Morgunblaðið - 13.05.2008, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 13. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
TÆKIFÆRI TIL AÐGERÐA
Undanfarnar vikur hafa bæðistjórnarandstöðuflokkar oghagsmunaaðilar haft uppi um-
talsverðar kröfur á hendur ríkisstjórn
og Seðlabanka um aðgerðir til þess að
mæta aðsteðjandi efnahagsvanda.
Þess er krafizt að Seðlabankinn
tryggi verulega aukið fé ef í harðbakk-
ann slær fyrir bankana. Þess er kraf-
izt af sömu aðilum, að ríkisstjórnin
grípi til aðgerða til þess að koma
böndum á verðbólguna.
Davíð Oddsson, formaður banka-
stjórnar Seðlabankans, hefur að vísu
bent á, að íslenzku bankarnir væru svo
öflugir, að þeir þyrftu ekki á sérstakri
aðstoð að halda. Talsmenn bankanna
hafa tekið í sama streng og fullvissað
viðskiptavini sína og aðra um, að staða
þeirra væri svo sterk, að ekki þyrfti að
hafa af henni áhyggjur. Forsvars-
menn Kaupþings segja t.d. að inn-
streymi fjár á innlánsreikninga þeirra
í mörgum Evrópulöndum sé svo mikið,
að þeir muni leysa endurfjármögnun-
arþörf sína á næsta ári með innlánum.
Þeim ber því saman að því er virðist,
formanni bankastjórnar Seðlabank-
ans og einstaka talsmönnum bank-
anna, og úr því að svo er þarf almenn-
ingur varla að hafa miklar áhyggjur.
Stjórnarandstæðingar og hags-
munasamtök, ýmist atvinnulífsins eða
verkalýðshreyfingar, gera kröfur á
hendur ríkisstjórn og Alþingi um að-
gerðir til þess að koma böndum á
verðbólguna. Nú er það svo, að sömu
umræður fara fram hér og í mörgum
öðrum löndum um hvort leggja eigi
meiri áherzlu á að ná niður verðbólgu
eða örva hagvöxt. Í sumum löndum
eins og t.d. í Bandaríkjunum, þar sem
háværar raddir eru um að alvarlegur
samdráttur sé genginn í garð, hefur
seðlabanki gripið til þess ráðs að
lækka stýrivexti. Í öðrum löndum líta
menn svo á, að enn sé meiri hætta á
aukinni verðbólgu en minnkandi hag-
vexti. Í þeim löndum halda seðlabank-
ar vöxtum ýmist óbreyttum eða
hækka þá.
Hér á Íslandi hefur Seðlabanki Ís-
lands haldið áfram að hækka stýri-
vexti, sem leið til að hafa hemil á verð-
bólgu, og er kominn með þá upp í
15,5% sem er þó töluvert lægra vaxta-
stig en hinn heimskunni bandaríski
seðlabankastjóri Paul Volker komst í
fyrir aldarfjórðungi eða svo en hæstir
urðu stýrivextir hjá honum 21%.
Í ljósi þess að bæði stjórnarand-
stæðingar og samtök aðila vinnu-
markaðarins tala á þann veg, að meg-
inhættan sé aukin verðbólga en ekki
minnkandi hagvöxtur, verður að telja,
að „þjóðarsátt“ sé um það mat að hér
sé meiri hætta á að verðbólgan fari úr
böndum en að hagvöxturinn minnki
enn sem komið er.
Ef við lítum svo á, að bankarnir geti
bjargað sér sjálfir eins og bæði þeir og
formaður bankastjórnar Seðlabank-
ans segja, er spurningin, hvort vaxta-
hækkanir Seðlabankans dugi til. Það
verður að draga í efa. Verðbólguvand-
inn er meiri en svo. Þess vegna er
spurningin hvað meira þarf til.
Sú skoðun er útbreidd, að peninga-
flóðið, sem gengið hefur yfir landið á
undanförnum árum vegna auðvelds
aðgengis að lánsfé á lágum vöxtum,
hafi orðið til þess að þjóðin hafi lifað
verulega um efni fram og að þar sé að
finna grunnástæðuna fyrir efnahags-
vandanum og nánar tiltekið verð-
bólguvandanum. Mikið og auðvelt að-
gengi að lánsfé hafi keyrt hluta-
bréfaverð og fasteignaverð upp úr öllu
valdi á sama hátt og stöðvun á aðgengi
að lánsfé hafi valdið hruni á íslenzka
hlutabréfamarkaðnum og lækkandi
verði á fasteignum.
Gengislækkun krónunnar mun aug-
ljóslega valda því, að það dregur úr
neyzlu hins almenna borgara. Geng-
islækkun og vaxtahækkun dregur úr
fjárfestingum og smátt og smátt dreg-
ur úr spennunni í efnahagslífinu og
þar með úr verðbólgunni.
Frá sjónarhóli þeirra, sem krefjast
„aðgerða“ af hálfu ríkisstjórnar og Al-
þingis, er því ljóst að við erum á réttri
leið. Spurning er hins vegar, hvort
ekki þarf að bæta um betur af hálfu
bæði ríkisstjórnar, Alþingis og sveit-
arfélaga með því að draga úr fjárfram-
lögum til opinberra framkvæmda í
stað þess að auka þau. Vilji ríkis-
stjórnin hlusta á kröfur stjórnarand-
stæðinga og aðila vinnumarkaðarins
hlýtur næsta skref því að vera, að
draga úr fjárframlögum til fram-
kvæmda á vegum hins opinbera. Það
er rökrétt ályktun af þeim kröfum,
sem ríkisstjórnin stendur frammi fyr-
ir.
Það verður því að ætla að um slíkar
aðgerðir sé líka orðin til „þjóðarsátt“.
Það liggur í augum uppi, að ekkert vit
er í ráðstöfunum til að auka kaupmátt-
inn og það er heldur ekkert vit í að-
gerðum, sem kalla á aukin framlög úr
ríkissjóði, enda skreppa tekjur hans
nú saman eftir því sem innflutningur á
bílum minnkar og önnur umsvif tak-
markast. Spennan hefur hins vegar
verið svo mikil, að enn sér varla högg á
vatni.
En jafnframt hlýtur það að vera
áleitin spurning, hvort ekki er þörf á
vissum viðbótaraðgerðum til þess að
koma í veg fyrir að við lendum í sömu
stöðu á nýjan leik, þegar betur árar á
alþjóðlegum lánamörkuðum og al-
mennt birtir til á Vesturlöndum.
Björgólfur Guðmundsson, formað-
ur bankaráðs Landsbanka Íslands,
hefur sett fram eina tiltekna hug-
mynd, sem gæti stuðlað að því, að hin
snöggu veizlulok nú endurtaki sig
ekki. Þar er átt við þá hugmynd hans
að setja upp þjóðarsjóð, sem í raun
yrði eins konar þjóðarsparnaður til
viðbótar við lífeyriskerfið og mundi
stuðla að auknum stöðugleika í ís-
lenzku efnahagslífi, þegar fram líða
stundir. Undirtektir við þessa hug-
mynd hafa verið svo góðar að telja
verður að um hana sé almenn sátt og
þess vegna eðlilegt að ríkisstjórn og
Alþingi hefjist handa um að koma
henni í framkvæmd.
Til viðbótar er svo tímabært að hefj-
ast handa um að endurskoða allt efna-
hagskerfið og fjármálakerfið í ljósi
þeirra vandamála, sem upp hafa kom-
ið. Markmiðið ætti að vera að sníða af
því þá hnökra og vankanta, sem hafa
komið í ljós. Einmitt nú, þegar menn
hafa fengið eins konar „sjokk“ vegna
óvæntrar þróunar mála, er tækifærið
til að grípa til slíkra aðgerða og koma
þeim í framkvæmd. Það á ríkisstjórn-
in að gera.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Íslendingar hafa á síðustu árumvanist því að geta keypt vörurog sinnt ýmsum erindum ánetinu.
Á næstu árum mun þetta svigrúm
til að sinna einkaerindum úr tölvu
ná til heilbrigðisþjónustunnar, því
ætlunin er að gera almenningi kleift
að bóka tíma á heilsugæslustöð, á
göngudeild og hjá sérfræðingi með
rafrænum hætti. Einnig verður
hægt að biðja um endurnýjun lyf-
seðils með rafrænum hætti og
tengjast netspjalli, þar sem hægt
verður að ræða við hjúkrunarfræð-
ing og fá leiðbeiningar ef svo ber
undir.
Á hinum ráðgerða vef fyrirhug-
aðrar upplýsingamiðstöðvar heil-
brigðismála, sem ætlunin er að taka
í gagnið í árslok 2009, verður hægt
að fá upplýsingar um heilbrigðis-
þjónustu og um slys og sjúkdóma.
Þjónustan verður opin allan sólar-
hringinn og munu hjúkrunarfræð-
ingar anna fyrirspurnum í gegnum
tölvupóst, venjulegan síma og tölvu-
síma. Netið er landamæralaust og
er þjónustan talin munu koma Ís-
lendingum sem eru búsettir erlend-
is til góða, sem og fólki í dreifbýli.
Gunnar Alexander Ólafsson, sér-
fræðingur á skrifstofu áætlunar og
þróunar í heilbrigðisráðuneytinu,
segir að til að byrja með verði reynt
að forðast að veita persónuupplýs-
ingar í gegnum samtöl í netsíma.
„Í upphafi verður fólk að gæta ör-
yggis persónuupplýsinga,“ segir
Gunnar Alexander. „Á netspjalli er
alltaf hægt að tala í þriðju persónu,
auk þess sem sá sem er hinum meg-
in á línunni getur varað viðkomandi
við að veita ekki persónulegar upp-
lýsingar, á borð við nöfn og kennitöl-
ur. Til að byrja með verður öruggast
að hringja í upplýsingamiðstöðina
úr hefðbundnum síma.“
„Við gerum ráð fyrir að kerfið
muni síðar tengjast svokölluðum
rafauðkennissíðum, sem notandinn
muni skrái sig inn á með rafrænum
auðkennum, og geti þar með skráð
sig inn á tryggt svæði. Það trygga
svæði verður þó ekki hluti fyrsta
áfanga þessa þjónustu. Við gerum
þetta á mjög öruggan hátt
byrja með leggjum við áhe
veita þjónustuna í þriðju pe
Ávinningurinn mun kom
Gunnar Alexander segir
eftir að koma í ljós hver
Heilbrigðisker
 Upplýsingamiðstöð heilbrigðismála í undirbúningi  Á
geta sparað fé og fyrirhöfn  Senn verður hægt að nálg
Netið mun á næstu ár-
um opna fyrir ýmsa
möguleika í opinberri
þjónustu. Baldur Arn-
arson fór yfir kostina.
Morgunblaðið/Júlíus
Heilsugæsla Landspítali hefur áralanga reynslu af notkun rafræ
Nýbreytni Ætlunin er að almenningur m
við hjúkrunarfræðing um ýmis mál í ge
Persónulegt yfirlit á ne
INNLEIÐING á rafrænum auðkennum opnar mögu-
leika á að taka upp persónulegt heilsufarsyfirlit á raf-
rænu formi, sem ætlunin er að standi almenningi til
boða í árslok 2011. Með slíkri tækni er átt við að ein-
staklingar geti skráð sig með sínum persónulegu raf-
rænu auðkennum inn á lokaða síðu og fengið aðgang að
heilsufarsyfirliti sínu. Þetta segir Gunnar Alexander
Ólafsson, sérfræðingur á skrifstofu áætlunar og þróun-
ar í heilbrigðisráðuneytinu, sem tekur fram að ekki
verði farið fram með persónulegt heilsufarsyfirlit af
þessu tagi nema fyllsta öryggis verði gætt. Skilyrðið sé
að Persónuvernd votti öryggi á heimasíðu af þessu tagi.
Rafræna yfirlitið sem um ræðir mun veita aðgang að
upplýsingum yfir komur á sjúkrahús, lyf sem notand-
inn tekur og hvaða bólusetningar hann hefur fengið.
Til stendur að þróa rafræna sjúkraskrá og að auka
notkun rafrænna lyfseðla en allt er þetta starf liður í
þeirri stefnu heilbrigðisráðuneytisins í upplýsinga-
tæknimálum til ársins 2012 að gera landsmönnum
kleift að nálgast með öruggum hætti almennar upplýs-
ingar um heilbrigðiskerfið og þjónustu þess.
Þess má geta að sjúkraskrár hafa þegar verið settar
á rafrænt form í nokkrum mæli. Árið 1975 var sett upp
tölvuskráning heilsufarsupplýsinga á Egilsstöðum,
Minni s
við SÖG
sem ra
upplýs
SÖGU.
aður vi
áætla m
muni k
irhuga
Gunna
kerfi í g
tækni.
Gunnar
Ólafsso
Nýjar víddir Tölvur opna fyrir nýja möguleika í heilbrigðis-
þjónustu og gera kleift að ná fram töluverðri hagræðingu.
GERÐ verður tilraun með rafræn-
ar kosningar í tveimur sveitar-
félögum á árinu 2010 en enn hefur
ekki verið ákveðið hver þau verða.
Kemur bæði til greina að fram fari
rafræn kosning á kjörstað og/eða
kosning á netinu.
Gerð var tilraun með fyrri kost-
inn þegar kosið var um framtíð
flugvallarins í Reykjavík fyrr á
þessum áratug, en síðari kost-
urinn, sem nefndur er fjarkosning,
hefur hins vegar aldrei verið próf-
aður hér á landi. Jafnframt stend-
ur til að taka upp rafræna kjör-
skrá, en hún er talin æskileg eigi
að taka upp
fyrri kostinn,
þ.e. rafræna
kosningu, og
nauðsynleg eigi
fjarkosning að
verða að veru-
leika. Kjör-
skráin nú er á
pappírsformi og
kveða lög um
kosningar til sveitarstjórna
nákvæmlega um hvernig kjörskrár
skulu gerðar og um útlit kjörseðla,
að því er Geir Ragnarsson, sér-
fræðingur í samgönguráðuneyt-
inu, útskýrir fyrir blaðama
hans sögn þarf því að breyt
um kosningar til sveitarstjó
að opna fyrir möguleikann
rænni kjörskrá, breyting se
að hafa það að markmiði að
umsjón með kosningum og
skrá skilvirkari. Stefnt er a
rafræn persónuskilríki haf
góðri útbreiðslu þegar á næ
Kjörklefi Dæmi um kortal
Geir Ragnarsson
Senn boðið upp
á fjarkosningar