Morgunblaðið - 02.05.2007, Qupperneq 4

4 MIÐVIKUDAGUR 2. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Hjálmar Jónsson
hjalmar@mbl.is
JARÐBORANIR gengu í gær frá
samningi um kaup og kauprétt á
hátæknivæddum stórborum sem
geta borað niður á mun meira dýpi
en eldri borar fyrirtækisins eða nið-
ur á allt að fimm þúsund metra
dýpi, en dýpst hefur áður verið bor-
að hér á landi niður á 2.500 til 3.000
metra dýpi. Kaupin eru liður í áætl-
unum fyrirtækisins um stóraukna
útrás á erlenda markaði, en fyrir-
hugað fyrsta verkefni boranna
verða djúpboranir í Suður-Þýska-
landi fyrir lok þessa árs.
Samningurinn sem undirritaður
var í gær, að viðstöddum Jóni Sig-
urðssyni iðnaðarráðherra, er gerð-
ur við þýska fyrirtækið Herr-
enknecht Vertical GmBH, sem
sérhæfir sig í gerð hátæknibora og
útbýr þá samkvæmt óskum við-
skiptavina sinna. Gert er ráð fyrir
að fyrsti borinn verði afhentur í
haust og sá næsti um mitt næsta ár.
Samningurinn tekur alls til kaupa á
þremur borum, en heildarvirði hans
nemur um sex milljörðum króna.
Einbeita sér að Þýskalandi
Bent S. Einarsson, forstjóri Jarð-
borana, sagði að þessi borar yrðu
eingöngu notaðir erlendis og þeir
myndu einbeita sér að markaðnum í
Þýskalandi í þessum efnum. Það
þyrfti mun öflugri tæki til þess að
bora niður á fimm kílómetra en á
þrjá kílómetra eins og dýpst væri
farið hér á landi. Jarðlögin væru
auk þess öðruvísi og um lághita að
ræða en ekki háhita. Fyrirtækið
ætti nú í viðræðum við nokkra
áhugasama aðila í Þýskalandi, en
það væri mikil vakning þar í landi á
þessu sviði, bæði hjá sveitarfélög-
um og einstaklingum og þeir væru
mjög bjartsýnir á niðurstöðu í þeim
efnum.
Bent sagði að reynsla fyrirtæk-
isins af borunum hér á landi og
vöxtur þess vegna verkefna hér á
landi gerði þeim kleift að ráðast í
þessa útrás, en þar væri ekki hvað
síst um að ræða verkefni vegna
orkuöflunar fyrir stóriðju. Þarna
væri um útflutning á íslensku hug-
viti að ræða, en Jarðboranir væru
stærsta fyrirtækið í borunum eftir
jarðhita í heiminum.
Um 30 manns verða í áhöfn á
hverjum bor og sagði Bent aðspurð-
ur að þeir hefðu í sjálfu sér ekki
tekið ákvörðun um það hvort hún
yrði skipuð Íslendingum eingöngu,
en allir stjórnendur yrðu héðan.
Fram kemur að um er að ræða
nýja tegund af hátæknivæddum
borum þar sem áhersla er lögð á
aukna sjálfvirkni, afköst og öryggi
starfsmanna. Stjórnbúnaður bor-
anna, sjálfvirkni og fullkomið
skráningarkerfi eykur öryggi
áhafnar og stuðla að skilvirkni.
Nýju borarnir geta hver og einn
lyft 350 tonnum og búa yfir nær
tvöfalt meiri borgetu en þeir borar
sem fyrir eru í notkun hjá Jarðbor-
unum. Orka sem aflað er með vist-
vænum hætti verður stöðugt eftir-
sóttari og mikil vakning er á því
sviði í Evrópu, ekki hvað síst í
Þýskalandi.
Kaupa þrjá bora sem geta
borað niður á 5 km dýpi
Útrás Frá undirritun samnings Jarðborana um kaup á þremur borum sem geta farið allt niður á 5 km dýpi.
Verða eingöngu
notaðir erlendis
Í HNOTSKURN
»Herrenknecht-fyrirtækiðsérhæfir sig og framleiðir
eingöngu bora fyrir fyrir jarð-
hitaboranir.
»Jarðboranir eru í eiguAtorka Group sem er al-
þjóðlegt fjárfestingarfélag
sem fjárfestir í fyrirtækjum
sem hafa tækifæri til vaxtar á
heimsmarkaði.
»Jarðboranir eiga í við-ræðum við nokkra áhuga-
sama aðila í Þýskalandi.
geri menn sér ekki grein fyrir því
hversu stórt umhverfismál er hér á
ferðinni ellegar að menn treysta sér
ekki til að fjalla um það,“ segir Gunn-
ar Gunnarsson, framkvæmdastjóri
Vottunarstofunnar Túns. Auk Túns
standa að kynningarátakinu Land-
vernd, Matvís, Náttúrulækninga-
félag Íslands og Neytendasamtökin.
Gunnar segir að með einum eða
öðrum hætti sé erfðatæknin nú kom-
in inn á borð hvers einasta Íslend-
ings, „ýmist sem umhverfismál eða
neytendamál eða sem erfðabreytt
matvæli, án þess að um það hafi farið
fram nokkur opinber umræða“.
Nú þegar hafi yfirvöld gefið leyfi
til útiræktunar á erfðabreyttu lyfja-
byggi á Rangárvöllum og að áform
séu um slíka ræktun í Skagafirði.
Þetta hafi verið gert án umhverfis-
mats og prófana á heilsufarsáhrifum.
Erfðabreyttar lyfjaplöntur, sem not-
aðar eru við lyfjagerð, séu enn
áhættusamari en aðrar erfðabreytt-
ar plöntur enda þeim ætlað að fram-
leiða svokölluð lífvirk efni.
Í nágrannalöndunum, t.d. Noregi,
hefur öllum umsóknum um leyfi til
útiræktunar á erfðabreyttum lífver-
um verið hafnað.
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
HÉR á landi ríkir stefnuleysi í mál-
efnum er varða erfðabreyttar lífver-
ur og útbreiðslu þeirra. Engin lög-
gjöf, líkt og sett hefur verið á öllum
Norðurlöndum og í velflestum Evr-
ópuríkjum, er um merkingar á erfða-
breyttu fóðri og matvælum né um
meðferð og útbreiðslu þeirra í nátt-
úrunni. Engu að síður hafa þegar
verið leyfðar sleppingar erfða-
breyttra lyfjaplantna út í umhverfið
hér á landi og áform um frekari
sleppingar eru á döfinni. Erfða-
breytt matvæli eru flutt inn og seld
hér ómerkt sem og erfðabreytt fóður
í miklum mæli selt bændum og notað
í flestar greinar búfjárræktar.
Aðstandendur kynningarátaks um
erfðabreyttar lífverur hafa engin
viðbrögð fengið við bréfi sem sent
var til tíu efstu frambjóðenda allra
flokka í öllum kjördæmum þar sem
athygli á stöðunni er vakin.
Engin viðbrögð
„Skortur á viðbrögðum við þessu
bréfi og skortur á umræðu um þessi
mál, bendir til þess að annaðhvort
Gunnar segir útilokað að hefta út-
breiðslu og þar með mengunarhættu
af völdum erfðabreyttra lífvera sem
ræktuð eru úti.
En í hverju flest hættan?
„Það eru margir áhættuþættir,“
segir Gunnar. „Einn er sá að frjóduft
frá erfðabreyttum plöntum fýkur og
er borið með skordýrum og berst
þannig í aðrar plöntur með ófyrirsjá-
anlegum afleiðingum.“ Varðandi
erfðabreytt bygg eru aðrar hættur.
Fuglar, búfénaður og villt dýr geta
komist í fræin og þau berast út í um-
hverfið. Jarðvegur verður því meng-
aður með erfðabreyttum efnum í
áratugi og „hugsanlega öldum sam-
an,“ segir Gunnar.
Þá gefa rannsóknir óháðra vís-
indastofnana ótvíræðar vísbending-
ar um skaðsemi erfðabreyttra efna á
heilsu manna og dýra. „Við teljum að
það væri ábyrgðarleysi að hlusta
ekki á það,“ segir Gunnar.
Getur haft ófyrirsjáanlegar
afleiðingar í för með sér
AP
Korn Sífellt meira er notað af
erfðabreyttum matvælum.
Í HNOTSKURN
»Engin löggjöf er hér álandi um merkingu, með-
ferð og framleiðslu erfða-
breyttra lífvera.
»Verði það ekki gert kannþað að valda íslenskum
landbúnaði, matvælafram-
leiðslu og ímynd landsins
óbætanlegu tjóni, að mati
stofnana sem standa að
kynningarátaki um erfða-
breyttar lífverur.
Engin löggjöf um erfðabreyttar lífverur er til staðar hér á landi
TILKYNNT var um tvö vélarvana
báta á Skutulsfirði í Ísafjarðardjúpi
seint í gærkvöldi. Einn maður var
um borð í hvorum bát og fór björg-
unarsveitin á Ísafirði út til að að-
stoða bátana, samkvæmt upplýs-
ingum Morgunblaðsins.
Þokkalegasta veður var á Vest-
fjörðum í gærkvöldi, hæg suðvest-
læg átt og hlýtt. Samkvæmt upplýs-
ingum Morgunblaðsins var
björgunarsveitin kominn til að-
stoðar bátunum skömmu eftir mið-
nættið þegar Morgunblaðið fór í
prentun enda stutt að fara og var
með bátana í togi á leið til Ísafjarð-
ar. Ekki var þá vitað hvenær komið
yrði til hafnar.
Vélarvana á
Skutulsfirði
MIKIÐ var um drykkju unglinga í
miðbæ Reykjanesbæjar á mánu-
dagskvöld og þurfti lögreglan á
Suðurnesjum að hafa afskipti af
þeim. Nokkrir ölvaðir unglingar
voru færðir á lögreglustöðina við
Hringbraut, þar sem foreldrum
þeirra var gert að sækja þau. Segir
lögreglan að 14 ára stúlka hafi m.a.
fundist ofurölvi í skrúðgarði
Reykjanesbæjar.
Sóttu drukkin
börn sín
VINDSTRENGUR á Kjalarnesi er
talinn hafa feykt hjólhýsi á hliðina í
suðaustanhvassviðrinu um miðjan
dag í gær og var lögreglunni á höf-
uðborgarsvæðinu tilkynnt um
óhappið. Þrátt fyrir að hjólhýsið
ylti, hélst bíllinn sem dró ækið á
réttum kili og urðu ekki slys á fólki
að sögn lögreglunnar. Kranabíll
var fenginn til að flytja hjólhýsið til
Reykjavíkur.
Hjólhýsi valt
á Kjalarnesi
Ljósmynd/Jón Kr. Friðgeirsson
RÁÐGJÖF vátryggingasölumanns
á að vera í samræmi við þarfir við-
skiptavinarins og mikilvægt er að
vátryggingasölumenn gæti þess að
fara ekki með ónákvæmar upplýs-
ingar eða ósanngjarnar fullyrðing-
ar í garð annarra vátrygginga-
aðila.
Þetta er meðal þess sem kemur
fram í nýbirtu umræðuskjali Fjár-
málaeftirlitsins þar sem er að
finna drög að leiðbeinandi tilmæl-
um um starfshætti vátrygginga-
sölumanna, vátryggingamiðlara,
vátryggingaumboðsmanna og vá-
tryggingafélaga, en vátrygginga-
félögin hafa frest þar til á morgun
til þess að koma athugasemdum
sínum á framfæri.
Mikilvæg upplýsingaskylda
Í umræðuskjalinu er einnig
áhersla lögð á mikilvægi upplýs-
ingaskyldu vátryggingasölumanna
og skulu þeir meðal annars upp-
lýsa um mikilvægustu atriði vá-
tryggingaskilmálanna, takmarkan-
ir og undantekningar og reglur
sem geta orðið til hækkunar eða
lækkunar iðgjalds. Þá er lögð
áhersla á að vátryggingasölumað-
ur skýri vátryggingartaka frá
þeim ástæðum sem liggja að baki
ráðleggingum hans.
Ráðgjöf í
samræmi
við þarfir