Morgunblaðið - 23.01.2007, Side 16

16 ÞRIÐJUDAGUR 23. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
BRESKI leikstjórinn Paul Green-
grass ætlar að fylgja mynd sinni
United 93 eftir með heimildar-
myndadrama um
Írak eftir að
bandaríski herinn
gerði innrás inn í
landið.
United 93
fjallar um hryðju-
verkaárásina í
Bandaríkjunum
11. september og
hefur Greengrass
fengið mikið lof
fyrir myndina sem hlaut nýlega sex
tilnefningar til Bafta-verðlaunanna,
m.a. sem besta breska myndin og
fyrir bestu leikstjórn.
Mynd Greengrass um Írak verður
aðlögun á bókinni Imperial Life in
the Emarald city: Inside Iraq’s
Green Zone eftir Rajiv Chandrasek-
aran.
Chandrasekaran var fréttaritari
fyrir Washington Post í Baghdad frá
2003–4. Hann notaði hundruð viðtala
og skjala til að skrifa frásögn af lífi
sínu innan hins víggirta Green Zone,
sem hýsir stjórnsýslubyggingar
Bandaríkjanna og sendiráð í Írak.
Bókin lýsir Green Zone sem stað
sem er einangraður frá raunveru-
leika stríðsins, þar sem verkið að
byggja upp niðurbrotna þjóð keppir
við dægradvöl „Litlu“ Ameríku –
þar eru margir barir sem eru fullir
af köldum bjór og diskótek þar sem
konur mæta í kynæsandi fötum.
Greengrasss mun hefja vinnu við
myndina um Írak eftir að hafa klár-
að The Bourne Ultimatum. En sú
mynd er sjálfstætt framhald
spennumyndanna The Bourne
Identity (2002) og The Bourne
Supremacy (2004), leikarinn Matt
Damon fer með aðalhlutverkið sem
fyrr.
Ameríka
í Írak
Greengrass-mynd
um Green Zone
Paul Greengrass
STAÐFEST hefur verið að La Vie
en Rose verði opnunarmynd Kvik-
myndahátíðarinnar í Berlín í ár.
Um er að ræða ævisögulega kvik-
mynd um frönsku söngkonuna
Edith Piaf. Meðal annarra mynda
sem staðfest hefur verið að keppi
um aðalverðlaun hátíðarinnar má
nefna The Good German í leik-
stjórn Stevens Soderberghs, syst-
urmynd Flags of Our Father,
Letters from Iowa, í leikstjórn
Clints Eastwoods, og CIA-mynd
Roberts De Niros, The Good
Shepherd.
La Vie en Rose er í leikstjórn
Oliviers Dahans. Það er leikkonan
Marion Cotillard sem leikur söng-
konuna sem er dáð og dýrkuð í
heimalandi sínu. Með önnur hlut-
verk fara m.a. Gerard Depardieu,
Sylvie Testud og Emmanuelle
Seigner.
Kvikmyndahátíðin í Berlín
stendur yfir 8.–18. febrúar.
Berlín opn-
uð með Piaf
TÓNLISTARHÓPURINN
Aton heldur tónleika í Lista-
safni Íslands kl. 20 í kvöld.
Tónleikarnir eru liður í Myrk-
um músíkdögum, tónlistar-
hátíð Tónskáldafélags Íslands
og verða verk eftir fjögur ís-
lensk tónskáld, (Hlyn Aðils
Vilmarsson, Úlf Inga Haralds-
son, Guðmund Stein Gunn-
arsson og Önnu Sigríði Þor-
valdsdóttur) flutt á tónleikunum.
Tónlistarhópurinn Aton var tilnefndur til Íslensku
tónlistarverðlaunanna 2004 sem bjartasta vonin í
flokki sígildrar og samtímatónlistar. Hann hefur
starfað frá árinu 1998.
Tónleikar
Aton á Myrkum
músíkdögum
Aton
KVIKMYNDASAFNIÐ sýnir
í kvöld kl. 20 kvikmyndina Síð-
asti keisarinn (Last Emperor)
eftir Bernardo Bertolucci frá
árinu 1987. Myndin fjallar um
Pu Yi, sem þriggja ára tók við
veldissprotanum í Kína. Sagt
er frá hátignarlegri fæðingu
hans og stuttri valdatíð sem
keisari í Forboðnu borginni,
þar sem hann var tilbeðinn af
500 milljónum manna og síðan afsögn hans, nið-
urlægingu og spilltu líferni og að lokum þegar
hann deyr sem garðyrkjumaður í grasagarði Pek-
ingborgar.
Frekari upplýsingar á www.kvikmyndasafn.is.
Kvikmyndir
Síðasti keisarinn
í Bæjarbíói
Síðasti keisarinn
ANNAÐ kvöld heldur Kór
Áskirkju fjáröflunartónleika
til styrktar gluggasjóði Ás-
kirkju. Tónleikarnir eru
helgaðir minningu séra
Árna Berg Sigurbjörns-
sonar.
Flutt verður fjölbreytt
dagskrá en auk Kórs Ás-
kirkju koma fram Jóhann
Friðgeir Valdimarsson,
Hjörleifur Valsson, Hallveig Rúnarsdóttir.
Stjórnandi er Kári Þormar
Allur ágóði af tónleikunum rennur óskertur
til gluggasjóðs Áskirkju og hefjast þeir stund-
víslega kl. 20.
Tónleikar
Kór Áskirkju ásamt
góðum gestum
Áskirkja
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
Ólafur Elíasson myndlist-armaður hefur verið val-inn til að hanna þakhæð áListasafnið í Árósum í
Danmörku. Fimm listamenn skiluðu
hugmyndum í
samkeppni um
þakhæðina og
þótti hugmynd
Ólafs þeirra
best. Í úrskurði
dómnefndar seg-
ir að hugmyndir
Ólafs mæti kröf-
um um að þak-
flötur safnsins
verði einstakt
byggingarlistaverk, sem sameini list
og arkitektúr af fágun og verði um
leið listaverk á alþjóðlegan mæli-
kvarða. Hæðin hefur verið nefnd
„Himmelrummet“, eða Himingeim-
urinn, og þaðan er útsýni til allra
átta.
Sporbaugur í öllum litum
Ljós og litir eru efniviður Ólafs, en
hringlaga þakhæðin markast af
gangi með lituðu gleri sem spannar
allan litaskalann. Innan hringsins og
nokkrum þrepum neðar verður rými
til ýmissa nota; kaffihús, fundaað-
staða og slíkt. Inni í hringnum verð-
ur glær glerkúla með stóru prisma,
en einnig hið gamla apparat „camera
obscura“. Verkefnið verður fjár-
magnað af fasteignafyrirtækinu
Realdania og er búist við að bygg-
ingunni verði lokið sumarið 2008, en
auk safnsins og Realdania er sveitar-
félagið Árósar þátttakandi í verkefn-
inu.
Vitinn skapar sjónarrönd
Ólafur Elíasson er þekktur að því
að leika á mörkum myndlistar og
arkitektúrs og að gefa þeim sem nýt-
ur verksins stórt hlutverk í því. Í
greinargerð sem hann skrifaði með
hugmynd sinni talar hann um vitann
sem margvíslegt tákn. Vitinn er
kennileiti þeim sem á hann horfir, en
um leið horfir hann sjálfur á þann
sem horfir, lýsir hann upp, eða skap-
ar honum hreyfanlegan sjóndeild-
arhring. Ólafur vill með Him-
ingeimnum skapa samskonar tengsl
milli safnsins, borgarlandslagsins í
kring og gestsins sem skoðar. Þegar
áhorfandinn gengur eftir göngunum
með lituðu glerinu og borgarlands-
laginu á aðra hönd er hann að sjálfur
að móta sýn sína á veröldina. Hann
getur horft á hina grænu Árósa eða
fjólubláu, hann getur valið sér sjón-
arhorn og sjóndeildarhring eða látið
hendingu ráða hvaða augum hann
sér heiminn. Því er nærtækt að
spyrja Ólaf hvort „listaverkið“ felist
í verkinu sjálfu, eða samspili þess,
umhverfisins og manneskjunnar; –
er það kannski upplifun hvers og
eins sem skapar listaverkið?
„Það er ekki gott að segja, því
þessu getum við aldrei svarað alveg
beint. Oft er það þannig í listinni í
dag, að það borgar sig heldur ekkert
að segja neitt um það, því á meðan
getur fólk séð sem flest og fundið
listina í eigin hugarflugi. Önnur
spurning er hvað fyrirbærið „safn“
þýðir fyrir samtíma okkar. Ég vildi
spyrja þeirrar spurningar hvernig
Árósasafnið gæti tengst samtím-
anum. Þess vegna finnst mér mik-
ilvægt að arkitektúrinn hafi dýna-
míska virkni og setji einhverja
krafta í gang.“ Ólafur kveðst hafa
mikla ánægju af að vinna með hug-
myndina um gagnvirkni verks, um-
hverfis og manneskju, og svo gæti
farið að hann bætti fleiri sjónrænum
þáttum í Himingeiminn.
„Stundum er hægt að horfa á verk
mín sem listaverk, en það kemur líka
fyrir að þau eru arkitektúr sem hýsir
ef til vill listaverk. Það er líka hægt
að líta á þetta þannig.“ Ólafur talar
um „panoramic pavillion“ – skála
sjóndeildarhringsins og segir að með
því að ganga einn hring í göngunum
gangi maður í gegnum nánast allt lit-
róf hvíta ljóssins í litaða glerinu.
„Þetta er ekki dagsljós. En í glerkúl-
unni verður hins vegar hægt að sjá
það litróf sem verður til þegar dags-
birtan brotnar á prismanu. Þetta er
einfalt, en skemmtilegt. Í safninu á
hæðunum fyrir neðan er verið að
vinna með þessa liti í verkum frá öll-
um tímum, mest þó frá síðari tímum.
Margt af þeirri list fæst við liti
þeirra tíma sem hún er búin til á.
Það er eins hægt að horfa á verkið á
þakinu sem málverk, að öðru leyti en
því að maður þarf ekki að standa
kyrr til að upplifa það. Myndin
breytist stöðugt – með því að þú sjálf
hreyfir þig frá rauðu yfir í fjólubláa
liti og svo blátt og svo framvegis.
Hreyfing áhorfandans býr til lita-
málverk fyrir hann. Þannig má segja
að verkið „hefjist“ í líkama gestsins.“
Tilraunastofa rýmis og litar
Ólafur segir það spennandi þegar
ekki sé hægt að segja til um hvort
verk sé listaverk eða arkitektúr, og á
ensku lýsir hann verki sínu sem
„Space and Colour Laboratory“, til-
raunastofu rýmis og litar. Gesturinn,
eða áhorfandinn er þátttakandi í til-
rauninni. Safnið sem fyrirbæri er
honum líka hugleikið og hann telur
að þegar fólk hafi á annað borð
ákveðið að fara og skoða safn, þá sé
það jafnan opnara fyrir samskiptum
við það sem þar er að sjá. Hins vegar
séu til söfn sem séu lítið öðruvísi en
stórar verslunarmiðstöðvar, þar sem
gestum sé ekki boðið upp á annan
kost en að þiggja og vera neytendur.
„Spurningin er hvernig hægt sé að
skapa safn þar sem byggingin sjálf
býður upp á listrænt samhengi við
listaverkin og góða upplifun, á sama
tíma og það gerir einnig ákveðnar
kröfur til gestsins. Það er munurinn
á því að fara inn á safn og í mollið. Á
safni er maður eins og „meðfram-
leiðandi“, safnið setur upp einhvers
konar uppstillingu. Í öðru lagi kom-
um við með okkar reynslu og eitt-
hvað annað. Þriðja atriðið verður svo
til þegar þessu slær saman, og það
er kannski þar sem listin er í dag.“
Ólafur Elíasson sigraði í samkeppni um þakrými á Listasafnið í Árósum í Danmörku
Skapar tengsl milli safns,
sjóndeildarhrings og gests
Í HNOTSKURN
» Hugmynd Ólafs Elíassonarum nýja þakhæð Listasafns-
ins í Árósum í Danmörku var val-
in best af fimm sem dómnefnd
bárust.
»Kostnaðaráætlun hljóðar uppá 30 milljónir danskra króna,
eða um 360 milljónir íslenskra,
en Realdania greiðir kostnaðinn.
» Verkið byggist á samspililita, ljóss, sjóndeildarhrings
og gests.
» Áætluð verklok eru sumarið2008.
Tilraunastofa rýmis og lita Á efri myndinni sjáum við beint á þakhæðina.
Það tekur milli þrjár og fjórar mínútur að ganga rösklega gegnum litrófið,
einn hring. Glerkúlan geymir prismann sem brýtur dagsljósið en í gler-
göngunum er litað gler. Tröppur liggja niður að opna rýminu þar sem gert
er ráð fyrir ýmiss konar starfsemi. Á neðri myndinni má sjá líkan að bygg-
ingu Árós listasafnsins í Árósum í Danmörku. Verk Ólafs verður kennileiti
í sjálfu sér og mun stafa lit og ljósi á umhverfi sitt.
Ólafur Elíasson♦♦♦
Vöggusæn
gur
vöggusett
PÓSTSENDUM
Skólavörðustíg 21 ● sími 551 4050 ● Reykjavík