Lesbók Morgunblaðsins - 17.05.2008, Page 15

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. MAÍ 2008 15
Haukur „Ég hélt að hljómsveitin héti „súdí“, sagði öllum að
uppáhaldshljómsveitin mín væri „súdí“. Það hafði enginn
heyrt á þá sveit minnst,“ segir Haukur en hann átti við Suede.
Hlustarinn
Ég nýt þeirra forréttinda aðgeta tekið strætó til og frá
vinnu; hann stoppar við Melaskóla
og ekur eftir krókaleiðum upp í
Útvarpshús. Ferðin tekur tæpt
korter og það nota ég til að hlusta
á tónlist; stundum skoða ég blöðin
eða fletti bókum. Undanfarið hef-
ur tónlist frá menntaskólaárum
mínum verið í uppáhaldi. Uppá-
hald er samt eiginlega ekki rétt
orð því sumar af þessum hljóm-
sveitum þoldi ég illa þá og það hef-
ur ekki breyst. Þannig hef ég
hlustað á hverja Blur-plötuna á
fætur annarri án þess að fá annað
út úr því en minningar um busa-
ball sem haldið var í kafaldsbyl á
Tunglinu sem brann og grillveislur
í sólskini á heimili vinar míns. For-
eldrar hans voru í heimsreisu og
við slógum ekki allan þann tíma
sem þau voru í burtu. Við týndum
krikkett-setti í grasinu. Græna
kúlan kom í leitirnar þegar pabbi
vinar míns fór að slá. Sú sláttuvél
sló ekki meir. En Blur hljómaði oft
í bakgrunni þetta sumar og við
skemmtum okkur vel þó tónlist
þeirra höfði ekki sérstaklega til
mín. Modern life is rubbish er
samt flottur titill. Fyrstu tvær
plötur Suede eru mér enn eins
kærar og þegar þær komu út. Ég
varð unglingur daginn sem ég sá
koverið á smáskífunni „The Drow-
ners“ árið 1992 í Steinar músík og
myndir við Reykjavíkurveg í
Hafnarfirði. Ég hélt að hljóm-
sveitin héti „súdí“, sagði öllum að
uppáhaldshljómsveitin mín væri
„súdí“. Það hafði enginn heyrt á þá
sveit minnst. Þessar minningar
rúmuðust í korterinu í vagninum í
dag, fimmtudaginn 15. maí 2008.
Ég veit ekki hvað rifjast upp á
leiðinni heim síðdegis.
Haukur Ingvarsson, útvarpsmaður.
Lesarinn
Fyrir fáeinum áratugum var Franz Kafkaáberandi í bókmenntaumræðunni en
síðustu árin hefur verið fremur hljótt um
hann. Sennilega hefði hann sjálfur kunnað
vel að meta það. Það verður líka að segjast
alveg eins og er, að hann varð á endanum
frosið tákn fremur en lifandi bókstafur. Það
eru einum of kaldhæðin örlög fyrir höfund
sem skrifaði að bókmenntir ættu að vera exi
sem bryti upp ísinn í hausnum á okkur. En
Kafka hefur öðlast lífsandann aftur, hann
hefur endurheimt sál sína, eða réttara sagt,
við lesendur höfum fengið í hendur leiðarvísi
sem lífgar þennan magnaða höfund við. Í
fyrra keypti ég mér myndasöguútgáfu af
Kafka eftir bandaríska teiknarann Robert
Crumb en textinn er tekinn saman af David
Zane Mairowitz. Crumb, þessi erkitýpa
bandarískra teikmyndaöndergrándsins, nær
ótrúlega vel að endurskapa sögusviðið í
Prag, hugarheiminn í verkum Kafka og lík-
amsheim hans sjálfs með Müllersæfingum,
grænmetisfæði, sterkum tilfinningum en
varfærnum ástarsamböndum. Refsinýlendan,
hungurlistamaðurinn, söngkonan Jósefína,
málaferlin og maður sem breytist í skorkvik-
indi. Þetta er þarna allt saman og líka ógn-
vekjandi, risastór faðir sem virðist geta lagst
yfir heilu löndin og heimsálfurnar þegar
hann breiðir úr sér. Hann ávarpar son sinn
aldrei öðru vísi en Herr Sohn!
Hjálmar Sveinson útvarpsmaður.
Morgunblaðið/RAX
Hjálmar Mælir með myndasöguútgáfu af Kafka eftir bandaríska teiknarann Robert Crumb
en textinn er tekinn saman af David Zane Mairowitz.
Frá Sýrlandi til Íslands
Arfur Tómasar postula
Tómasarguðspjall, Tómasarkver og Tómas saga
postula eru rit tileinkuð heilögum Tómasi postula.
Sá meiður sem þau mynda í flóru frumkristinna
rita er einstakur. Hér fæst innsýn í sum elstu varð-
veitt ummæli Jesú frá Nasaret þar sem upprisa
Jesú frá dauðum er hvergi nefnd. Það er ekki písl-
arvætti frelsarans sem er lykill að guðsríkinu
heldur þekking. Helsti þrándur í götu mannsins
að sannri þekkingu reynast vera ástríður holdsins
en ekki siðferðileg álitamál á vog syndar og af-
lausnar. Leiðin að þessari guðlegu þekkingu er
ekki gjöf heldur þrotlaus barátta við öfl þessa
heims, þar sem meinlæti og hófsemi verða tákn hinnar nýju kynslóð-
ar Guðs. Í Tómasarkristni gefur að líta eina af elstu túlkunum á persónu Jesú frá
Nasaret og orðum hans. Sú túlkun átti ekki upp á pallborðið hjá kirkjulegum yfir-
völdum á fjórðu öld né lengi síðan. En þessi rit eiga erindi til samtímans þar sem
þröngsýni fortíðar víkur fyrir nýjum viðhorfum.
Jón Ma. Ásgeirsson og Þórður Ingi Guðjónsson 406 bls.
5.490 kr. Kilja
Hugur 19/2007
Tímarit um heimspeki
Þema þessa heftis er heimspeki menntunar. Í
Hug kveða sér hljóðs þrír íslenskir heimspek-
ingar sem mjög hafa látið sig menntamál
varða: Ólafur Páll Jónsson og Kristján Krist-
jánsson. Annað efni að þessu sinni er ekki síð-
ur safaríkt. Í áleitnu viðtali rekur Róbert Jack
garnirnar úr einum helsta sérfræðingi Íslend-
inga á sviði forngrískrar heimspeki, Eyjólfi
Kjalari Emilssyni, og fær hann til að hugsa
með sér upphátt um viðhorf sín til heimspek-
innar með bæði fróðlegum og skemmtilegum
hætti. Páll Skúlason og breski heimspekingur-
inn Bryan Magee fjalla báðir um þann vanda
að skilja heimspekinga.
Jón Ásgeir Kalmansson, gagnrýnir siðfræðinga
samtímans, Stefán Snævarr beinir sjónum sín-
um að þeim veruleika sem hagfræðin fæst við.
Tvær greinar um bækur: Náttúru, vald og verð-
mæti eftir Ólaf Pál Jónsson, Bréfi til Maríu eft-
ir Einar Má Jónsson.
Geir Sigurðsson, ritstjóri 187 bls.
3.600 kr. Kilja
Hugsað með Mill
Greinasafn
Óhætt er að fullyrða að
breski heimspekingurinn
John Stuart Mill haft mjög
mikil áhrif á íslenska heim-
speki og stjórnmálaumræðu
hér á landi. Þrjár af merk-
ustu bókum hans, Frelsið,
Nytjastefnan og Kúgun
kvenna hafa verið þýddar
á íslensku og hugmyndir
hans því Íslendingum
handgengnar. Í bókinni er
að finna fræðigreinar eftir 10 íslenska heim-
spekinga þau Guðmund Heiðar Frímannsson, Gunnar
Harðarson, Kristján Kristjánsson, Mikael M. Karlsson,
Róbert H. Haraldsson, Salvöru Nordal, Sigríði þorgeirs-
dóttir, Sigurð Kristinsson, Svavar Hrafn Svavarsson og
Vilhjálm Árnason. Bókin er afrakstur málþinga sem
haldin voru í Reykjavík og á Akureyri í tilefni 200 ára
fæðingarafmælis Mills á síðasta ári.
Salvör Nordal, Róbert H. Haraldsson
og Vilhjálmur Árnason, ritstj. 160 bls.
3.200 kr. Kilja
Eftir skyldu míns embættis.
Prestastefnudómar Þórðar
biskups Þorláksson
Sýnisbækur íslenskrar alþýðumenn-
ingar
Þórður Þorláksson er þekktastur fyrir bók
sína um Ísland árið 1666, hljóðfæraleik,
garðræktartilraunir og kaup á kryddi er-
lendis frá. Ekki var hann atkvæðamikill
sem biskup en vandaði verk sín og naut
virðingar meðal annarra ráðmanna. Hér
birtast dómar sem Þórður lét ganga á
prestastefnum á Þingvöllum og í héraði.
Þeir sýna kirkjustjórn hans og afskipti af siðferði landsmanna, en ekki
síst hagi og hegðun presta, sem margir hverjir voru skrautlegir náungar.
Bókinni fylgir yfirgripsmikil skrá yfir nöfn og atriðisorð.
Gunnar Örn Hannesson og Már Jónsson tóku saman 276 bls.
3.600 kr. Kilja
Sú þrá að þekkja og
nema
Greinar um og eftir séra
Jónas Jónasson frá
Hrafnagili
Nýlega voru liðin 150 ár frá
fæðingu Jónasar Jónassonar
prests og fræðimanns sem
kenndi sig við Hrafnagil í og
var afkastamikill á mörgum
sviðum menningarlífsins og
hafði komið víða við áður en
hann sneri sér að söfnun ís-
lenskra þjóðhátta. Hann var sílesandi og
sískrifandi jafnframt því að vera prestur í fjölmennri sókn,
prófastur í Eyjafjarðarprófastsdæmi, kennari við Gagnfræða-
skóla Akureyrar og ritstjóri.
Hér eru prentaðar fjórar ritgerðir Jónasar sjálfs um þjóð-
fræðileg málefni, sem birtust fyrst á árunum 1908 til 1915,
erindi sem haldin voru um séra Jónas á afmælisárinu og rita-
skrá hans. Greinarnar gefa góða mynd af þjóðfræðingnum,
guðfræðingnum og rithöfundinum sera Jónasi sem þekktastur
er fyrir brautryðjandaverk sitt Íslenska þjóðhætti.
Rósa Þorsteinsdóttir ritstjóri 176 bls.
3.500 kr. Kilja
Nýsköpunar- og
frumkvöðlafræði
Fræðigreinin sem hér er
fjallað um e rung en hef-
ur skapað sér fastan sess
í háskólum Vesturlanda.
Í bókinni er fjallað um
helstu viðfangsefnin og
tengsl hennar við aðrar
fræðigreinar. Skýrt er
hvers vegna skólaspeki
viðtekinnar hagfræði og
hagrænnar frjálshyggju
er gagnslítil til skýringa
á hreyfiöflum nýsköpunarstarfsemi. Jafnframt er fjallað
um snertifleti hennar við sálfræði, félagsfræði og stjórn-
málafræði. Gerð er grein fyrir helstu kenningum og
rannsóknum innan nýsköpunar- og frumkvöðlafræða og
fjallað um stjórnunaraðferðir nýsköpunar- og frum-
kvöðlastarfsemi.
Í lok bókarinnar setur höfundur fram kenningu um sam-
ræna nýsköpunarstarfsemi sem leggur áherslu á að ný-
sköpun er fyrst og fremst samstarfsferli
Ívar Jónsson 278 bls.
3.900 kr. Kilja
Tálmar og tækifæri
Njóta nemendur með þroskahöml-
un sambærilegrar menntunar á við
ófatlaða nemendur? Hvaða kröfur
eru gerðar til þeirra í námi og
hegðun? Hvernig er kennslan,
námsskipulagið og námsmatið?
Hvernig er félagslegum samskipt-
um nemenda háttað? Hvert er
samstarf skóla við foreldra, sér-
fræðinga og aðrar stofnanir?
Hvernig er staðið að undirbún-
ingi undir starf? Hvernig skilja
starfsmenn og foreldrar náms-
möguleika nemenda með þroskahömlun?
Bókin gerir grein fyrir rannsókn sem leitaði svara við ofan-
greindum spurningum - og mörgum fleiri.
Gretar L. Marinósson, ritstjóri 301 bls.
3.900 kr. Kilja
www.haskolautgafan.is
Háskólaútgáfan gefur út fjölbreytt frumsamin og þýdd ritverk er varða rannsóknir og kennslu við
Háskóla Íslands og stofnanir hans. Háskólaútgáfan gefur að jafnaði út um 60 rit á ári hverju
Háskólabíó við Hagatorg i 107 Reykjavík i Sími 525 4003 i Fax 525 5255 i hu@hi.is i www.haskolautgafan.hi.is