Náttúrufræðingurinn - 1944, Blaðsíða 21

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
75
gripirnir á 50—100 árum, bæði livað ytri einkenni oí>' eðli
snertir, — ný kyn skapast, önnur líða undir lok og koma aldr-
ei fram á sjónarsviðið aftur. — Ummæli Iifa aðeins einn til
tvo mannsaldra á vörum gamla fólksins um þessi gömlu kvn,
sem ])að skýrir barnabörnuni sínum frá, og oft með söknuði.
Engin ljösmynd og oft engar sltráðar sagnir, varðveitast, svo
að á tiltölulega skömmum tíma fellur allur fróðleikur um
þessi gömlu, sérkennilegu búfjárkyn i djúp gleymskunnar
búfjárkyn, sem hinar eldri kynslóðir lifðu á — kyn, sem höfðu
þá verðmætu eiginleika, að geta létt mönnum lífsbaráttuna
og veitt þeim lífsviðurværi undir num erfiðari búskapar- og
lífsskilyrðum en vngri kynslóðirnar lifa við.
Þessi saga endúrtekur sig stöðugt, bæði liér á landi og ann-
arsstaðar.
íslendingar hafa frá landnámstíð fram til síðustu ára lif-
að meira á sauðfjárrækt en nokkurri annarri atvinnugrein.
íslenzka sauðféð er af hinu svokallaða norður-evrópiska
sluttrófukyni. Heimkynni þess voru áður fyrr um alla norðan-
verða Evrópu. Nú eru aðalbeimkynni þessa l'járkyns hér á
íslandi, þar sem ])áð er enn tiltölulega mjög lítið hlandað
öðrum kynjurii, i Finnlandi og Norður-Rússlandi. Hinsvegar
er Jjetta fjárkyn að mestu útdautt í Noregi, svo til alveg út-
dautl í Danmörku, en nokkrar levfar varðveitast enn í Sví-
þjóð og eyjunum við Slcotland. En þar* er það meira og minná
hlandað Svarthöfðafé o. fl. kynjum. Nú fvrir nokkrum ára-
tugum var fé af þessu kyni flutt frá íslandi lil Grænlands
og dafnar þar vel að sögn.
Mig skortir þekkingu á því, hvort fé af þessu kyni í Finn-
landi og Rússlandi er mjög fráhrugðið íslenzka fénu.
Finnar hafa unnið ýms þrekvirki í ræktun þessa fjár á
tímabilinu fyrir ]>essa styrjöld, en eg veil ekki betur en að ís-
lenzka féð sé vænna og afurðameira eu fé af þessu kvni í
öðrum löndum.
Þótt ])et(a norður-evrópiska stuttrófukyn, sem islenzka féð
er af komið, sé á margan liáll fráhrugðið flestum eða öllum
öðrum fjárkvnjum heimsins, þá hygg ég þó, að hin fjölhreyttu
lilareinkenni geri það fráhrugðnasl öllum öðrum fjárkynj-
um, sem ég veit deili á. Flest fjárkyn eru hvit eða hvít nleð dökk-
leilari andlit og fætur. Svartar kindur koma öðru hvbru fram
í flestum fjárkynjum og einnig verður vart arinarra lita, t. d.
eru til golsóttir einstaklingar i nokkrum hrezkum l'járkynj-
6*