfir bláhátíð-
arnar – á Þorláksmessu, aðfangadag jóla, jóladag
og annan. Lögin eru vel þekkt en þrátt fyrir það
virðist maður ekki fá nóg af plötunni hversu oft
sem maður heyrir hana.
Gunnar Gunnarsson
Organistinn og píanóleikarinn Gunnar Gunnarsson
hefur sent frá sér nokkrar léttar skífur síðustu ár
þar sem hann flytur ýmis djass- og popplög á píanó
í svonefndum skálm-stíl (e. stride) þar sem píanó-
leikarinn leikur allar raddirnar. Oft verður úr ein-
kennandi rytmi þar sem vinstri höndin tekur stór
stökk á öðru hverju slagi – hún er neðarlega á
hljómborðinu á einum og þremur en slær ofar á
tveimur og fjórum. Jólalög fá þessa meðferð á plöt-
unni Des frá 2003. Lagavalið er blandað, þótt
megnið sé létt og poppað. Úrvinnslan er djössuð
svo skífan hæfir seinni hluta hátíðarkvöldanna bet-
ur – platan fer betur með kaffinu og víninu heldur
en með steikinni. Eins og með plötu King’s College
Choir kemur á óvart hversu gríðarlegt endurspil-
unargildi þessi plata hefur – hún ræður auðveld-
lega við hundrað hlustanir á nokkrum dögum, enda
áreitið lítið og þægindin algjör.
Beach Boys
Í aðdraganda jólanna fá erfiðustu lögin að hljóma –
yfirþjöppuð æsingslög á fullu blasti í útvarpinu. Þá
getur verið mjög gott að flýja blandið í pokanum og
taka sér þrjátíu eða fjörutíu mínútur í að hlusta á
jólalög í flutningi einnar sveitar eða eins pródú-
sents; skapa smá jafnvægi. Í þeim tilgangi hefur
platan The Beach Boys’ Christmas Album frá 1964
reynst vel. Auk vel þekktra jólalaga eins og
„Frosty the Snowman“ og „White Christmas“
samdi Brian Wilson ein fimm ný jólalög sem heyr-
ast ekki oft en eru vel heppnuð. Um sönginn þarf
ekki að fjölyrða, harmoníurnar eru gullfallegar
eins og Beach Boys er von og vísa. Platan er einnig
mjög amerísk á einhvern hátt – en sjálfur er ég
mikill aðdáandi amerískra jólalaga, Bing Crosby
og allt það. Kalifornísk jól eru óneitanlega ólík
þeim íslensku og það er í þeim ólíkindum sem
sjarminn liggur. Denny kveður hlustendur svo með
virktum í lok plötunnar svo úr verður heimilisleg
og skemmtileg stemning.
Phil Spector, Low og fleiri
Phil Spector kveður hlustendur líka með svipuðum
hætti í lok jólaplötunnar A Christmas Gift to You
from Phil Spector sem kom út árið 1963. Þar eru
helstu samstarfsgrúppur Spectors samankomnar,
The Ronettes, The Crystals, Darlene Love og
fleiri. Spector og vinir hans glíma við hefðbundin
jólalög en undir þau er öll kvittað með risavöxum
einkennishljómi Spectors sem flestir þekkja gegn-
um stúlknasveitir sjötta og sjöunda áratugarins.
Píanói, sleðabjöllum og stórum harmóníum er hlað-
ið hverju ofan á annað svo úr verða jólaleg og spek-
trísk jól.
Á hinum enda hljóðrófsins er hið lágstemmda og
heimagerða. Þar hefur hljómsveitin Low athafnað
sig, og árið 1999 gaf hún út stutta skífu sem heitir
einfaldlega Christmas. Hún er ögn sorglegri en
flestar jólaskífur, þar er tappað inn á melankól-
ískan blæ jólanna, en þó ekki um of. Flest lögin eru
eftir Low sjálf (sem léku á frábærum tónleikum
hérlendis árið 1999 og aftur árið 2001) þótt „Heims
um ból“ og fleiri láti á sér kræla.
Af öðru í indírokkdeildinni mætti nefna Sufjan
Stevens sem er grallaralegur í boxinu Songs for
Christmas sem út kom í fyrra. Það er æði misjafnt
– sumt er hálfgert grín, enda upptökurnar upp-
runalega gerðar til að gefa vinum og vandamönn-
um, en þegar vel til tekst er vel hægt að njóta þess.
Þá spillir ekki að geta sett saman lagalista í tölvu
eða skrifað bestu lögin á eigin disk.
Plöturnar sem hér hafa verið nefndar eru æði
ólíkar og vitaskuld er upptalningin langt í frá tæm-
andi. Múm flutti t.a.m. „Nóttin var sú ágæt ein“ á
safnskífu fyrir fimm árum eða svo sem nefndist
Seasonal Greetings og ég hef aldrei komist yfir, en
lítur vel út á pappírnum (Saint Etienne, Erlend
Öye, Badly Drawn Boy o.fl. eiga þar lög), og svo
hafa menn leikið sér að því að taka jólalög í sundur
og misþyrma eins og á skífunni A Mutated Christ-
mas frá Illegal Art og A Very Unschooled Christ-
mas frá útgáfunni Unschooled, svo eitthvað sé
nefnt. Það kostar ekki nema nokkrar klukkustund-
ir og nokkur þúsund krónur að skipta jóladisk-
unum sem fylgdu með konfektinu út, og ég er ekki
frá því að það geti skilað sér í skemmtilegri hátíð.
Skyld’etta vera jólahjól?
HVERJAR eru uppáhaldsjólaplöturnar þínar?
Hér segir greinarhöfundur frá sínum.
The Beach Boys’ Christmas Album Kalifornísk jól eru óneitanlega ólík þeim íslensku og það er í
þeim ólíkindum sem sjarminn liggur, segir Atli um jólaplötu Beach Boys frá 1964.