Skinfaxi

Árgangur

Skinfaxi - 01.06.1985, Blaðsíða 26

Skinfaxi - 01.06.1985, Blaðsíða 26
Hvaða fugl er þarna? Hugleiðing um íugla íyrir göngufólk Þorsteinn Einarsson Strendur íslands við krossgötur heitra og kaldra hafstrauma Atlantshafs og norður-ishafs veita 27 sjófuglategundum varpstöðvar í björgum, á söndum, í eyjum og dröngum. Skammt undan þeim eru fengsæl fiskimið, vegna hag- stæðra lifsskilyrða, plöntureks og annarar frumátu. Þangað sækir hin fiðraða drótt sér og afkvæm- um æti við yfirborð eða í undir- djúp. Mikils fengs er þörf á skömmum tíma og því kjósa fugl- arnir sér „útver“ sem næst matar- borðinu. Til dvalar sumarlangt sækja sjófuglar með hækkandi sól til samlifs, ásta, varps, egglegu, fóðrunar og fósturs afkvæma, og hverfa að lokinni svölun eðlis- hvata á haf út og ungviðið heillar einnig útsærinn. Björgin sem eru ötuð driti sumargestanna veðrast i veðrum hausts og vetrar. Regnið þvær þau, svo að til plöntureks hafsins skilast í dritrennslinu gróðurmagnandi áburður. Teikn- ing af fuglabjargi fylgir þessari lesningu, ásamt skýringum. Sam- einað er í einni mynd kjörlendi 16 sjófuglategunda. Hvergi er til fuglabjarg sem allar þessar teg- undir taka í heima til varps. Látra- bjarg víðfemt og hátt, sem setið er af ákveðnum tegundum i meiri mergð en nokkursstaðar annars- staðar, hýsir ekki allar sjófugla- tegundir. — Ekki er unnt að skil- greina fuglabjarg. í úteyjum og á strandlengju íslands eru rúmlega 25 staðir, sem kallast þessu nafni og einkum af því að þar eru eggver og fuglatekja. — Álitið var að vegna árstímans, sem kafli þessi birtist á væri rétt að taka sjófugla til meðferðar. Margir hafa um há- sumar tækifæri á að komast að fuglabjörgum á landi eða sjó. Fyrri hluta júlí er lífið í þeim morkvikast. Tvennt kemur aðal- lega til. Fóðrun unganna stendur sem hæst og ókynþroska fuglar leita að og upp í björgin. Um miðjan júlí fara sumar svartfugla- tegundir að halda á haf út ásamt ungunum. — Upp í björgin fer fuglinn að leita í febrúar. Fýll sést í þeim frá í nóvember, þegar vot- viðri gerir. Varp hefst hjá sumum í apríl en flestir verpa í maí til fyrstu daga í júní. Útungun og fóðrun lýkur um miðjan júlí hjá sumum en hjá öðrum undir lok ágúst og jafnvel ekki fyrr en í september. Ungar sæsvala yfirgefa margir ekki holur í sverði eða berglögum, fyrr en á jólaföstu. — Þó þriðjungur ísl. varpfugla séu sjófuglar, þá er fjöldi þeirra öðr- um meiri. Hefur hann verið áætl- aður um 14—20 milljónir og þvi bera sjófuglar mörgum ferða- manni fyrir augu við strendur landsins. — Hver sem ætlar að skoða i fuglabjarg af brún þess, skyldi fara með varúð. Setjast skal eða leggjast við brúnina og þegar upp er staðið ganga aftur á bak frá henni. Margir munda sjónauka eða myndavél. Við þá beitingu skal gæta enn meiri varúðar. — Meðal skýringamynda hafa verið teknar með myndir af kjóa og skúm, sem ekki eru bjargfugl- ar. Þeir setja svip á fuglamorið við bjargið með framferði sínu, sem er ránskapur. Maríerlur, þúfutittl- ingar og sólskríkjur skjótast um björgin, þó tegundirnar teljist eigi til bjargfugla. — Þá eru til sjófugl- ar sem ekki verpa í björgum t.d. óðinshani, hávella og straumönd sem á sumrum sjást á tjörnum, vötnum og lindarám. Á sjóflám við björg sjást stundum hópar óðinshana og við þau blikar straumanda í sínum prúðasta skrúði. Margir halda, að skarfa- tegundirnar: topp- og díla- eða vasaskarfur séu bjargfuglar, en svo er eigi, þó toppskarfar eigi smá vörp í Látrabjargi og í gjögr- óttum Hafna- og Krisuvíkurbergi og Svörtuloftum. Beggja tegunda verður vart í og við fuglabjörg síð- sumars og setja svip á fuglaflot- ann við þau, — hvað þá er þeir „messa“ á urðarköstum eða snös- um neðst í björgum. Athugasem og leiðrétting Vegna þess hve bjargfuglar eru margir og ómögulegt að slita grein um þá i sundur varð að auka plássið fyrir þennan greinarflokk núna um 2 siður. Þá taldi ég einnig að best væri að birta þessa um- fjöllun í heild sinni þar sem næsta blað kemur ekki út fyrr en í ágúst, og þá er lífið i björgunum ekki eins mikið og það er í dag. í síðasta blaði vbduðust myndir af Hvítmáf og Bjartmáf. Þá var Bjartmáfur sagður vera varpgest- ur en á að vera vetrargestur. Undir myndinni af Sílamálfum á að standa „Sílamáfar á 3 aldursskeið- um“ en ekki á 3. aldursskeiði. Ritstjóri 26 SKINFAXI

x

Skinfaxi

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skinfaxi
https://timarit.is/publication/334

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.