Náttúrufræðingurinn - 1963, Blaðsíða 32

172
NÁTT Ú R UFRÆÐI N G U R J N N
andi yfirborðs grunnsins, þar á meðal álanna, er tengd jarðsögu
landsins síðast á Plíósen og á ísaldatímanum. Hvernig sú tenging
er í einstökum dráttum er enn óljóst og hugleiðingar mínar eru
settar fram í þeim tilgangi að þannig megi verða ljósara hvers konar
rannsóknir þarf að gera á grunninu.
(i. Landsamband við önnur lönd.
Hjá grasafræðingum og dýrafræðingum hefur landbrú milli ís-
lands og meginlands Evrópu lengi verið á dagskrá. Gengur erfið-
lega að skýra útbreiðslu jurta og ófleygra lægri dýra nema að slík
landbrú hafi verið til og það seint á ísaldatímanum. Sumir hafa
reiknað með landbrú á síðasta hlýviðrisskeiði, aðrir jafnvel eftir
ísöld.
Ofangreindar atlniganir og hugleiðingar benda til þess að landið
sé búið að vera einangrað æði lengi eða frá upphafi dalamyndunar.
Landgrunnið er vottur um einangrun og ekkert bendir til þess að
tilsvarandi myndun liggi á hryggnum milli Islands og Færeyja. Á
hryggnum er, svo langt sem sjókortin ná, engin slík flatneskja, er
líkist eyðingarfleti, en slíkir fletir eru annars almennir niður á um
200 m dýpi. Mesta fall sjávar, sem landgrunnsdalir gætu bent til,
er um 300 m, og með hliðsjón af áðursögðu og sögu Krísuvíkur-
svæðisins (sbr. Trausti Einarsson 1962) mætti ætla, að það hafi
orðið allsnemma á ísöld, annaðhvort á Mindel eða Gúnz ísöld.
Slíkt sig hefði opnað tiltölulega mjög greiða leið fyrir plöntur og
dýr frá Bretlandi til Færeyja og hefði stytt leiðina milli Islands og
Færeyja úr 425 km í 280 km. Auk þess hefðu nokkrir klettar komið
upp úr sjó á Færeyjahryggnum og hefði það minnkað lengsta haf-
kaflann niður í 135 km. Kernur þá sjálfsagt til athugunar, hvort
vindar og fuglar geti ekki komið í stað landbrúar. Eiginleg óslitin
landbrú hefði vart átt að vera til síðan einhvern tíma á Plíósen í
síðasta lagi.
Lokaorð.
Landgrunnið er ekki aðeins heimkynni nytjafiskanna heldur hef-
ur og komið í ljós við strendur sumra landa, að í grunninu sjálfu
eru l'ólgin mikil verðmæti. Löggjöf hefur fyrst og fremst miðazt
við auð sjávarins yfir grunninu, en í seinni tíð hefur hún sums