Vikublaðið - 07.04.1997, Blaðsíða 3

7. apríl 1997
LíJlLíMJJÖL)
3
Ahöfn Vikartinds flutt af landi brott vegna þrýstings frá Eimskip
Ur landí ón lagaheímíkki
Sá hraði sem var á því að
koma áhöfn Vikartinds til síns
heima í Filippseyjum og Pól-
landi hefur vakið furðu. Lög
kveða skýrt á um að öll áhöfn sé
til staðar þegar sjópróf fara
fram. Við sjópróf voru einungis
fjórir áhafnarmeðlimir tii stað-
ar, allir hinir voru farnir af
landi. Kristján Guðmundsson
formaður rannsóknarnefndar
sjóslysa gerði alvarlega athuga-
semd við það að áhöfnin væri
farin af landi brott, enda um
lögbrot að ræða. Því vaknar sú
spurning hver hafl fyrirskipað
brottflutning áhafnarinnar af
landinu og hvers vegna. Menn-
irnir komust ekki í gegnum toll-
inn vegabréfslausir nema með
skýru leyfí frá Utlendingaeftir-
litinu. Þorgeir Þorsteinsson
sýslumaðurinn á Keflavík stað-
festi í samtali við Vikublaðið að
Jóhann Jóhannsson yfírmaður
Útlendingaeftirlitsins hafí gefíð
leyfi um að áhöfnin fengi að yf-
irgefa Iandið og Ásgeir Karls-
son hjá Utlendingaeftirlitinu
segir að Eimskip hafí farið fram
á aðstoð Útlendingaeftirlitsins
við að koma áhöfninni úr landi.
Kristján Guðmundsson frarn-
kvæmdastjóri rannsóknamefndar sjó-
slyí^a géjrði alvarlega athugaSernd við
bróttflútning áhafnar Vik'aifinds af
landínu' áður en sjópróf fóru fram.
Hvemig horfir rnálið við honuni?
„Það er ætlásf til þess í lögum að það
sé aðgangur að állri áhöfn skips þegar
sjópróf fara fram og samkvæmt
ákvæðum sjómannalaga er áhöfn
skylt að vera til staðar þangað til rann-
sókn máls lýkur. Ef íslensk lög gilda á
fslandi þá er um lögbrot að ræða og
bföttflutningurinn. auðveldar ekki
rannsókn málsiiis. Þegar menn erú
famir úr landi er ekkert sem við get-
um gert til að ná mönnunum til yfir-
heyrslu. Til að ná þeim árangri sem
hægt er við rannsókn málsins þá þarf
að vera aðgangur að allri áhöfninni,”
segir Kristján.
Þorgeir Þorsteinsson sýslumaður-
inn á Keflavíkurflugvelli segir að Ein-
ar Birgir yfirmaður tollgæslunnar á
Keflavíkurflugvelli hafi fengið fyrir-
mæli um það frá Útlendingaeftirlitinu
að áhöfn Vikartinds yrði hleypt úr
landi án þess að þeir hefðu vegabréf
eða nokkur skilríki. „Jóhann Jóhann-
son yfirmaður Útlendingaeftirlitsins
gaf út fyrirmæli þess efnis að áhöfn-
inni yrði hleypt úr landi og að Eim-
skip hefði farið fram á það við Út-
lendingaeftirlitið að þetta yrði gert.
Tollgæslan hefði aldrei hleypt áhöfn-
inni í gegn nema samkvæmt fyrir-
mælum frá Útlendingaeftirlitinu,”
segir Þorsteinn
Eimskip þrýsti á
brottflutninginn
Jóhann Jóhannson yfirmaður Út-
lendingaeftirlitsins er erlendis til 11.
apríl og náðist því ekki í hann en Ás-
geir Karlsson starfsmaður Útlend-
ingaeftirlitsins segir að Eimskip og
Flugleíðir hafi verið í viðræðum um
það hvemig mætti koma áhöfninni úr
landi en hann viti ekki hvernig Út-
lendingaeftirlitið hafi bmgðist við
þessu þar sem Jóhann hafi annast
málið. „Eg minnist þess ekki að það
hafi verið gert, hinsvegar vom Eim-
skip og Flugleiðir í viðræðum sín á
milli um hvernig væri hægt að koma
áhöfninni úr landi þannig að Flugleið-
ir fengju ekki sektir fyrir. Það getur
vel verið að Jóhann hafi gefið grænt
ljós á málið hvað okkur varðar. Það
hlyti að vera okkur að meinalausu svo
lengi sem það spiÚti ekki rannsókn
málsins,” segir. Ásgeir. ,
, En nú kpm fljós að brottflutningur
áhafnarinnar spillti fyrir rannsókn
málsins. Er ekki ,um dómgreindar-
skort að ræða af, ykkar hálfu? „Það var
talað um það að ef þeirra væri ekki
þörf lengur varðandi rannsókn máls-
ins væri í lagi að áhöfnin færi. Það
eina sem ég veit er að það kom ósk frá
Eimskip um aðstoð við að skrifa bréf
þar sem væri farið frarn á að áhöfnin
fengi að fara úr landi og við sögðum
að við gætum ekki gert það heldur
einungis staðfest að þetta væru áhafn-
armeðlimir á umræddu skipi. Ef Jó-
hann hefur gefið leyfið þá var það án
minnar vitneskju, “ segir Ásgeir.
Áhöfninni borgað
fyrir að þegja
Borgþór Kjæmested formaður Al-
þjóða flutningaverkamannasam-
bandsins hefur margt við málið að at-
huga: „Ég hef fengið staðfest að sam-
kvæmt lögum á öll áhöfn að vera til
staðar þegar sjópróf -fara fram. Eim-
skipafélag Islands er algjörlega
ábyrgðarlaust í þessu máli. Þeir em að
læðast hér inn með tímaleiguskip með
erlendum áhöfnum sem síðan þekkja
ekki aðstæður. Það hefði enginn ís-
lenskur skipstjóri legið þama allan
daginn og beðið eftir að einhver vél
færi í gang. Það er með hreinum ólík-
indum að stjómmálamenn skuli ekki
grípa inn í og taka á þessum málum.
Eg hef fengið munnlegar upplýsingar
frá London þess efnis að áhöfn Vikar-
tinds hafi verið borgaðir einhverjir
mánuðir fyfirfram til að halda'kjafti.
Ég mun ekki linna látum fyrr en ég fæ
það skriflega staðfest.
Eimskip ber því fyrir sig að þeír
hafi verið beðnir um að útbúa lista um
hvaða áhafnarmeðlimir ættu að vera
eftir en það stendur í lögunum að það
megi ekki fara með áhöfnina í burtu
fyrr en sjópróf hafa farið lfam. Einnig
kemur mjög á óvart að ekki var tekin
blóðpmfa úr skipstjóra Vikartinds eft-
ir strandið. Erlendis em skipstjórar
sem rekast utan í bryggju teknir í eit-
urlyfjapróf, hér er ekkert slíkt gert,”
segir Borgþór.
Þessir menn koma
okkur ekki við
Hjörleifur Jakobsson ffamkvæmda-
stjóri rekstrarsviðs Eimskips segir að
Eimskip hafi ekkert óhreint í poka-
hominu í þessu máli. Tók Eimskip
þátt í lögbroti? „Þetta er í fyrsta skipti
sem ég heyri að þetta eigi að vera lög-
brot. I sjálfu sér komu þessir menn
okkur ekkert við. Þeir eru að vinna
fyrir erlendan útgerðaraðila sem á
þetta skip. Það var hringt hingað í
okkur af útgerðarfyrirtæki skipsins og
við beðnir um að koma Þjóðverjunum
og Pólverjunum út á völl. Við gerðum
það með því að útvega þeim leigubfi.
Síðar um morguninn fengum við
skeyti þar sem við vorum beðnir um
að hjálpa áhöfninni allri út á flugvöll
þar semjteir ættu að fara í flug þenn-
an dag. Ég gaf leyfi fyrir því að áhöfn-
inni yrði hjálpað út á völl en bað um
að talað yrði við yfirvöld til að tryggt
væri að mennimir mættu fara úr landi.
Þá var haft samband við Útlendinga-
eftirlitið og athugað hvórt væri því
eitthvað til fyrirstöðu að mennimir
fæm af landi brott. Þar er okkur tjáð
að svo væri ekki. Þeir bentu á að
áhöfnin hefði ekki vegabréf og við
hringdum út og gengum úr skugga um
að útgerð Vikartinds hefði tryggt að
áhöfnin kæmist í gégnum Kaup-
mannahöfn. Það var staðfesf við'bHc-,
ur að svö væri.”
Veit gamalgróið fyrirtæki eins og
Eimskip ekki að áhöfnin á að vera tiT
staðar þar til sjópróf hafa farið fram?
„Ég astlariú ekki taka undir að þetta sé
lögbrót'og myndi hvetja þig til að at-
huga það betur. Ef svo er þá finnst
mér það undarlegt að yfirvöld hafi tal-
" ið sig þurfa að setja skipstjórann sér-
staklega í farbann ef hann mátti hvört
eð er ekki fara fyrr en niðurstöðúr sjö-
prófa liggja fyrir,” segirHjBÍTéiftir.
Blaðamaður hafði samband við Jón
Finnbjömsson dómara úr Héraðsdómi
Reykjavíkur en hann stjómaði sjó-
prófum vegna strands Vikartinds. Jón
var spurður um hans álit á athuga-
semdum Kristjáns og hvort um lög-
brot væri að ræða eða ekki, eins og
flestir vilja meina. Jón vildi hinsvegar
ekki tjá sig um málið og sagði það
vera persónulegt mat Kristjáns en
sjálfur vildi hann halda sínum skoð-
unum á málinu fyrir sig. bgs
SJONARHOU.
Sjónarhóll
Borgþórs S. Kjærnested
eftirlitsfulltrúa ITF á íslandi
í Vikublað-
inu birtist ný-
lega hörð árás á
fjóra þingmenn
Sjálfstæðis-
flokksins fyrir
að leggja til að
fjármálaráð-
herra verði
heimilað sam-
kvæmt lögum að fella niður skráning-
argjöld. I greininni er spurt: „Finnst
mönnum það annars ekki út í hött að
íslensk skip sigli undir erlendum fán-
um, þjóðtáknum t.d. eyrfkja í Karab-
íska hafinu?”
Jú, við emm margir sem finnst
þetta alveg út í hött. T.d. þessum fjór-
um þingmönnum Sjálfstæðisílokks-
ins. Þeir hafa lagt þetta frumvarp fram
í samvinnu við farmannastéttina í
landinu. Það má vera að Eimskip
muni ekkert um að greiða þessi gjöld
- staðreyndin er hins vegar sú að fé-
Um stimpilgjöld og fána
lagið greiðir ekki þessi gjöld í dag -
heldur setur skipin undir erlenda fána
og mannar þau í auknum mæli erlend-
um áhöfnum. Það er í raun ekki verið
að gefa neinum neitt, það er verið að
gera tilraun til að fella niður gjöld sem
innheimtast ekki. Fyrirtæki greiða
ekki vegna þess að þau muni ekki um
eitt eða annað. Slíkar viðmiðanir tíðk-
ast ekki í atvinnurekstri. Það eitt er
greitt sem rnenn verða að greiða. Þetta
ættu menn á þessu ágæta blaði að vita.
Á meðan verður farmannastéttin at-
vinnulaus! Með því að fjarlægja
þennan kostnaðarlið eru rökin færri
gegn skráningu skipanna hér heima.
Að bera saman skattlagningu ís-
lenskra fjölskyldna er ekki sérlega vel
til fundið. Munurinn er nefnilega sá
að íslenskar fjölskyldur greiða sína
skatta, hvort sem þær búa hér á landi
eða erlendis. Þetta geta hins vegar út-
gerðarfélögin komið sér hjá að gera.
Svo geta menn haft sínar skoðanir á
Kolkrabbanum í friði.
Með kveðju
Borgþór S. Kjærnested, eftirlits-
fulltrúi ITF á íslandi.
Kæri Borgþór
Tilefni skrifa þinna er Tilsjárgrein
undirritaðs 10. mars sl. Ég kannast
reyndar ekki við að hún hafi falið í sér
„harða árás” á fjórmenningana úr
þingliði Sjálfstæðisflokksins, en lát-
um það vera. Öllu verri er sá tónn í
bréfi þínu að gefa í skyn að Tilsjár-
höfundur hafi ekki áttað sig á því að
einungis væri verið að biðja um nið-
urfellingu á gjöldum sem hvort sem
er innheimtust ekki.
Ef þú hefur lesið slíkan misskilning
út úr Tilsjárgreininni er það miður, en
meiningin var einfaldlega sú, að skip-
in eru ekki undir erlendum fána fyrst
og fremst skráningar- eða stimpil-
gjaldanna vegna, heldur til að spara
annan og veigameiri kostnað, einkum
launakostnað. Eimskipafélagið er vel
aflögufært með að borga stimpilgjöld.
Sú staðreynd að aðeins fjögur af 26
kaupskipum íslands sé undir íslensk-
um fána er síst vegna stimpilgjald-
anna, þótt þau kunni að spila rullu.
Skattgreiðslur eru ekki átakanlega
íþyngjandi fyrir t.d. Eimskip, sem ár-
ið 1995 borgaði 127,5 milljónir króna
í tekjuskatt og 36,5 milljónir í eigna-
skatt. Skattar fyrirtækisins voru 1,2%
af veltu. Það er eins og ef einstakling-
ur með 150 þúsund krónur á mánuði
Það má vera að Eimskip
muni ekkert um að
greiða þessi gjöld - stað-
reyndin er hins vegar sú
að félagið greiðir ekki
þessi gjöld í dag - heldur
setur skipin undir er-
lenda fána og mannar
þau í auknum mæli er-
lendum áhöfnum. Það
er í raun ekki verið að
gefa neinum neitt, það
er verið að gera tilraun
til að feila niður gjöld
sem innheimtast ekki.
væri að borga 1.800 krónur f skatt.
En hvemig er það annars - hvers
vegna nær samvinna farmannastéttar-
innar aðeins til fjögurra þingmanna
Sjálfstæðisflokksins? Hvað með aðra
þingmenn í flokki fjármálaráðherra?
Og hvers vegna eru þingmenn annarra
flokka ekki með í flutningi þingmáls-
ins? Var þeim ekki gefinn kostur á því
að vera með eða vildu þeir ekki vera
með?
Eins má spyrja: Ef málið snýst um
gjöld sem ekki innheimtast hvort sem
er, hvers vegna hefur fjármálaráð-
herra ekki fellt þau niður fyrir löngu?
Fjármálaráðherra hefur verið dugleg-
ur að fella niður ýmis gjöld af fyrir-
tækjum, t.d. aðstöðugjaldið. I dag
greiða íslensk fyrirtæki einhverja
lægstu skatta í heimi - burt séð frá öll-
um fánum.
Friðrik Þór Guömundsson
ritstjóri