Morgunblaðið - 07.01.2008, Síða 24

24 MÁNUDAGUR 7. JANÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Sigríður Ö.Stephensen
fæddist í Hóla-
brekku á Gríms-
taðaholti í Reykja-
vík 18. mars árið
1908. Hún andaðist
26. desember síð-
astliðinn. For-
eldrar Sigríðar
voru Ingibjörg
Þorsteinsdóttir, f.
á Högnastöðum í
Þverárhlíð 18.4.
1875, d. 19.4. 1943,
og Ögmundur
Hansson Stephensen, f. á
Hlemmiskeiði á Skeiðum 24.4.
1874, d. 10.12. 1969. Foreldrar
Sigríðar bjuggu framan af á
Hurðarbaki í Kjós en árið 1906
reistu þau Hólabrekku á Gríms-
taðaholti í Reykjavík, sem síðan
var alla tíð heimili þeirra.
Systkini Sigríðar voru: a)
Hans Ö. Stephensen, f. 4.11.
1903, d. 15.1. 1959, fyrri maki
Margrét Tómasdóttir, f. 16.1.
1897, d. 27.12. 1937, seinni maki
Laufey Vilhjálmsdóttir, f. 8.10.
1911, d. 16.1. 1998. b) Þorsteinn
Ö. Stephensen, f. 21.12. 1904, d.
13.11. 1991, maki Dóróthea G.
Breiðfjörð Stephensen, f. 16.12.
1905, d. 31.8. 2001.
c) Kristján Ög-
mundsson, f. 10.9.
1906, látinn sama
ár. d) Stefán Ög-
mundsson, f. 22.7.
1909, d. 3.4. 1989,
maki Elín Guð-
mundsdóttir, f.
16.7. 1912, d. 12.6.
2003. e) Guðrún Ö.
Stephensen, f.
30.10. 1914, maki
Jónas B. Jónsson,
f. 8.4. 1908, d. 1.4.
2005. f) Einar Ög-
mundsson, f. 23.10. 1916, d. 2.6.
2006, maki Margrét Bjarnadótt-
ir, f. 26.6. 1914, d. 25.12. 2003.
Sigríður stundaði nám við
Kvennaskólann í Reykjavík og
húsmæðraskóla í Danmörku.
Hún hélt heimili í Hólabrekku
en starfaði jafnframt lengst af
við vélritun og fjölritun fyrir
stofnanir og félagasamtök. Hún
bjó í Hólabrekku fram undir
andlátið en síðustu mánuði
dvaldi hún á Droplaugarstöðum
í Reykjavík.
Útför Sigríðar verður gerð
frá Dómkirkjunni í Reykjavík í
dag og hefst athöfnin klukkan
13.
Systur mína Sigríði Ö. Stephen-
sen, sem lést annan dag jóla, vantaði
aðeins þrjá mánuði í aldarafmæli
sitt. Hún bjó við góða heilsu allt sitt
líf ef frá eru taldir síðustu ævimán-
uðirnir sem og fyrstu lífdagar henn-
ar, því henni var ekki hugað líf þegar
hún kom í heiminn og presturinn
sem sóttur var til að veita henni
skemmri skírn komst ekki í hemp-
una vegna flýtis.
Sigríður gekk í barnaskólann við
Lækjargötu, þá í Landakotsskóla og
síðan í Kvennaskólann í Reykjavík.
Að því loknu lá leiðin til Danmerkur,
þar sem hún stundaði nám við hús-
mæðraskóla í Sórey á Sjálandi. En
hún var vart fyrr komin heim frá
Danmörku þegar móðir okkar veikt-
ist og varð það hennar hlutskipti að
stunda hana í veikindum hennar og
taka að sér heimilið. Þegar mágkona
okkar, Margrét, lést frá tveimur
ungum sonum ól hún önn fyrir þeim,
einkum eldri drengnum Ögmundi,
sem hún ól upp sem sinn eigin frá því
að hann var ellefu ára gamall.
Þannig axlaði hún ung ábyrgð á
mörgum af ættmennum sínum, auk
þess að takast á hendur heimilishald
á stóru heimili. Þótt hugurinn hvarfl-
aði óneitanlega stundum til þess
hvað lífið hefði fært henni, ef hún
hefði ekki helgað það sínum nánustu,
þá bar það hærra að henni rann blóð-
ið ákaft til skyldunnar.
Hún setti alla sína orku og kraft í
að halda heimili með reisn, hún hélt
stórfjölskyldunni jól, sinnti og hjálp-
aði til við uppeldi frændsystkina,
gerði garðinn að stórkostlegu list-
verki; Hennar hús var alla tíð opið.
Það var sveitaheimili upp á gamlan
móð. Gestir gerðu allajafna ekki boð
á undan sér, heldur var alltaf eins og
væri búist við gestum og enda var
gestkvæmt í Hólabrekku.
Hún var örlát í lífi sínu, ósíngjörn
og ávallt tilbúin til að aðstoða alla þá
sem á hjálp þurftu að halda. Hennar
mun verða minnst fyrir dugnað,
kærleika og ósíngirni.
Guðrún Ö. Stephensen.
Sigríður Ögmundsdóttir Stephen-
sen bjó alla ævina í Hólabrekku á
Grímstaðaholti, að undanskildu síð-
asta ári sem hún dvaldi á Droplaug-
arstöðum v/ Snorrabraut.
Sigríður var mikill samnefnari fyr-
ir fjölskyldu sína, hún annaðist sem
ung kona móður sína sem var sjúk-
lingur, annaðist bróðursyni sína
Gunnar og Ögmund Hanssyni ásamt
fjölskyldu sinni eftir andlát mágkonu
sinnar og sá um heimilið ásamt föður
sínum sem hún annaðist af mikilli al-
úð á ævikvöldi hans í Hólabrekku.
Sigríður bar alla tíð mikla um-
hyggju fyrir systkinabörnum sínum
og fylgdist vel með velferð þeirra.
Jóladagurinn tilheyrði Sigríði alltaf
en gestkvæmt var þennan dag þegar
öll stórfjölskyldan kom saman. Við
hugsum til allra góðu stundanna sem
við áttum saman í Hólabrekku og
færum henni okkar bestu þakkir fyr-
ir vináttu hennar alla.
Minningin um mæta konu lifir í
hjörtum okkar.
Hver minning dýrmæt perla að liðnum lífsins
degi,
hin ljúfu og góðu kynni af alhug þakka hér.
Þinn kærleikur í verki var gjöf, sem gleymist
eigi,
og gæfa var það öllum, er fengu að kynnast þér.
(Ingibjörg Sigurðardóttir)
Guðrún og Ögmundur H.
Stephensen.
Þá er hún gengin á vit feðra sinna,
okkar elskaða frænka, Sigga í Hóla-
brekku.
Hún fæddist í Hólabrekku á
Grímstaðaholti í byrjun síðustu ald-
ar, og þar ól hún allan sinn aldur.
Hún var fjórða barn afa okkar og
ömmu, Ögmundar Hanssonar Steph-
ensen og Ingibjargar Þorsteinsdótt-
ur.
Afi var mikill athafnarmaður, rak
svolítið bú á Hólabrekkujörðinni og
stundaði hrognkelsaveiðar úr Gríms-
taðavörinni. Þá varð hann einna
fyrstur manna til að gera út vörubíla
ásamt Einari syni sínum. Amma
Ingibjörg varð langlegusjúklingur
allt of snemma á ævinni. Hafði þó
sannarlega skilað sínu starfi. Sigga
annaðist báða foreldra sína allt til
þeirra síðasta dags af einstakri alúð
og elskusemi eins og henni var lagið.
Alls urðu Hólabrekkusystkinin sjö –
einn þeirra, Kristján, lést í frum-
bernsku. Þau sex sem eftir lifðu voru
að jafnaði góðir vinir og samheldin,
bræðurnir fjórir, Hans, Þorsteinn,
Stefán og Einar og svo systurnar
Sigríður og Guðrún, sem ein lifir af
hópnum. Samgangur heimilanna var
alla tíð mikill og góður.
Gestkvæmt var í Hólabrekku, ætt-
ingjar og vinir fjölskyldunnar og ná-
grannar af Grímstaðaholtinu. Góð
samvinna var við hina útgerðar-
bæina. Má þar nefna fólkið í Lamb-
hól, á Þormóðsstöðum og fleiri býl-
um. Þá litu oft inn skemmtilegir
karakterar af Fálkagötunni. Minni-
stæður er Jón í Kvöldroðanum og
ekki síður frændi okkar Þorsteinn
Halldórsson og kona hans Sara. Öllu
þessu fólki veitti Sigga góðan beina
að þeirra tíma hætti. Hjáleiga frá
Hólabrekku var Litlabrekka. Þar bjó
mikið sómafólk og ræktaði góða vin-
áttu við Hólabrekkufólkið.
Þorsteinn faðir okkar hafði ein-
stakt vináttusamband við Siggu
systur sína. Fór þar einkum saman
áhugi beggja á bókmenntum og ljóð-
list. Lengi gátu þau unað við þau
hugarefni, systkinin. Dóróthea móð-
ir okkar og mágkonan voru líka alla
tíð miklar vinkonur.
Sigga vann lengi heima við vélrit-
un og þótti einkar vandvirk og flink
við þau störf, enda smekkleg og hafði
góða tilfinningu fyrir íslensku máli.
Hún tók miklu ástfóstri við systkina-
börn sín öll. Lagði hún sig fram um
að huga að heilsu okkar og vellíðan.
Sigga varð satt að segja einskonar
stofnun í hugum okkar. Velviljuð,
þrjósk, hlý, greind og glettin. Þegar
synir Hans, elsta bróðurins, urðu
móðurlausir á barnsaldri tók Sigga
að miklu leyti við móðurhlutverkinu,
og hafa þeir bræður, Ögmundur og
Gunnar Hanssynir, launað fóstrið
vel, því að þeir og þeirra góðu konur,
Rúna og Hadda, hafa annast Siggu
svo vel að fá dæmi um slíkt þekkjast.
Kunnum við frændsystkinin þeim
bestu þakkir fyrir. Systurbörn Siggu
og fjölskyldur þeirra hafa einnig lagt
sitt af mörkum, svo að hún fengi
æðstu ósk sína uppfyllta: Að búa sem
lengst heima í Hólabrekku.
Minningarnar hrannast upp við
þessi tímamót. Litlar lappir að
spássera frá Laufásvegi 4 suður Mel-
ana til afa, ömmu og Siggu. Drýgstur
var spölurinn meðfram bárujárns-
girðingunni á Melavellinum. En
komin í höfn í Hólabrekku gleymdist
þreytan og allt varð bjart og gott.
Vertu svo kært kvödd, elsku Sigga
frænka í Hóló.
Guðrún, Stefán, Kristján
og Helga Stephensen.
Sigríður Ö. Stephensen, móður-
systir mín, lést á annan dag jóla. Að
sumu leyti hefði jóladagurinn verið
rökréttari því sá dagur tengdist
henni sérstaklega og Hólabrekkunni
þar sem hún ól sína ævi.
Hólabrekku á Grímstaðaholti í
Reykjavík reistu afi minn og amma,
Ingibjörg Þorsteinsdóttir og Ög-
mundur H. Stephensen, árið 1906 en
þá höfðu þau flust búferlum úr Kjós-
inni til Reykjavíkur. Þar fæddist
frænka mín tveimur árum síðar og
bjó þar alla sína tíð, að undanskildu
síðasta æviári sínu, en þá dvaldist
hún á Droplaugarstöðum, dvalar- og
hjúkrunarheimili fyrir aldraða.
Í Hólabrekku uxu úr grasi sex
systkini, hið sjöunda lést í frum-
bernsku. Sigríður tók við heimilis-
haldinu í Hólabrekku að móður sinni
látinni árið 1943 en jafnframt starf-
aði hún heima við að vélritun og ljós-
ritun. Hún stundaði garðrækt, rækt-
aði kartöflur í stórum stíl og elsta
kynslóð Reykvíkinga kann að minn-
ast auglýsinga um nýjan rabarbara
úr Hólabrekku. Mér hefur orðið um-
hugsunarefni að alveg fram í andlát-
ið var frænka mín með hugann við
sinn stóra og glæsilega garð, ætíð
tilbúin að umbylta honum og breyta,
með framtíðina í huga.
Hólabrekkan varð miðpunktur
stórrar fjölskyldu. Í Hólabrekku
fannst öllum þeir finna samnefnara
og var það ærið hlutverk, sem hvíldi
á móðursystur minni, að halda utan
um þetta mikla tengslanet. Lengi vel
tíðkaðist að stórfjölskyldan úr Hóla-
brekku kæmi þar saman á jóladag. Í
minningunni voru jólaboðin í Hóla-
brekku einhverjar stórbrotnustu
veislur, sem ég hef orðið aðnjótandi.
Dýrindismatur, spiluð vist á sex til
átta borðum og sungið við orgelleik
svo undir tók á Grímstaðaholtinu.
Þetta var dagur Siggu frænku.
Reyndar fannst mér allir dagar
vera hennar dagar. Alltaf var hægt
að reikna með Siggu frænku sem
fastri stærð í tilverunni. Átján ára
drengur er einn á ferð á Jónsmessu-
nótt. Gengur Ægisíðuna sólroðna,
beygir inn á Lynghagann og síðan
upp eftir stíg þar sem áður lágu tún
Hólabrekkunnar og síðar kartöflu-
garðar og rabarbaragarðarnir. Ungi
maðurinn bankar upp á í Hóla-
brekku. Þar er hellt upp á kaffi og
frændi og frænka sitja fram í morg-
unsárið og brjóta tilveruna til mergj-
ar. Sú umræða var hvorki sú fyrsta
né sú síðasta. Ég á Siggu frænku
minni mikla skuld að gjalda. Í minn
garð og minna var hún óþrjótandi
uppspretta velvildar og vináttu.
Minninguna um frænku mína mun
ég geyma í hjarta mínu til hinsta
dags.
Ögmundur Jónasson.
Í lífi hvers manns eru tímamót
hluti af eðlilegri framvindu lífsins.
Sigríður frænka mín átti langa ævi
en hún lést á öðrum degi jóla, tæp-
lega hundrað ára gömul og er óhætt
að segja að þau tímamót hafi hreyft
við minningafjársjóðnum.
En hvers er að minnast, og hvað er
það þá,
sem helst skal í minningu geyma?
Þessar ljóðlínur úr áramótaljóð-
inu, sem nýlega hljómuðu í eyrum
okkar, eru svo sannarlega þess verð-
ar að hugleiða og rifja upp minning-
ar.
Sigga frænka mín tók á móti mér í
heiminn fyrir margt löngu og við þau
tímamót mynduðust tengsl sem urðu
mjög sterk og hafa fylgt mér alla tíð.
Hún kallaði mig alltaf ljósubarnið
sitt og fyrstu árin bjó ég í sama húsi
og hún og lengi í næsta húsi.
Alla tíð voru samskipti okkar mikil
og fljótlega mynduðust ákveðnar
hefðir. Litla stúlkan skokkaði milli
hæða, upp til Siggu og afa og hlaut
þar viðmót sem jók á þroskann og
studdi við uppeldi foreldranna.
Lengi vel voru útvarpsleikrit flutt
hvert laugardagskvöld og hafði sú
stutta fast sæti í græna stólnum hjá
Siggu og saman nutu þær þess að
hlusta og ræða síðan um leikritið.
Einnig voru fastir liðir að heimsækja
leikhús borgarinnar og var þá farið í
sitt fínasta púss og dömurnar keyrð-
ar heim að dyrum og varla fór ein
einasta sýning fram hjá okkur. Þvílík
upplifun! Og má með sanni segja að
þarna hafi barnið og unglingurinn
fengið þá tilfinningu fyrir móðurmál-
inu sem setti mark sitt á framtíðar-
starfið. Þegar foreldrar mínir
byggðu sér hús hinum megin við þúf-
una og flutt var rétt fyrir jól var ég
alveg ákveðin í að flytja ekki úr
Sigguhúsi og skreið upp í rúmið
hennar og fór hvergi. Sigga lofaði þá
að halda upp á sjö ára afmælið mitt ef
ég lofaði síðan að fara! Það gekk eftir
en ferðum mínum til Siggu og afa
fækkaði ekki.
Þegar lengra leið á skólagöngu
mína var ómetanlegt að geta hlaupið
til Siggu og fengið aðstoð við ritgerð-
arsmíðar, flett upp í ljóðabókunum
hennar og notið jákvæðrar gagnrýni.
Ég lærði líka að vélrita á skrifstofu
Siggu og tók þátt í vinnu hennar með
ýmsum hætti.
Við Hólabrekku voru miklir rab-
arbaraakrar og kom fólk víða að og
keypti þennan rauða, sæta rabar-
bara. Það var mikil vinna að taka
hann upp, vigta hann og pakka og
vorum við frænkurnar ekki alltaf
sammála um hversu mikil ánægja
fylgdi þeirri vinnu.
Sigga þekkti marga sem voru fast-
ir viðskiptavinir og við urðum bara
að standa okkur og vera tvisvar á
sumri tilbúnar með söluvöruna.
Ekki má gleyma jólaboðum stór-
fjölskyldunnar sem árum saman
voru haldin í Hólabrekku. Allan des-
ember voru heimilin beggja vegna
götunnar undirlögð af undirbúningi,
bakað brauð og smákökur, soðið
hangikjöt og búinn til ísinn sem oft á
tíðum var frystur í háum snjósköfl-
um í garðinum í Hólabrekku. Ljós-
ubarnið skokkaði ófáar ferðirnar
milli heimilanna og minnist þess líka
oft að mamma og Sigga þurftu að
ræða málefni sem hentuðu ekki ung-
um eyrum. Setning sem er mjög
minnisstæð, „þú skilur þetta þegar
þú verður stór“, fór sérlega í taug-
arnar á þeirri forvitnu.
Það er óhætt að segja að saman
höfum við frænkurnar notið margra
stunda, bjartra og þroskandi fyrir
ljósubarnið. Fyrir það vil ég þakka
frænku minni og þrátt fyrir trega og
söknuð skulum við minnast þess að
kynslóðir koma og kynslóðir fara.
Það er gangur lífsins.
Ingibjörg Einarsdóttir.
Veröldin í Hólabrekku var örugg
og traust eins og álfasteinninn í
garðinum hennar Siggu.
Húsið með heitinu Hólabrekka og
Sigríður eru samofin í minningunni.
Það er tómlegt í Hólabrekku á
Grímstaðaholtinu í dag.
Í Hólabrekku hóf ég minn búskap
og Sigga frænka tók okkur Önnu
Lísu fagnandi inn í stóru fjölskyld-
una hennar og Björns. Það var gott
að ala upp börn í Hólabrekkunni og
hrein unun að njóta þess að vera í
garðinum sem Sigríður ræktaði alla
tíð af natni og mikilli smekkvísi.
Hólabrekka var hennar föðurarfleifð
og hún gætti þess alla tíð að halda vel
við húsinu, að utan sem innan, stór-
fjölskyldunni til mikillar ánægju og
gleði því þar var allajafna safnast
saman, alltaf á jóladag og oft þess á
milli. Hún var ákaflega stolt yfir því
árið 2006 þegar húsið varð 100 ára að
það væri enn jafn fallegt og traust og
það var þegar það var byggt af föður
hennar og frænda á öldinni sem leið.
Einhvern veginn var Sigga aldurs-
laus – hún hafði alla tíð lifandi áhuga
á öllu mannlegu samfélagi og ekki
síst því sem einstaklingarnir í stór-
fjölskyldunni tóku sér fyrir hendur,
sem og þjóðmálum almennt og þess
vegna var svo gott að brjóta til
mergjar atburði líðandi stundar með
henni yfir kaffi í postulínsbolla. Það
voru ófáar notalegar samverustund-
ir sem við áttum og sumt gat maður
bara sagt Siggu og oft lauk samtöl-
unum með því að hún sagðist láta
umræðuefnið ofan í poka og loka.
Hún var góður trúnaðarvinur.
Hún var einkar góður sögumaður
og mikill húmoristi og átti auðvelt
með að sjá skemmtilegar hliðar á
mannlegri tilveru. Hún Sigga og
heimili hennar var þungamiðja
margra fjölskyldna og ættliða í mörg
ár og hún snerti líf margra og nú er
komið að kveðjustund. Guð blessi
minningu hennar.
Elísabet Guðbjörnsdóttir.
Elsku Sigga frænka, við systurnar
kveðjum þig með allar minningarnar
um góðu stundirnar í Hólabrekku í
hjarta okkar
Ég sendi þér kæra kveðju,
nú komin er lífsins nótt.
Þig umvefji blessun og bænir,
ég bið að þú sofir rótt.
Þó svíði sorg mitt hjarta
þá sælt er að vita af því
þú laus ert úr veikinda viðjum,
þín veröld er björt á ný.
Ég þakka þau ár sem ég átti
þá auðnu að hafa þig hér.
Og það er svo margs að minnast,
svo margt sem um hug minn fer.
Þó þú sért horfinn úr heimi,
ég hitti þig ekki um hríð.
Þín minning er ljós sem lifir
og lýsir um ókomna tíð.
(Þórunn Sigurðardóttir.)
Þínar frænkur
Margrét, Sigríður og Valgerður.
Sigga frænka var í vissum skiln-
ingi ættmóðir fjölskyldunnar í Hóla-
brekku á Grímsstaðaholtinu þó að
hún ætti sjálf ekki börn. Hún sá um
heimili foreldra sinna þegar þau elt-
ust og Hólabrekkan var sannkallað-
ur samkomustaður ættarinnar. Það
var alltaf sérstök stund þegar nýtt
tengdafólk kom þangað í fyrsta sinn,
móttökurnar voru hlýlegar og fólk
fann þá, og ætíð síðar, að þarna var
gott að vera.
Við fráfall hennar eru kaflaskipti í
lífi okkar allra og notalegar samræð-
ur við hana og aðra ættingja yfir
kaffibolla í stofunni eru nú liðin tíð.
Sigga naut þessara stunda ekki síður
en við hin, hún var frændrækin og
gestrisin og þótti vænt um að fá fólk í
heimsókn.
Hún var ræktarsöm á fleiri vegu
og nostraði við garðinn sinn langt
fram á efri ár. Hann var hennar stolt
og gleði og í honum miðjum blakti ís-
lenski fáninn við hún á tyllidögum.
Ljóð og lestur þeirra voru líka líf og
yndi Siggu. Eitt það síðasta sem hún
sagði áður en hún hvarf okkur var
hve ljóðið Á Rauðsgili væri fallegt
þegar það var lesið fyrir hana. Hún
naut þessa áhugamáls síns til hinstu
stundar.
Sigga var traust og góð frænka og
nágranni sem vildi allt fyrir alla
gera. Börnin voru sérstaklega vel-
komin í heimsókn til hennar og þau
voru mörg sem áttu hjá henni at-
Sigríður Ö.
Stephensen