Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1941, Blaðsíða 20

3. mynd: Efst er mynd af átuvélinni. par er sýnt
hvar vírinn er festur (Towing head) og hvar vélin
er opnuð lil þess að láta í hana silkipjötlu (Opening).
Á miðri myndinni er sýnt, hvernig vélin er opnuð,
þegar skipt er um silki. Silkipjatian í vírhringnum
(Disc) er sýnd sérstaklega. Ncðst á myndinni er skip,
með átuvél úti.
að henni, ef sjálfritarinn væri hafður í gangi
á meðan togað er.
En sjálfritarinn er til fleira nýtur, heldur en
þess eins að gefa upplýsingar um dýpi og botn-
lag. Norðmönnum hefir nú tekizt, hverja ver-
tíðina eftir aðra, að kortleggja útbreiðslu þorsk-
torfanna við Lofoten, þegar fiskurinn er uppi í
sjó. Getur vel hugsast að svipuðum árangri
mætti ná hér á vertíðinni, og ætti það að vera
meira en lítill fengur fyrir fiskiskipin, ekki sízt
þegar þorskurinn heldur sig á óvanalegum stöð-
um, eins og hefir viljað brenna við síðustu
undanfarin ár. Loks hefir sjálfritandi berg-
málsdýptarmælir komið að miklu gagn á síld-
veiðum við önnur lönd. Hér við land hefir enn
sem komið er enginn árangur fengizt í þessa
átt við Norðurland, eins og ég benti á í 8. hefti
Ægis 1940. Þó má vera, að ekki sé fullreynt
enn, og hér sunnanlands er alveg óreynt og
væru meiri líkur til þess að hægt væri að finna
,,Faxaflóa-síldina“ á þennan hátt, heldur en þá
norðlenzku.
Loks er þess að geta, að sjálfritari, í sam-
bandi við bergmálsdýptarmæli, myndi auka
stórum öryggi skipanna, þegar siglt er í myrkri
eða dimmviðri og draga stórum úr strand-
hættu. Um verðið á sjálfritaranum vil ég taka
það fram, að Otto Arnar, loftskeytafræðingur,
hefir tjáð mér, að það sé um 225 sterpd. Mun
Arnar hafa sambönd í Englandi til þess að út-
vega þessi tæki og er það óneitanlega mikill
kostur, ef hægt er að greiða mælana í enskri
mynt.
2. Átuvélin. Hér er átt við „The Plankton ln-
dictator“, sem prófessor A. Hardy, er kennir
dýrafræði við háskólann í Hull, Englandi, hefir
fundið upp. Vélin er um 50 cm. langur, holur
sívalningur, dálítið odddreginn í báða enda. Á
henni eru vængir og einskonar stýri, til þess að
hún snúist ekki, en fari sem bezt í sjónum. I
hlekki, framan á vélinni, er festur vír sá, sem
hún er dregin í á eftir skipinu. Þar sem mjódd-
in byrjar á afturenda vélarinnar er hægt að
opna hana og þar er látin í hana silkipjatla, sem
er þanin út í vírhring. Vélin er látin í sjóinn
þótt skipið sé á fullri ferð og þarf ekkert að
hægja á, þótt hún sé dregin. Þá má einnig taka
hana inn, án þess að hægja ferðina og er það
mikill kostur. Til þess að draga vélina inn er
notuð sérstök vinda. Otto Arnar hefir tjáð mér
að allur þessi útbúnaður, ásamt kassa utan um
vélina og tólf silkipjötlum, kosti nú hingað kom-
inn 400 kr. I þessu verði er einnig fólginn vír
og vinda. Silkipjötlurnar má nota hvað eftir
annað með því að skola þær.
Átuvélin hefir verið reynd mikið nú á síðari
árum við strendur Bretlands, eingöngu af rek-
netabátum, og hefur hún reynzt prýðilega. Hún
er mjög einföld í notkun, því ekki þarf nema að
4. mynd: Silkipjatlan í vírhringnum er látin í þetta
áhald til þess að veiðin verði rannsökuð. Átuna má
að vísu einnig sjá með berum augum, en þó ekki
eins vel.
VÍKINGUR
20