Morgunblaðið - 13.05.2008, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. MAÍ 2008 21
UMRÆÐAN
Flugöryggisfundur
Fimmtudaginn. 15. maí 2008
Hótel Loftleiðum kl. 20:00
DAGSKRÁ
Fundarstjóri: Matthías Sveinbjörnsson
20:05 – 20:10 Opnun
20:10 – 21:00 Alvarleg flugatvik árið 2007 - Rannsóknarnefnd
flugslysa (Þorkell Ágústsson / Bragi Baldursson)
21:00 – 21:15 Kaffihlé
21:15 – 21:40 Viðhald einkaflugvéla - breytingar
(Sigurjón Sigurjónsson)
21:40 – 22:05 Mannlegi þátturinn og einkaflug (Hlín Hólm)
22:05 Stutt kvikmynd
Fyrirspurnir í lok hvers dagskrárliðar. Kaffiveitingar í boði
Flugmálastjórnar Íslands
Allt áhugafólk um flugmál velkomið.
Flugvélaeigendur og einkaflugmenn eru hvattir til að mæta.
Flugmálafélag Íslands
Flugmálastjórn Íslands
Flugstoðir
Rannsóknarnefnd flugslysa
www.flugmal.is
EKKI þarf oft að fara um göngu-
stíga Reykjavíkur eða annarra sveit-
arfélaga til að komast að því að þar
ríkja fremur tilviljanakenndar um-
ferðarreglur. Erfitt er að framfylgja
hefðbundnum umferðarreglum. Þar
eru margs konar veg-
farendur sem fara um á
mjög mismunandi
hraða: Hundar, lausir
og í bandi, göngufólk,
hlauparar, skokkarar,
börn, eldri borgarar,
fólk með barnavagna, á
línuskautum og á reið-
hjólum. Í fyrstu mætti
halda að það sé hið
besta mál að fá sem
mesta nýtingu göngu-
stíga (og gangstétta).
En göngustígar hafa
ekki verið hannaðir
með hjólreiðar í huga. Því miður hef-
ur það verið opinber stefna að hvetja
hjólreiðafólk til að hjóla á göngustíg-
um. Því er nú svo komið að flestir
halda að hjólreiðamenn eigi að hjóla
á göngustígum og gangstéttum. Það
þarf því oft að minna fólk á að hjól-
reiðamenn eiga samkvæmt umferð-
arlögum að hjóla á akbrautum. Þar
eru þeir sýnilegir, þar eru sam-
göngur greiðar og þar gilda skýrar
umferðarreglur. Hjólreiðamenn eru
aðeins gestir á gangstéttum og mega
t.d. ekki hjóla yfir gangbraut. Stjórn-
völd hafa lagt mikla alúð við að bæta
aðstöðu þeirra sem kjósa að fara
ferða sinna á einkabílum. Nú er hins
vegar öllum orðið ljóst að það hefur
bitnað á öllum öðrum samgöngu-
háttum.
Fyrir u.þ.b. 15 árum fór Reykja-
víkurborg að merkja einstaka göngu-
stíga með hjólareinum (svonefndir
1+2-stígar). Þessi ákvörðun var ekki
vel ígrunduð því að með þessum
framkvæmdum urðu allar umferð-
arreglur gangandi og hjólandi veg-
farenda einungis ruglingslegri en áð-
ur. Reynslan hefur sýnt að þessir
1+2-stígar hafa ekki bætt öryggi
vegfarenda, því að í stað þess að þar
ríki einföld hægriregla gilda þar nú
allt að 6 mismunandi umferð-
arreglur, eins og hér á eftir verður
lýst. Þetta var ódýr en alröng tilraun
til að koma til móts við óskir hjól-
reiðafólks sem bað um hjólreiða-
brautir aðskildar frá göngustígum.
Óljósar umferðarreglur = minnk-
að umferðaröryggi
Dæmi um mismunandi umferð-
arreglur á göngustígum borg-
arinnar:
# Þegar hjólarein er ekki afmörkuð
á göngustíg ríkir hefðbundin
hægriregla og var-
úðarregla (eins og á
akvegum).
# Hjólareinar eru svo
mjóar, að hjólreiða-
menn geta ekki mæst
á þeim. Ef hjól-
areinin er vinstra
megin í ferðastefnu á
að hjóla fram úr öðr-
um hjólreiðamanni
honum á hægri hönd
en gangandi vegfar-
anda er mætt vinstra
megin. Ef hjólreiða-
maður mætir eða
hjólar fram úr öðrum hjólreiða-
manni þarf hann vegna þrengsla á
hjólastígnum að víkja til hægri út á
göngustíginn. Þetta veldur óvissri
réttarstöðu hjólreiðamannsins ef
slys verða.
# Þegar hjólareinin er hægra megin
í ferðastefnu á hjólreiðamaður að
halda sig sem lengst til hægri á
stígnum. Hann þarf hins vegar að
víkja til vinstri og væntanlega út á
göngustíginn þegar hann þarf að
hjóla fram úr öðrum hjólreiða-
manni.
# Á sama stígnum getur hjólareinin
stundum verið hægra megin og
annars staðar vinstra megin. Þar á
milli er engin hjólarein eins og sjá
má á Fossvogsstígnum. Ástandið
getur því verið mjög ruglingslegt
og valdið öryggisleysi, einkum á
meðan ekki hafa verið gefnar út
neinar sérstakar umferðarreglur á
stígum sem þannig er ástatt um.
# Á öðrum stígum getur hjólareinin
birst og horfið eins og oft hefur
gerst meðfram Sæbrautinni. Hjól-
reiðamenn þurfa því ýmist að fara
fram úr gangandi eða hjólandi um-
ferð vinstra eða hægra megin, allt
eftir því hvort línan er til staðar
eða ekki. Þá er heldur ekki sama
hvort gangandi eða hjólandi um-
ferð er mætt, eins og áður segir.
# Þegar snjór liggur yfir stígum og
merkingar eru huldar, ríkja óljós-
ar umferðarreglur, enda ekki venj-
an að þar ríki staðfestar umferð-
arreglur. Þeir sem muna hvorum
megin hjólareinin er gætu verið á
„röngum“ stað í huga þess hjól-
reiðamanns eða göngumanns, sem
þeir mæta og ætla að fylga hægri
reglunni.
# Það orkar mjög tvímælis að
merkja aðskilnaðarlínu með óbrot-
inni línu því að ljóst er, að tveir
hjólreiðamenn geta ekki mæst eða
verið samhliða á því þrönga svæði
sem þeim er úthlutað. Það er lög-
brot að fara yfir óbrotna linu.
# Ef slys verður, er skaðabótaskylda
afar óljós og hætta á að hún verði
dæmd eftir mismunandi sjón-
armiðum þeirra, sem um málið
fjalla. Tryggingafélög dæma alltaf
fyrst – væntanlega oftar en ekki –
sér í hag
# Þau sveitarfélög sem merkt hafa
stíga með 1+2-línu hafa aldrei gef-
ið út sérstakar umferðarreglur
sem gilda á þessum stígum.
Þau hafa hvorki haft umferðarör-
yggi í huga né heldur haft samráð við
hagsmunaðaila.
Allt þetta reglnarugl getur ekki
talist sérlega uppbyggjandi og ekki
að furða þótt ruglið haldi áfram þeg-
ar fólk fer svo að aka bílum á vegum
landsins.
Í vetur sem leið féllst Reykjavík-
urborg á beiðni Landssamtaka hjól-
reiðamanna að fjarlæga þessar línur
sem afmarka hjólareinar á göngu-
stígum. Verður það vonandi gert fyr-
ir 40 ára afmæli „H-dagsins“ 26. maí
n.k. Í framhaldi af því mun borgin
svo vonandi kynna í allt sumar hefð-
bundna hægrireglu á göngustígum
um leið og hún hefst handa við lagn-
ingu nothæfra hjólreiðabrauta með-
fram stofnbrautum borgarinnar.
Reglnarugl á göngustígum
Magnús Bergsson skrifar
um aðgengi hjólafólks á
götum borgarinnar
» Allt þetta reglnarugl
getur ekki talist
uppbyggjandi og ekki
að furða þótt ruglið
haldi áfram þegar fólk
fer svo að aka bílum á
vegum landsins.
Magnús Bergsson
Höfundur er stjórnarmaður í
Landssamtökum hjólreiðamanna.
BYGGINGARLIST hefur stund-
um orð á sér fyrir að vera hægfara
og íhaldssöm grein, sem býður
sjaldnast upp á djarfar og ferskar
lausnir eða nýjungar.
Af og til koma þó fram
arkitektar sem ögra
viðteknum hug-
myndum um það
hvernig byggingar
eiga að líta út og
hvernig ný byggða-
mynstur geta ýtt undir
annars konar notkun
og atferli en við eigum
að venjast.
Danski arkitektinn
Bjarke Ingels spratt á
litríkan hátt fram á
svið byggingarlist-
arinnar árið 2001 þegar hann stofn-
aði arkitektastofuna PLOT með
belgískum félaga sínum Julien de
Smedt, en þeir kynntust þegar þeir
voru báðir við störf við arkitekta-
stofu Rem Koolhaas í Hollandi.
Fjórum árum og ótal verkefnum og
viðurkenningum síðar stofnaði
Bjarke sína eigin stofu undir nafn-
inu BIG sem endurspeglar húmor,
leikgleði og glettna sjálfsímynd ekki
síðri en þá sem einkenndi fyrri stof-
una. Hann hefur í flimtingum hug-
tök og merkingar og segir m.a. að
vinna sín beinist ekki að litlu smáat-
riðunum heldur að STÓRU heild-
armyndinni eða „the BIG picture“
og er óragur við að ögra viðtekinni
hugmyndafræði 20. aldarinnar um
fagurfræði sem lýtur að því að nota-
gildi stýri útliti húsa. Sjálfur setur
hann spurningarmerki við flesta
hluti og notar eit-
urskarpa greining-
arhæfileika sína til að
leysa verkefni út frá
því sem honum finnst
vera kjarni þeirra.
Honum hafa m.a.
hlotnast hin virtu verð-
laun Gullna ljónsins á
Feneyjatvíæringnum
árið 2004 fyrir afar
frumlega hugmynd að
tónlistarhúsi í Stav-
anger og tilnefningu til
Mies van der Rohe
verðlaunanna árið 2005
fyrir „Maritime Youth House“, tví-
skipt húsnæði fyrir siglingaklúbb og
frístundir ungs fólks við höfnina,
þar sem kostnaðarsamur liður við
að losna við mengun á lóðinni var
leystur á snjallan hátt. Fjölbýlis-
húsin „VM“ í Kaupmannahöfn hafa
einnig fengið mikla umfjöllun og
hlotið verðlaun fyrir algerlega nýja
hugsun í hönnun íbúða, þar sem
meira en 80 ólíkar íbúðagerðir er að
finna, því eins og Bjarke spyr: af
hverju eru allar íbúðir hannaðar
eins ef fólk er ólíkt?
Bjarke hefur ekki einvörðungu
fengist við að hanna og byggja hús,
heldur beitir hann frumkvöðlagleði
sinni til að skapa margvísleg verk á
borð við stuttmyndir um stórhuga
og nýja hugsun í hafnarmann-
virkjum á alþjóðavísu, og heila borg
úr LEGO kubbum sem nú er til sýn-
is á safninu Storefront for Archi-
tecture and Design í New York.
Fyrir stuttu vann hann einnig sam-
keppni um gríðarstórt heild-
arskipulag Øresundsparken í Kaup-
mannahöfn.
Í dag flytur spútnikkarkitektinn
Bjarke Ingels fyrirlestur um verk
sín í Norræna húsinu sem hluti af
fyrirlestrasyrpunni Byggingarlist í
brennidepli í samvinnu við Bygging-
arlistadeild Listasafn Reykjavíkur.
Fyrirlesturinn hefst kl 20:00 og ég
hvet alla sem áhuga hafa á nýjum
hugmyndum og ferskri sýn á alke-
míu í byggingarlist að mæta og
kynnast því hvernig borgir geta litið
út ef menn þora.
Nýjar hugmyndir og ný byggð
Guja Dögg Hauksdóttir
segir frá Bjarke Ingels og
minnir á fyrirlestur hans í
Norræna húsinu
» Spútnikkarkitekt
í Norræna
húsinu: Bjarke
Ingels Group – BIG
Guja Dögg Hauksdóttir
Guja Dögg Hauksdóttir er arkitekt
FAÍ og deildarstjóri byggingarlist-
ardeildar Listasafns Reykjavíkur
MÓTÞRÓI hefur lengi verið
þjóðaríþrótt Íslendinga. Skiptir þá
litlu hvert tilefnið er. Menn aka
ljóslausir í náttmyrkri
og skeyta engu um
merkjagjafir annarra
vegfarenda. Ég ek
ljóslaus þegar mér
sýnist, ég er í mót-
þróa. Undanfarið hafa
stjórnmálamenn lagt
stund á íþrótt þessa
öðrum fremur. Þeir
mæta vart nokkrum af
sanngirni sem á sig
þykir hallað af op-
inberri hálfu. Þeir
skeyta lítt um afstöðu
þeirra sem mál varða
þegar þeir ætla að ná
hugmyndum sínum
fram. Nýjasta dæmið
er þegar til stóð að
þvinga eina af starfs-
téttum heilbrigð-
iskerfisins undir
breytta skipan á
vinnutíma. Þar voru
ráðamenn eins og
mannlaus valtari á
fullri ferð. Engu tauti
við þá komandi. Mót-
þróaheilkennið hafði
heltekið þá. Á síðustu stundu tókst
að forða frá stórvandræðum. Annað
mótþróatilfelli plagar starfsemi lög-
reglu í landinu. Þar á ráðherra lög-
reglumála reyndar í stympingum
við alla þjóðina. Þjóðarsamstaða er
um að efla öll svið löggæslu og toll-
gæslu. Samt fækkar í lögreglunni
og hún fjarlægist fólkið og toll-
gæsla er í uppnámi. Ráðherrann
vill hins vegar varalið. Það sjón-
armið er þó ríkjandi innan lögregl-
unnar að nauðsynlegt sé að manna
liðið inni á vellinum áður en farið er
að raða á varamannabekkinn. Alveg
er sama hvernig menn nálgast mál-
in. Ráðherrann þokast ekki. Hann
er í mótþróa.
Vörubílstjórar hafa um langt
skeið reynt að fá sjálfsagðar breyt-
ingar á reglum um hvíldartíma.
Þeir biðja um örlítil frávik sem
skipta þá að sönnu miklu. Eðlilega
una þeir líka illa þeirri tvísköttun
sem í því felst að greiða þungaskatt
í eldsneytisverði og einnig eftir
vegmæli. Þá benda þeir réttilega á
að eldsneytisverð hækki nú mun
meira en eðlilegt er þar sem 25%
virðisaukaskattur veldur mun meiri
verðhækkun en ef öll skattlagn-
ingin á eldsneyti væri föst krónu-
tala, ákveðin í fjár-
lögum. Allir þessir
þættir eru í hendi Al-
þingis og stjórnvalda
sem geta breytt þeim
að vild. Þau eru hins
vegar í mótþróa. Þess
vegna er allt í hnút og
vörubílstjórar sem
örugglega eru ekki of-
haldnir komnir í hár
saman við undirmann-
aða lögreglu sem ekki
sinnir þá öðru á með-
an.
Mannréttindanefnd
Sameinuðu þjóðanna
komst að þeirri nið-
urstöðu um síðustu jól
að kvótakerfið fæli í
sér brot á mannrétt-
indum. Ekkert bendir
til að þar eigi úr að
bæta. Ríkisstjórnin er
í móþróa. Sama er að
segja um fáránlega
löggjöf um eftirlaun
manna í æðstu stöðum.
Fólkinu í landinu of-
býður og heimtar taf-
arlausar lagfæringar á ósómanum.
Valgerður Bjarnadóttir var sannur
sómi Alþingis þegar hún lagði til
breytingar þar á. Málið fór í nefnd,
en nefndin er í mótþróa og ekkert
gerist.
Nú þegar blikur eru á lofti í efna-
hags- og atvinnumálum eru sáttfýsi,
samráð og samstaða þeir eig-
inleikar sem allt á ríður. Stífni og
kergja ráðamanna eitrar hins vegar
samfélagið allt. Jafnvel smávægi-
legar breyting til hins betra geta
bætt andrúmsloftið og skapað ein-
ingu. Þess vegna eiga ráðamenn að
hætta mótþróanum en kosta þess í
stað kapps um að leysa úr hvers
konar ágreiningi og ráða tafarlaust
fram úr þeim málum sem allir vita
að þeir ráða við og geta leyst. Með
því móti fá þeir fólkið með sér og
einnig skilning þess og stuðning við
úrlausn hinna erfiðari mála.
Á valdi mótþróans
Ámundi Loftsson skrifar um
landlægan mótþróa Íslendinga
Ámundi Loftsson
Höfundur er verktaki, fyrrum sjó-
maður og bóndi.
» Allir þessir
þættir eru í
hendi Alþingis
og stjórnvalda
sem geta breytt
þeim að vild.
Þau eru hins
vegar í mótþróa.
Þess vegna er
allt í hnút