Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.03.1911, Síða 50

194
sálarfræðisleg efni, nje rekja hin dýpstu tildrög til fyrir-
brigðanna í sögu þjóðanna. En það langar til þess að
benda samvinnufjelagsmönnum, smátt og smátt, á þau
endurbótahlutverk, er það telur þeim nauðsynlegt að
hafa hugföst. Þar kemur svo ákaflega margt til greina,
sem snertir sálarfræðina og siðfræðina, eins og er um
allar róttækar þjóðlífsumbætur. Það er opt svo náið sam-
band milli einnar vöntunar og annarar, og ein umbótin
leiðir til annarar. þá kemur það og til greina að ekki er nóg
að hugsa sjer að gera svo og svo miklar umbætur á
fjelagsskipuninni á yfirborðinu, nema jafnframt, og engu
síður sje kappkostað að undirbúa jarðveginn; rýma það-
an illgresinu, fyrst og fremst, svo það kæfi eigi hinar
nýju jurtir, sem rækta skal.
í fari allra þjóða og einstaklinga er meira og minna
af þesskonar illgresi. Og sumt af því er þess eðlis, að
þó það sýnist kann ske ekki svo ákaflega saknæmt, mætti
eins vel segja um það, eins og stundum er gert um
annað, sem meira sýnist bera á og meira er um talað:
»Parna er undirrótin, með sínum mörgu aukagreinum,
ef þið kippið henni burtu, fer að bera minna á öðru
illgresi.«
Sá þjóðargalli, sem þeir útlendingar, er okkar þjóðlífi
kynnast, kvarta fyrst og optast um, er sá: hvað við
sjeum óstundvísir. Og þó við vildum, getum við þar
varla, með neinni sanngirni, borið hönd fyrir höfuð
okkar. Petta er almennur þjóðarbrestur. Ef til vlll er
þetta heldur að lagast á sumum stöðum, en þó átakan-
lega hægt. Fastar reglur í skólunum, fastar áætlanir gufu-
skipanna, pósta og póstvagna, og vinna við vegagerðir
hjá góðum verkstjórum, eru helztu lækningameðulin sem
við höfum haft við þessu þjóðarmeini. En þau hafa ekki
verkað á nógu marga eða til langframa; hið gamla mein-
ið var orðið svo samgróið þjóðarvenjunni. Óskiisemin,
sem er fósturbarn óstundvísinnar, er því, eðlilega, svo á-
berandi, manna á meðal. Óstundvísin er beinlínis skort-