Lesbók Morgunblaðsins - 24.11.2007, Blaðsíða 15

MYNDLIST
SÝNINGIN Byggingarlist í augn-
hæð, er sett upp í tilefni af bók sem
sýningarstjórinn, Guja Dögg
Hauksdóttir, hefur unnið og er ætl-
uð til fræðslu um byggingarlist. Á
sýningunni er lagt út frá þremur
grunngildum byggingarlistar; feg-
urð, varanleika og notagildi og vitn-
að til Vitruviusar sem oft er kall-
aður fyrsti arkitektinn og var uppi á
1. öld fyrir Krist. Þetta litla atriði
sem og mörg önnur smáatriði á sýn-
ingunni gefa á einfaldan og skýran
hátt tengingu við langar hefðir og
aldur byggingarlistarsögunnar.
Sýningin er í hliðarrými við vest-
ursalinn sem er gjarnan nýttur fyrir
barnaþemu. Í þessu litla rými er
sett fram innihaldsrík sýning á mjög
látlausan hátt og er aðdáunarvert
hverju næst að skila til áhorfandans
með örfáum tilvísunum í mikilvæga
sjónræna þætti byggingarlist-
arinnar. Framsetning sýning-
arinnar er vönduð og sett fram af
smekkvísi og skilningi á fræðslusýn-
ingu enda er sýningin eins konar
framlenging á væntanlegri bók.
Sýningin er flokkuð út frá þremur
algengum atriðum sem móta hið
byggða umhverfi; inni, úti og heima.
Hún sýnir þannig vítt svið bygging-
arlistar, allt frá ytra byrði og rým-
um til umgjarðar heimila og sýnir
ólíkar birtingamyndir þessara þátta
á mismunandi tímabilum. Sýningin
á eins og bókin að höfða aðallega til
grunnskólabarna og vera sambæri-
leg bókinni stuðningur fyrir kenn-
ara til fræðslu um byggingarlist.
Engu að síður á hún erindi jafnt til
eldri nemenda sem almennings og
ætti virkilega fullan rétt á því að
vera ein af fastasýningunum innan
Listasafns Reykjavíkur og á þann
hátt kynning á tilvist og starfsemi
byggingarlistardeildar og almenn
fræðsla um byggingarlist. Önnur
sýningin sem fjallað verður um hér
er sýning á tilnefningum til Íslensku
byggingarlistarverðlaunanna sem
afhent voru í fyrsta sinn 20. október
síðastliðinn. Það er ekki hægt að
segja annað en þessar tvær sýn-
ingar njóti góðs hvor af annarri.
Valnefnd arkitekta valdi þau tíu
verk sem sýnd eru og gefa svo sann-
arlega til kynna að góður arkitektúr
er til á Íslandi. Verðlaun hlutu AV-
arkitektar fyrir ákaflega fallega að-
lögun manngerðs umhverfis að nátt-
úru; Lækningarlind – Bláa lóninu.
Markmiðið með verðlaununum er að
vekja athygli á góðri byggingarlist í
landinu í þeirri von að verðlaunin
festi sig í sessi sem fastur menning-
arviðburður. Samhliða sýningunni
hefur verið gefin út vönduð bók.
Sýningin er í forrými austursalarins
og nýtur sín þar með eindæmum
vel. Umgjörð sýningarinnar er
byggð upp af kerfi sem sést hefur
áður nýtt til sýninga á byggingarlist
en fellur svo ótrúlega vel að rýminu
og innviðum Kjarvalsstaða að líkast
er sem það hafi verið hannað með
efnisval byggingarinnar að leið-
arljósi, en vandi er að byggja sýn-
ingar vel upp í forrýmunum. Sá
vandi kemur augljóslega fram í
þriðju sýningunni sem nefnd verður
hér sem er öllu óræðari en hinar
tvær og uppstilling frekar handa-
hófskennd á kókosmottubút. Sýn-
ingin nefnist Hugleiðing um hús-
gagn og samanstendur af verkum úr
málmplötum eftir Óla Jóhann Ás-
mundsson arkitekt. Ekki er um
byggingarlist að ræða né vísun í áð-
urnefnd grunngildi; fegurð, var-
anleika og notagildi. Hér er á ferð
eins konar óræður leikur að hús-
gagnaígildum með hálfgerða manns-
mynd enda hefur Óla Jóhanni verið
húsgagnahönnun hugleikin á síðustu
árum. Hvað höfundurinn vill segja
með sýningunni og hverju hann leit-
ar eftir er óljóst enda engar skýr-
ingar fyrir hendi. Erfitt reynist að
skilgreina verkin sem þrívídd-
arskúlptúra, þó sýningin sé hluti af
þrívíddarþema í forrýminu, því hús-
gagnatengingin er augljós. Ef ætl-
unin er að kalla fram frjálsa upp-
lifun hefði höfundur mátt vera mun
vandlátari í valinu og sýna færri
verk. Ef verkin eru hins vegar hug-
leiðing um húsgagn sem nokkurs
konar frumgerðir er ástæða til þess
að vanda valið á því sem verður end-
anlega að einhverju – lampa, legu-
bekk, kertastjaka eða fatahengi, svo
eitthvað sé nefnt af þekktum form-
gerðum sem lesa má úr óræðum
verkunum.
Fegurð, varanleiki, notagildi
Morgunblaðið/Golli
Byggingarlist í augnhæð „Í þessu litla rými er sett fram innihaldsrík sýning á mjög látlausan hátt og er aðdáunar-
vert hverju næst að skila til áhorfandans með örfáum tilvísunum í mikilvæga sjónræna þætti byggingarlistarinnar.“
Elísabet V. Ingvarsdóttir
Listasafn Reykjavíkur,
Kjarvalsstaðir
Opið alla daga 10–17. Ókeypis á fimmtu-
dögum. Byggingarlist í augnhæð, til 31.
desember. Íslensku byggingarlist-
arverðlaunin, til 24. nóvember. Hugleið-
ing um húsgagn, til 31. desember. Á Kjar-
valsstöðum standa yfir þrjár sýningar
tengdar manngerðu umhverfi og hönnun.
Þrjár sýningar tengdar hönnun: Bygging-
arlist í augnhæð, Íslensku byggingarlist-
arverðlaunin, Hugleiðing um húsgagn
Hlustarinn
Ég kynntist Tom Waits í gegnum manninnminn á menntaskólaárunum.
Swordfishtrombones varð fljótlega eftirlæt-
isdiskurinn. Hann er tilraunakenndur og
groddalegur en um leið mjúkur og mel-
ódískur. Það er ótrúlegt að þessi diskur skuli
hafa verið gefinn út fyrir 24 árum. Ef nefna
ætti sérstaklega eftirminnileg lög, koma upp í
hugann Shore Leave (stemningin skemmtileg
og textinn frábær), Johnsburg, Illinois (Waits
lýsti því best sjálfur þegar hann sagði að lagið
ætti að verka eins og hann væri að draga
mynd af konunni sinni upp úr veskinu) og
Frank’s Wild Years. Annars er það eins og að
gera upp á milli barnanna sinna að nefna eitt-
hvað eitt frekar en annað. Hvert lagið er öðru
betra. Á ógleymanlegum tónleikum með Tom
Waits í París árið 1999 flutti hann meðal ann-
ars 16 Shells From A Thirty-Ought-Six af um-
ræddum geisladiski. Ég fæ enn gæsahúð við
tilhugsunina.
Helga Haraldsdóttir þýðandi.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Helga „Á ógleymanlegum tónleikum með Tom Waits í París árið 1999 flutti hann meðal ann-
ars 16 Shells From A Thirty-Ought-Six af umræddum geisladiski. “
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2007 15
Morgunblaðið/Ómar
Valur „En hvað segir það svo um forfeður okkar að það er hinn sterki Þór sem er hetjan með-
an hinn klóki Loki endar í skúrkshlutverkinu?“ spyr Valur. .
Lesarinn
Neil Gaiman er þekktastur fyrir teikni-myndasögurnar um Sandman og hefur
lengi fengist við goðsögur ýmiss konar, svo
sem í skáldsögunni American Gods. Í Anansi
Boys notar hann elstu goðsögur sem vitað er
um, afrískar sögur um tígrisdýrið og köngu-
lóna. Tígrisdýrið beitir afli gegn andstæð-
ingum, en köngulóin Anansi spinnur sinn vef
og hefur sigur með klókindum sínum. Er hér
gefið í skyn að goðsögurnar hafi upp-
runalega haft þann tilgang að kenna fólki að
beita vitsmunum frekar en vöðvum, að eitt
sinn hafi allar sögur tilheyrt tígrisdýrinu en
smám saman hafi köngulóin haft vinninginn
og mannkynið þar með vitkast. Fyrir mér
var þetta eins og lykill að öðrum goðsögum,
sem dæmi má nefna eru það ekki stríðs-
hetjurnar Hektor eða Akkilles sem fara með
sigur af hólmi í Trójustríðinu heldur hinn
klóki Ódysseifur. En hvað segir það svo um
forfeður okkar að það er hinn sterki Þór
sem er hetjan en hinn klóki Loki endar í
skúrkshlutverkinu?
Valur Gunnarsson rithöfundur.