Náttúrufræðingurinn - 1945, Blaðsíða 9

NÁTTÚRUFRÆBINGURINN
119
VoU svæði í Hruiuimaniiahieppi. 1 jörnin er barmatull, svo að rennur iir henni.
(Ljósöi.: Guðm. Kj.).
einkennum sínum. Bæði Brúará og Ytri-Rangá mega heita eindregn-
ar lindár £rá upptökum til ósa.
Ár, sem renna úr stöðuvötnum með neðanjarðarrennsli af þurr-
um svæðum, verða nokkuð afbrigðilegar lindár. Stórar og merkar
ár af því tagi eru Sogið, sem kemur úr Þingvallavatni, og Laxá, sem
kemur úr Mývatni. Allt yfirbragð þeirra virðist að vísu fullkomlega
með lindár einkennum: Þær liafa stöðugt vatnsmagn, eru lítt niður-
grafnar, eyralitlar, með grasi grónum bökkurn o. s. frv. En það, sem
helzt ber á milli, er hitastig vatnsins. Þessar ár verða miklu hlýrri
á sumrin en venjulegar lindár. Kaldavermslið, sem streymir fram í
botni Þingvallavatns og Mývatns, hefur langa viðdvöl í þessum
stóru stöðuvötnum og nægan tíma til að hitna af sólargeislunum,
áður en það lendir í ánum. Aftur á móti kólnar það ekki að sama
skapi á veturna og það hitnar á sumrin. Því veldur sá eiginleiki vatns,
að það er þyngst í sér 4° heitt og léttist, er það kólnar frá því rnarki
niður í 0°. Yfirborð stöðuvatnanna getur kólnað niður að frostmarki
og lagt íshellu, rneðan heitara vatn (allt upp í 4°) geymist dýpra niðri
og blandast ekki 0° heita vatninu uppi við íshelluna vegna þess,
að það er þyngra í sér. í upptökum ánna verður vatnið því heitara
en 0°, og þær leggur ekki næst þeirn fremur en aðrar lindár og tor-