Skinfaxi - 01.12.1914, Blaðsíða 8

144
SKINFAXI
Heyforðabúramál U. M. F. er sannar-
lega umbugsunarefni fyrir eldra fóikið.
Þarna eru þd veslings unglingarnir
búnir að gera það, sem ríku framfara-
bcendurnir liefðu dtt að vera búnir að
gera fyrir löngu um land alt.
Ekki hefir nú mikið verið „rallað“ á
meðan U. M. F. hafa verið að stríða við
að koma upp girðingunum og forðabúrun-
um o. s. frv.
Nei, U. M. F. gera einmitt, m. a. gagn
með því að þau venja yngri — og eldri
— af „rallinu“, en kenna gagnlega alvöru.
Versta léttúðin virðist mér annars eiga
fremur heima hjá fullorðnum en ungling-
um.
tíuðm. Hjaltason.
Ritfregn,
Nýtt smákver kom fyrir skömmu á
bókamarkaðinn hjá okkur. Það heitir:
„Leiðréttingar nokkurra mállýta" og er
eftir Jón heitinn Jónasson, fyrrum ritstjóra
í Hafnarfirði, en gefið út í sumar af ekkju
hans. Er þar safnað i heild um 750 orð-
um, sem höfundurinn hefir álitið að heyrt
gætu undir nafn bókarinnar. Þeirn bögu-
mælum hefir hann síðan snúið á betra
mál. — Þó hér sé að likindum ekki talinn
nema lítill hluti af hinum útlendu orð-
skrípum, sem tíðkast í daglegu tali hér
á landi, er það ekki lítil fyrirhöfn, sem
höf. hefir lagt í að safna í kverið. Og
þetta innir hann af hendi í banalegunni.
— Þess hefði mátt vænta að einhver af
okkar „lærðu“ íslenskumönnum hefði fyrir
löngu samið svona rit eða stærra lil leið-
beiningar þeim, er ekki vilja misþyrma
móðurmáli sínu.
En heilsubilaði fátæklingurinn varð fyrri
til. Ast hans til móðurmálsins og ósér-
hlífnin var svo mikil, að hann notar síð-
ustu starfskrafta sína til að skrifa þetta
kver. — Þess má geta hér, að Jón heit,
Þorkelsson rektor mun hafa gert dálítið
mállýtasafn, en orðfærra heldur en þetta.
Mun það vera til í handritasafni Lands-
bókasafnsins, en hefir ekki verið prentað
svo kunnugt sé. -- Eg heyrði ennfremur
hinn nýlátna ritsnilling, Þorstein Erlings-
son skáld geta þess í fyrra vetur, að hann
væri vanur að safna saman málvillum
þeim, er hann við athugun fyndi í blöð-
unum hér í höfuðstaðnum. Hefir hann
því hlotið að vera búinn að safna miklu.
Væri það vafalaust gagnlegt, að safn hans
kæmi fyrir almenningssjónir með skýr-
ingum.
Það er annars sorglega lítið, sem gert
hefir verið á seinni árum til þess að fegra
málið. Blaðamálinu inun hraka, einkum
síðan Björns Jónssonar misti við.
Ungmennafélögin hafa frá öndverðu
haft á stefnuskrá sinni ákvæði, sem svo
hljóðar: „Sérstaktega skal leggja stund
d að fegra og hreinsa móðurmdlið11.
Með þvi hefir auðvitað verið ætlast til
þess, að þau framar öllu öðru störfuðu
að móðurmálsfegrun. En hafa þau gert
það? Því fer fjarri. Þó er því ekki að
neita, að þau munu hafa haft nokkur
ábrif í þessu efni á ýmsa bina yngri
menn. Ef þau hefðu unnið samkvæmt
steínuskránni, þá átti fyrsta fylgirit Skin-
faxa, að vera um íslenskuna og viðhald
I hennar.
Þrátt fyrir þau áhrif sem félagsskapur-
inn kann að hafa haft í þessu máli, hefðí
hann átt að gera miklu meira. Það er
óafsakanlegt hirðuleysi, hve litið við ger-
um fyrir móðurmálið, og verður til mink-
unnar, ef ekki er að gert nú þegar.
Ekkja Jóns Jónassonar hefir unnið hér
verk, sem engum var skyldara að gera
en ungmennafélögunum, og á hún þakkir
þeirra skilið fyrir það. — En nú eiga fé-
lögin að halda áfram með þetta starf.
Þau e>ga að útvega víðtækari fræðslu um
þetta efni og það fljótt.