Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.03.1911, Side 33

177
þeir »óþokkar« að neita því, að skrifa nafnið sitt. —
En það fer að haliast. Útvegurinn svarar ekki kostnaði;
verzlunin minnkar; nýja brumið er horfið af kaupmann-
inum. En þá kemur svarið, þetta blessað: einhverntíma,
— sem enski karlinn sagði að væri versta einkenni ís-
lendinga—. Ný lán eru hafin. Lántakandi og ábyrgðar-
menn treysta því, að einhverntíma rakni þó fram úr. En,
»einhverntíma« kemur ekki í Ijós á undan skuldakröfu-
dögunum. F*á er hægt að ota því fram, að »ekkert sje af
sjer að hafa« ; þá er að velta skuldunum alla vega til,
láta sumt falla á ábyrgðarmennina, þvæla fjármáiin og
svíkja út ný lán, sjer til viðurværis. Maðurinn er orðinn
of fínn til að vinna. Þegar fokið er í öll skjólin, þá er
að flýja af einu landshorninu á annað. sþar sem enginn
þekkir mann« o. s. frv.
Eg tel víst, ef leitað er í kauptúnum vorum, muni finn-
ast mörg dæmi áþekk þessu. Það þarf ekki sjerlega stórt
þorp, til að ala þrjá eða fjóra svona »kaupmenn«.
Hið versta við þennan nýmóðins kaupmennsku- og út-
vegsmannaflokk er ekki það, þó illt sje, að tapa þeim
sjálfum frá nytsamari störfum. Hitt er verra, að þeir draga
ótrúlega mikinn fjölda annara manna niður í sorpið með sjer.
Hver þessara gróðabrallsmanna dregur vanalega með sjer
vænan hóp ábyrgðarmanna. Pá menn taka þeir optast úr
flokki framleiðenda. Við það skerðast þá framleiðslutæk-
in til stórra muna, svo hjer rætist hið fornkveðna: »Sjald-
an er ein bára stök.« Pað er sárt að sjá það og heyra,
þegar gamlir myndarbændur og efnamenn þurfa að borga
sinn síðasta eyrir í slikar ábyrgðarskuldir og standa svo
allslausir í ellinni. Eða þegar fjölskyldumaðurinn verður
að taka brauðið frá börnunum sínum og kasta því í
þessar skuldir. Margir, sem áður skulduðu lítið, hafa
orðið að hleypa sjer í stórskuldir, til þess að hlífa at-
vinnustofni sínum, þegar ábyrgðarskuldirnar fjellu á þá.
F*essir dægurkaupmenn eru höfuðpaurar alls hins mikla
13