Morgunblaðið - 13.02.2008, Qupperneq 23

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. FEBRÚAR 2008 23
SKATTFRAMTALSGERÐ ein-
staklinga hefst um næstu mánaða-
mót en 1. mars verður opnað fyrir
vefframtöl einstaklinga. Rafrænu
framtalsskilin fara fram í gegnum
vefinn skattur.is, sem opnaður var á
seinasta ári.
Undirbúningur fyrir framtals-
gerðina gengur vel, að sögn Skúla
Eggerts Þórðarsonar ríkisskatt-
stjóra. ,,Það er ekki mikið um nýj-
ungar en örlítil aukning í árituðum
upplýsingum frá því sem hefur verið
á fyrri árum. Nú munu menn t.d.
árita flugvélaeign o.fl. Þetta er í góð-
um gangi og við erum einnig að und-
irbúa endurskilgreiningu og nýja
framsetningu á vef ríkisskattstjóra,
rsk.is. Þar munu koma fram betri og
aðgengilegri upplýsingar en þar hafa
verið. Flestir munu þó eftir sem áður
skila framtölum sínum í gegnum
skattur.is, sem er þjónustusíða fyrir
skattstjórana.“
Yfir 90% skila rafrænt
Þeim fækkar stöðugt sem telja
fram til skatts á pappír að sögn
Skúla Eggerts. Á síðasta ári not-
færðu 90% framteljenda sér rafræn
framtalsskil. Verulegur fjöldi ein-
staklinga skilar hins vegar ekki
framtölum og að sögn Skúla Eggerts
er nú verið að leita leiða til að fækka
þeim sem þarf að áætla á gjöld, m.a.
með auknum auglýsingum. „Það
voru allt í allt 18 þúsund aðilar sem
ekki skiluðu framtali á síðasta ári.
Töluverður hluti þeirra er útlending-
ar. Það hefur verið í gangi vinna sem
miðar að því að aðstoða þá t.d. með
því að bæta leiðbeiningar og dreifa
því sem kallað hefur verið einfalt
framtal, á fleiri tungumálum en verið
hefur.
Vð munum senda út veflyklabréf
til þeirra einstaklinga sem ekki eiga
varanlegan veflykil. Auk þessa mun-
um við senda út um 125 þúsund upp-
lýsingarit vegna framtalsgerðarinn-
ar, sem borin verða út á hvert heimili
í byrjun mars. Við munum ekki
dreifa almennu leiðbeiningunum inn
á heimili heldur verða þær aðgengi-
legar á netinu og á skattstofum.“
Ákveðið hefur verið að almennur
frestur til að skila framtölum verði til
26. mars en framteljendur geta síðan
sótt um frest á netinu og verður
hann veittur tilviljanakennt til, í síð-
asta lagi, 2. apríl.
Stefnt er að því að innan fárra ára
þurfi stór hluti framteljenda ekki að
telja fram heldur verði framtölin
árituð rafrænt, þ.e. forskráð. Leysa
þarf úr lögfræðilegum álitamálum
varðandi áritun slíkra framtala að
sögn Skúla Eggerts. Þessu tengist
líka útgáfa rafrænna skilríkja sem
hefur lengi verið á döfinni en frestast
og gengið illa að koma á.
Opnað fyrir vefframtöl
einstaklinga 1. mars
Reynt verður að fækka þeim sem ekki telja fram til skatts
Árvakur/Kristinn
Liðin tíð Þeim fækkar í sífellu sem skila skattframtölum sínum á pappír
en rúmlega níu af hverjum tíu telja fram rafrænt á vefsíðu skattstofanna.
Í HNOTSKURN
»Framtalsfrestur er til 26.mars og þeir sem sækja um
framlengingu gætu fengið frest
til í síðasta lagi 2. apríl.
»Um 18 þúsund framtelj-endur skiluðu ekki skatt-
framtali á seinasta ári.
»Pappírsframtölum fækkaren yfir 90% framteljenda
telja fram á netinu.
»Flestir eiga að vera meðvaranlegan veflykil.
STEFNT er að því að á árunum
2011-2012 verði svo komið að stór
hluti framteljenda þurfi ekki að
skila skattframtölum heldur verði
allar upplýsingar áritaðar (þ.e.
forskráðar) á framtölin.
Gera á tilraun í þessa átt strax á
næsta ári. „Við ætlum að reyna að
gera tilraun á næsta ári í tveimur
skattumdæmum þar sem við mun-
um útbúa framtal fyrir ákveðna
hópa,“ segir Skúli Eggert Þórð-
arson ríkisskattstjóri.
Útbúa framtölin fyrir þá sem
ekki hafa staðið í viðskiptum
Ekki er endanlega frágengið
hvernig að þessu verður staðið en
um er að ræða einstaklinga sem
hafa t.d. ekki staðið í viðskiptum
með hlutabréf á árinu eða keypt
eða selt fasteignir.
„Við teljum að við getum útbúið
framtal fyrir þetta fólk að svo
miklu leyti sem áritun upplýsinga í
viðkomandi umdæmi er ásætt-
anleg og gengur vel,“ segir Skúli
Eggert.
Tilraun á
næsta ári
llyrt er
ðum:
s Eco-
007 var
in upp ár-
um
Food Po-
PRI,
amboð
purn
ka um á
l ársins
ar Sam-
ndir einn-
burður
m aftur
ennt hef-
róun-
ðan 1980
ð 1985
na að
ári, nú er
Brown
un í bók-
?“ sem út
öðrum
r því að
íðar
líkt og
i mundu
a um mat
nn geysi-
heyrandi
og mat-
kjölfarið.
rowns
rmaður
da-
ð kollegi
um haft
rétt fyrir sér, þótt ekki megi alhæfa
um áhrifin á þróunarlöndin. Ha-
worth segist einnig telja að mat-
vælaverð muni um fyrirsjáanlega
framtíð verða á bilinu 50-100%
hærra en á síðustu tíu árum. Dagar
ódýrra matvæla séu á enda.
Kjötverðið mun fara hækkandi
Hann telur einnig aukna eftir-
spurn eftir kjöti frá Kína og öðrum
ríkjum munu halda verði á kjöti og
áburði háu. Kínverska stjórnin hafi
þegar vikið frá þeirri stefnu að
sporna gegn innflutningi á matvæl-
um, viðskipti sem talin voru ganga
gegn pólitísku sjálfstæði landsins.
Fugla- og svínakjötsframleiðslan
sé viðkvæm fyrir sjúkdómum eins
og dæmin sanni. Ekki gangi lengur
að stýra neysluvenjum fjöldans með
jafnharðri hendi. Ólíklegt sé að al-
menningur muni breyta neysluhátt-
um sínum, líklegra sé að kjötið verði
mun dýrara en nú í framtíðinni.
Eftirspurnin eftir matvælum auk-
ist mun hraðar en eftir öðrum
vörum og að framboð verði aukið
fara hækkandi
verja aukast
Reuters
ðinum. Matvælaverð hefur farið hækkandi í Kína.

89
&"$
&" 
! & 
;<    <  <  <
% (
(!
(!
!(%
%(
með nýrri tækni og rannsóknum,
viðbrögð sem muni ekki ná að halda
verðinu niðri.
Tíu árum eftir útkomu bókar
Browns hélt Zhou Guanghong, pró-
fessor við landbúnaðarháskólann í
Nanjing, erindi um kjötneyslu í
Kína.
Þar kom fram að árið 1980 hefði
28,6 milljónir tonna af kjöti verið
framleiddar í Asíu, þar af um 52% í
Kína. Tuttugu og fimm árum síðar
hefði magnið verið komið upp í 109,9
milljónir tonna, þar af hefði 71% ver-
ið framleitt í Kína.
Svínakjöt er langstærsti hluti kín-
verska kjötmarkaðarins, næst kem-
ur fuglakjöt, langt á eftir, því næst
nautakjöt, en kjöt af kindum og geit-
um rekur svo lestina.
Svínakjötsneyslan er gríðarleg,
nam 47% af heimsneyslunni 2004.
Á árunum 1980 til 2005 minnkaði
hlutur svínakjöts í Kína úr 88,8% í
65%, fuglakjöts úr 5,1% í 18,6%,
neysla nautakjöts jókst mjög, úr
2,1% í 9,3%, kindakjöts úr 3,5% í
5,7%. Með öðrum orðum: Vægi
svínakjöts minnkar og neyslan er
orðin fjölbreyttari.
Straumur fólk frá sveitum til
borga hefur að sögn Zhou stóraukið
eftirspurn eftir matvörum sem eru
unnar úr dýrum og gerir hann skýr-
an greinarmun á hvort neytendurnir
búa í sveitum eða borgum. Fyrr-
nefndi hópurinn standi aðeins að
baki 30% neyslunnar, þrátt fyrir að
vera um 70% íbúafjöldans. Kjöt-
neysla fólks í sveitum sé helmingi
minni en þeirra sem búi í borgunum.
500 milljónir neytenda í Kína?
Zhou segir stjórnvöld hafa brugð-
ist við aukinni eftirspurn með bein-
um niðurgreiðslum til bænda,
skattafríðindum þeim til handa og
með aukinni fjárfestingu í innviðum
í dreifbýli landsins. Samfara efna-
hagsþróun og auknum kaupmætti
verði fæðuöryggi og gæði matvæla
sífellt veigameiri í umræðunni. Vart
þarf að taka fram að gífurleg við-
skiptatækifæri felast í þessari þró-
un, sífellt fleiri Kínverjar kaupa
tilbúinn mat í stað þess að útbúa
hann sjálfir, neyslubreyting sem
skapar milljónir starfa.
Tölur Zhou um stækkun neyt-
endamarkaðarins fá hárin til að rísa
á bakinu. Neytendur nú séu 195
milljónir manna, væntanlegir neyt-
endur 260 milljónir og hinn stóri
hópur sem þangað stefnir 845 millj-
ónir. Árið 2020 verði hins vegar 500
milljónir manna í hverjum hópi!
ugum og
ar króna,
dakostn-
ar, verið
norður-
nir
aðeins að-
ins í land-
ðan stöð-
ukin
ún er,
þýði aukna vatnsnotkun. Iðnrekst-
ur er vatnsfrekur sem og landbún-
aður – hann tekur allt að 70%
vatnsins í sumum ríkjum – og eftir
því sem kjötneyslan eykst, þeim
mun meira vatn þarf til að rækta
fóður.
Þess má sjá merki víða um heim
að gengið hafi á vatnsforðabúr.
Flæði Indusfljótsins hefur minnk-
að um 90% síðustu 60 ár og árnar
Amu Darya og Syr Darya renna
ekki lengur í Aralhafið, áður
fjórða mesta ferskvatnsforðabúr
jarðar. Það sama er upp á ten-
ingnum í Íran. Þar nemur oftaka
vatns úr vatnsforðabúrum um
fimm milljörðum tonna á ári,
magn sem jafngildir um þriðjungi
vatnsþarfar kornræktunar í land-
inu.
Í indverska ríkinu Tamil Nadu,
þar sem 62 milljónir manna búa,
eru vatnsból að þorna og jafnvel
talið að 95% brunna hjá smábænd-
um séu þornuð upp.
na í að framkalla regn
Reuters
ndinni til vinstri má sjá uppþornaðan farveg Yangtzeárinnar í Wuhan, Hubai, en víða á
n verið sú lægsta í 142 ár. Á þeirri hægri er unnið að Beijing-Shijiazhuang skurðinum, en
nnar er m.a. að útvega nægt neysluvatn fyrir Ólympíuleikana í Beijing í ágúst.
RANNSÓKNARNEFND umferð-
arslysa telur í nýrri skýrslu sinni
um rútuslys, sem varð í Bessa-
staðabrekku í ágúst 2007, að orsök-
ina megi rekja til þess að bremsur
rútunnar hafi verið í ólagi. Þá var
ástandi sæta, sætisfestinga og bíl-
belta einnig mjög ábótavant að
mati RNU. Alls slösuðust 16
manns af þeim 38 sem í rútunni
voru.
Rútan var á leið frá Kárahnjúk-
um að Egilsstöðum þegar slysið
varð, ofarlega í Bessastaðabrekku.
Vegurinn þar liggur í kröppum
beygjum og er 10% halli á honum.
Fram kemur í skýrslu RNU, að
samkvæmt ökuritaskífu var rútan á
um 60 km hraða þegar bílstjóri
kom í brekkuna og 38 km hraða
þegar hún fór út af veginum. Þegar
bílstjórinn kallaði að bíllinn væri
hemlalaus greip um sig ótti hjá far-
þegunum. Sumir þeirra stóðu upp
og reyndu að komast út úr bílnum.
Að minnsta kosti einn farþegi
stökk út á ferð með þeim afleið-
ingum að hann fótbrotnaði.
Þá stóðu margir í fæturna þegar
rútan fór út af og köstuðust þeir
framarlega í bílinn þegar hann
stöðvaðist á klöpp utan við veginn.
Við áreksturinn losnuðu fjórir sæt-
isbekkir í hópbifreiðinni alveg og
tólf færðust úr stað.
Hafði ekki ekið rútunni fyrr
Í skýrslunni kemur fram að bíl-
stjóri rútunnar sé af erlendu þjóð-
erni og hafði dvalið við vinnu á
Kárahnjúkum í mánuð þegar slysið
varð. Hann var með gild
Hallinn á veginum er mikill og
beygjurnar krappar. RNU óskaði
eftir að Vegagerðin skoðaði þann
möguleika að bæta umhverfi veg-
arins við beygjuna, t.d. með mal-
arpúða sem hægt væri að stýra bíl-
um út á ef bílstjórar sæju ekki
fram á að ná beygjunni. Hefur veg-
haldarinn, Landsvirkjun, látið gera
malarpúða á staðnum.
RNU getur þess í skýrslu sinni
að samkvæmt reglugerð um notk-
un öryggisbúnaðar skuli bílstjóri
eða leiðsögumaður í hópbifreið
upplýsa farþega um notkun örygg-
isbúnaðar auk þess sem táknmynd-
ir eigi að vera í bílunum um skyld-
ur farþega til að nota öryggisbelti.
Af þessum sökum verði farþegar
að geta gengið að því sem vísu að
búnaðurinn sem þeir nota, sé í lagi
að mati RNU.
meiraprófsökuréttindi útgefin í
Bretlandi en þetta var í fyrsta
skipti sem hann ók þessum bíl
Rannsóknarnefndin segir að
þrátt fyrir litla reynslu af akstri
bílsins og akstri um Bessastaða-
brekku hafi bílstjórinn gert rétt
þegar hann valdi útafakstursstað
og kom þannig í veg fyrir að bif-
reiðin ylti.
Að mati RNU er nauðsynlegt að
skoða vandlega frágang sæta í
þeim hópbifreiðum sem bílbeltum
hefur verið bætt í á Íslandi.
Samkvæmt upplýsingum sem
RNU hefur aflað hafa tvö önnur al-
varleg umferðarslys orðið á þess-
um umrædda stað í Bessastaða-
brekku. Hefur nefndin fjallað um
málið við Vegagerðina þar sem
mikil þungaumferð er um brekk-
una vegna virkjanaframkvæmda.
Bremsurnar voru í ólagi
Rútuslys Rútan var á leið frá Kárahnjúkum niður á Egilsstaði þegar
slysið varð í Bessastaðabrekku. Alls slösuðust 16 manns af 38 í slysinu.