Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.03.1911, Page 34

178
gróðabralls, fjármálaóreiðu og skuldavafsturs, sem nú
hefir gengið fjöllunum hærra að undanförnu. Og vilja
menn ekki athuga hver afleiðingin er? Hún er blóðeitr-
un í íslenzku þjóðlifi. Hægt og hægt er þetta skuldalið
að venja okkur á þá skoðun, að það sje ekki óheiðar-
legt að verða gjaldþrota. Að það megi hafa ýmisleg
brögð í frammi, til að »snuða« fje út úr mönnum. I einu
orði sagt: það er verið að veikja og rífa niður rjettar-
meðvitund þjóðarinnar í fjármálum, svæfa hana og þæfa,
eins og fyr nefndir einstaklingar hafa gert í sínum eigin
barmi. Og, þegar sómatilfinning og siðgæðisvitund einn-
ar þjóðar er sofnuð eða dáin, þá hefir hún glatað lífs-
skilyrðum sínum og tilverurjetti, sem þjóð; þá er hún
andlega dauð.
. Meðan öllu þessu fer fram, meðal okkar, eru til þeir
rithöfundar, sem brigzla þjóðinni um tortryggni. Pað er
eins og þeir sjái ekki að meginundirrótin undir öllu
þessu »fargani« er of lítil tortryggni: of mikið traust á
sjálfum sjer og öðrum, of lítil varhygð.
Þjóðin verður að hepta þetta gróðabrall, ef hún vill
lífinu halda. Til þess sýnist mjer eina ráðið: Peninga-
stofnanir landsins verða að sýna meiri varfærni með víxla
og sjálfskuldarábyrgðir. Alþýða verður að hætta því að
ganga í ábyrgðir fyrir gróðabrallsmennina. Pað verður að
hætta því að láta slíka menn eyða aflafje annara, svo
þeir hljóti, nauðugir viljugir, að snúa sjer að því, að
framleiða eitthvað úr skauti hinnar auðugu náttúru
landsins.
* . *
*
Hinir svo kölluðu »embættismenn« eru starfsmenn og
þjónar þjóðarinnar. Peir fara með samansafnað umboð
einstaklinganna, gegna tilteknum störfum á sameignar-
búinu, sem einstaklingana brestur þekking eða aðstöðu
til að rækja. Meðan þörf krefur og vel og dyggilega er