Lesbók Morgunblaðsins - 31.05.2008, Qupperneq 15

Listasafn Kópavogs – Gerð-
arsafn
YFIRSKRIFT sýningarinnar „Tværogein“
sem nú stendur yfir í öllum sölum Listasafns
Kópavogs, Gerðarsafns, vísar til þess að þar
sýna nöfnurnar Kristín Geirsdóttir og Kristín
S. Garðarsdóttir, ásamt Ólöfu Einarsdóttur.
Þær vinna í ólíkum miðlum – olíumálverki,
leir og textíl (spjaldvefnað) – en eiga það
sameiginlegt að miðla næmri tilfinningu fyrir
efnivið sínum. Efniviðurinn felst að mörgu
leyti í miðlunum sjálfum og eiginleikum
þeirra, og inn í vinnuferlið fléttast hughrif
frá náttúrunni eða öðrum áhrifavöldum.
Kristín Geirsdóttir sýnir stór málverk í
vestursal. Kristín býr yfir sterkum rannsókn-
aráhuga sem knýr hana sífellt inn á nýjar
lendur í málverkinu þar sem hún þaulkannar
hina fagurfræðilegu möguleika. Jafnframt
heldur hún ávallt jarðsambandi við fyrri
verk. Yfirlitssýning á ferli Kristínar, sem
vissulega hefur sérstöðu í íslensku málverki,
væri vitaskuld til þess fallin að varpa ljósi á
áhugaverða þróun hennar.
Að þessu sinni kannar hún ferli endurtekn-
ingar – sem er í senn nátengt athafna-
málverkinu og ákveðinni stóískri rósemd.
Vinnubrögðin byggja ýmist á því að dropar
af olíu– og terpentínublandinni málningu eru
látnir falla á yfirvegaðan og jafnan hátt á
myndflötinn (sem liggur þá á gólfinu) eða/og
málningartaumar látnir renna niður eftir
myndfletinum. Ferlið er því í senn stýrt og
tilviljunum háð. Útlit (fullunnina) verkanna
er mynsturkennt og þau búa yfir ríkulegum
blæbrigðum lita og birtu, mikilli efnis- og
rýmiskennd: þau virkja hreyfingu áhorfand-
ans í rýminu og miðla mismunandi hug-
hrifum eftir því hvaðan horft er á þau, þ.e.
með breytilegri sjónskynjun. Í verkinu Ar
1–3 má t.d. sjá hvar sumar „doppur“ stökkva
í forgrunn verkanna en við grannskoðun
myndflatarins fer augað handan þeirra,
lengra inn í verkið sem virðist búa yfir kosm-
ískum skírskotunum, himni sem er í efn-
islegu djúpinu.
Ólöf Einarsdóttir sýnir í austursal safnsins
spjaldvefnað úr hör, hrosshárum og sísal.
Líkt og Kristín, nýtir hún rýmið og birtuskil-
yrði þess einkar vel við uppsetningu verk-
anna. Úr lofti hanga sérstæð verk sem búa
yfir gagnsæi, sem er breytilegt eftir stöðu
sýningargestsins, og fínlegum litbrigðum og
efnisáferð. Verkin hafa sterka skírskotun til
náttúrunnar, form eins þeirra minnir jafnvel
á fjall, en sú vísun er þó að mestu óhlut-
bundin og minnir jafnvel á náttúrutengd
mynstur og form frumbyggjamenningar í N-
Ameríku. Það býr einhver jarðbundinn fram-
andleiki í verki á borð við hið vel heppnaða
veggverk Skruðningur. Vefnaðurinn þar
byggist að mestu á blátóna þráðum en lista-
maðurinn „lyftir“ því með skærbláum þráð-
um í bland við skærrauða í neðsta hluta
verksins, sem snertir gólfið. Veggverkin, sem
minna á snigla, búa ekki yfir sama léttleika,
en hið smáa verk Tvennd hefur nánast
„feimnislega“ en þó sterka nærveru.
Á neðri hæðinni sýnir Kristín S. Garð-
arsdóttir verk sem samanstanda af jap-
önskum steinleir og ljósmyndum. Efnistök
eru fjölbreytt og í verkin einkennast af
glöggskyggni á efnisáferð. Í birtunni, við
glugga rýmisins, hefur hún komið fyrir
„hópi“ skyldra muna sem kallast á við vegg-
verk þar hjá. Þessi framsetning virkar mjög
vel, ekki síst í verkinu Þrettán þar sem sam-
einast tilfinning fyrir jarðbundnum eig-
inleikum leirsins og huglægur þáttur ímynd-
unaraflsins. Kyrrlát uppstilling dökkleitari
verkanna líður hins vegar fyrir ákveðna of-
hleðslu verka inn í rýmið; þau truflast dálítið
af ljósleitum veggverkum á löngum vegg-
köflum á milli glugganna, sem virðast af öðr-
um toga (og gætu staðið sér, sem önnur sýn-
ing). Verkin lýsa engu að síður hugmyndaríki
í útfærslu forma og sterkri frásagnarþörf. Á
köflum yfirgnæfa þó ljósmyndir eða mynstur,
sem brennd hafa verið inn í yfirborð verka,
frásögnina sem býr í forminu sjálfu.
Hér er um að ræða fagmannlega unnar
sýningar – þrjár einkasýningar sem eiga at-
hyglisverða samræðu, einkum í útfærslu end-
urtekninga: stefjum, mynstri, vefnaði.
Stef, mynstur, vefnaður
MYNDLIST
Skruðningur Ólöf Einarsdóttir sýnir spjaldvefnað úr hör, hrosshárum og sísal. Anna Jóa
Til 8. júní 2008. Opið þri. – sun. kl. 11–17. Aðgangur
ókeypis.
Tværogein – Kristín Geirsdóttir, Ólöf Einarsdóttir,
Kristín S. Garðarsdóttir
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. MAÍ 2008 15
Þorvaldur Mælir með A Quiet Place (1983), hjónabandsdrama, eftir Leonard Bernstein.
Hlustarinn
Leonard Bernstein(1918-1990) var snill-ingur. Hann var hljómsveitarstjóri í
fremstu röð sinnar samtíðar og innblásinn al-
þýðufræðari: milljónir Bandaríkjamanna
fylgdust hugfangnar með sjónvarpsfyr-
irlestrum hans og hljómleikum í Carnegie
Hall í New York. Sem söngleikjaskáld varð
hann heimsfrægur fyrir West Side Story
(1957), en Wonderful Town(1952) er litlu síðri:
þaðan barst „Allir dansa konga“ norður fyrir
miðbaug. Upptaka Wonderful Town með Berl-
ínarfílharmóníunni (2003, stjórnandi Simon
Rattle) býr yfir þvílíkum sprengikrafti, að það
er eiginlega ekki hægt annað en dansa upp um
alla veggi. Bezti söngleikur Bernsteins fyrir
mína parta er grafalvarleg ópera, A Quiet
Place (1983), hjónabandsdrama. Bernstein
hafði lagt Broadway að fótum sér fyrir 1960,
en New York sýndi nýja verkinu engan áhuga,
svo það var frumflutt í Texas og féll. Árið eftir
var það flutt með nokkrum breytingum í La
Scala í Mílanó og gekk þá vel og nokkru síðar í
Washington og Vín, þar sem óperan var hljóð-
rituð og Bernstein stjórnaði sjálfur. Upptakan
er löngu ófáanleg, ég hafði eftir langa leit upp
á síðasta eintakinu í New York um daginn (út-
gefandi Deutsche Grammophon, 1986). Þetta
er ljóðræn ópera, eins og framhald af Puccini
og Erich Korngold með seiðandi dansmúsík
innan um aríur og samsöng, enda felldi Bern-
stein einþáttung sinn, Trouble in Tahiti (1952),
inn í A Quiet Place; þaðan berst fjörið. Fáein
eintök eru nú til sölu á amazon.com.
Þorvaldur Gylfason, prófessor.
Lesarinn
Ég var nýlega í Berlín og keypti á spottprísþrjú gul, lítil hefti Reclam-útgáfunnar:
Sögubækur Heródótusar hins gríska. Hann
fæddist um 480 fyrir Krists burð, og er kall-
aður „faðir sagnfræðinnar“.
Þetta er innihaldsrík bók, bráðskemmtileg og
vekjandi. Heredótus gefur okkar bestu sagna-
riturum, eins og Snorra og Sturlu, ekkert eftir
nema síður sé.
Ég hef þann sið (eða ósið) að lesa stundum
nokkrar bækur samtímis. Á náttborðinu er
líka Óp bjöllunnar, snilldarverk Thors Vil-
hjálmssonar. Þar þenur skáldið vængi hugar-
flugsins. Ýmsum finnst Thor torlesinn, en
ekki er ég því sammála. Sumt „skil“ ég að vísu
ekki. En „skilur“ maður nokkurn tíma hin
bestu skáldverk til hlítar? Ég „fíla“ þau bara í
botn. Best er væntanlega að fíla og skilja sam-
tímis.
Svo hef ég líka verið að grípa niður í sorg-
arleikinn Manfreð eftir Byron lávarð í ægifag-
urri þýðingu Matthíasar Jochumssonar.
Allt eru þetta miklar bókmenntir, hafnar yfir
tíma og rúm. Snilld höfundanna gerir þá að
samtímamönnum okkar allra.
Atli Heimir Sveinsson, tónskáld.
Atli Heimir Hefur verið að glugga í Sögubækur Heródótusar hins gríska. Hann fæddist um
480 fyrir Krists burð, og er kallaður „faðir sagnfræðinnar“.