Náttúrufræðingurinn - 1944, Blaðsíða 39

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
93
.skógar eru löngu eyddir nema lielzl fram á Holisdal og heiðum.
Fjalldrapi sésl varla og lítið er um lyng og víði. Nær graslendið
langt fram á heiðar og alll niður að gráum liraunbreiðunum á
háðar hendur. En neðan aðalsveitarinnar eru víðlendar engjar,
sem ná fram að breiðu sandholti við sjóinn. Ár og ótal lækir
falla niður Síðuna, kvíslast um engjarnar og breiða mjög úr
sér niður á söndunum. Hafa myndazt víðlendar vatnaleirur.
Halda sumir að Hverfisfljót hafi fyrrum myndað sandana, en
liraunrennsli Skaptárelda 'hafi kastað því austur á bóginn. Nú
e.ru sandarnir víða að gróa. Færist gróðurinn fram frá gras-
lendiuu og engjum fyrir ofan. Koma fvrst melþúfur og sand-
i.iiujuil á sandinn, en fífa þar sem blautlendasl er. Lækir og ár
fiæða yl'ir og frjóvga landið. Jarðvegur myndast. Lækirnir
grafa sér að lokum farvegi og landið verður smám saman þurrl
og vaxið valllendisgróðri, en melurinn liverfur aftur. Fvrir
framan eða neðan nýja graslendið ljrciða nú lækirnir úr sér,
því að þar er lægra. Járðvegur myndast, lækirnir grafa sig nið-
ur og þannig koll af lvolli. Gróðurinn fer sigurför um sandinn,
þar sem rakinn er nægur. Á Klaustri er sandgræðslugirðing,
rétl við brekkurælurnar. Þar eru stórar melþiifur og mikið af
ni/u/ii, en innan um vaxa helzt skriðlíngresi, hálmgresi, lmúka-
krækill oghundasúra. Blautir hletlir eru lika í girðingunni. Vaxa
þar einkum fífur og hrossanál, ásamt klóelftingu og bjúgstör.
Finnig sjást vatnsnál, fitjafinnungur, mýrasef og mýrasauð-
laukur. Talsverl er ennþá ógróið í girðingunni. Miklar gul-
slararengjar eru neðan við Siðuna. Mýrelfting býr viða á þúfna-
kollunum, en hrossanálarunnar, með miklu af lmappastör innan
um, eru algengur jarðargróður. Ferginflóð eru hér og hvar.
Mýraber og gullstör sá ég á Múlakptsengjum. \rið Geirlaud eru
engjablettir vaxnir mýrastör og umfeðmingi i félagi. Þar við
Geirlandsá og' víðar varpaði tágamuran silfurgráum blæ á engj-
arnar. En á milli voru stórar gular gulmöðrubreiður, með grá-
mosablettum á milli. Á Geirlandi hefir raiiðsmári haldizt lengi
í túnbletti allstórvaxinn. Kúmen er viða i túnum. Skriðsóley,
skurfa og njóti einnig víða, en baldursbrá sjaldgæf. Bláklukkur
sjást á stangli í hvömmum og hliðum alll vestur ,i Skaftártung-
ur og klettafráin hangir fram af klettastöllum í fögruni skúfum.
Hláber eru óviða og aðalbláber aðeins fram lil heiða. Uppi á
Keldunúp fann ég knollsef í polli (juncus supinus). Það vex einn-
ig i Svínadal i Skaptártungum. Er mosamikið fleytingsþýfi með
smátjörnum uppi á núpnum. Eru þúfurnar liuldar dökkum