Náttúrufræðingurinn - 1990, Blaðsíða 47

Geir Oddsson
Tvær nýjar fisktegundir
á Islandsmiðum
í bók Gunnars Jónssonar „íslenskir
fiskar“ frá 1983 er getið 230 fiskteg-
unda sem þá höfðu fundist innan 200
sjómílna fiskveiðilögsögu íslands. Ár-
ið 1987 bættust þrjár nýjar tegundir
við íslenska fiskaríkið (Gunnar Jóns-
son, 1987). Tegundalistinn lengdist
enn árið 1989 og voru tegundirnar þá
alls orðnar 269 sem hér höfðu fundist
(Gunnar Jónsson, 1989). Árið 1990
var óvenjugjöfult á nýjar tegundir og
hér verður gerð grein fyrir tveimur
þeirra. Báðar tegundirnar (1. mynd),
vargakjaftur (Bathysaurus ferox) og
frenja (Caulophryne polynema) fund-
ust á grálúðuslóð djúpt vestur af land-
inu.
Hér að neðan hef ég kosið að halda
mig við framsetningarmáta Gunnars
Jónssonar (1983) í „Islenskum fisk-
um“ og í grein hans í Náttúrufræð-
ingnum 1987, þ.e. fyrst er stutt lýsing
á tegundinni og síðan segir frá heim-
kynnum og lífsháttum eftir því sem
best er vitað.
VARGAKJAFTUR
Bathysaurus ferox Gunther, 1878.
Stærð: Vargakjafturinn sem veidd-
ist hér við land var 64 cm langur og
mun ekki hafa fengist stærri fiskur en
það (Sulak, 1984). Algeng stærð á
þeim kynþroska einstaklingum sem
veiðst hafa er annars 55-60 cm.
Lýsing: Vargakjaftur er grannvax-
inn og langvaxinn djúpsjávar- og botn-
fiskur (2. mynd). Hausinn er stór,
þunnvaxinn og flatur. Kjaftur stór,
u.þ.b. % af hauslengd. Neðri skoltur
er sterklegur og nokkuð framstæður.
Á miðskoltabeini, gómbeinum og
neðra skolti eru raðir síldra og odd-
hvassra tanna. Augun eru stór, hreist-
ur stórt og nokkuð gróft. Á haus er
hreistur á kinnum og hnakkabeini.
Rákin nær frá tálknopum ofanverðum
og aftur að sporðblöðku, rákarhreist-
ur er stærra en annað hreistur. Uggar
eru allir vel þroskaðir. Bakuggi er
langur, u.þ.b. helmingi lengri en rauf-
aruggi og hár, hæstur fremst og byrjar
á móts við kviðugga. Raufaruggi er í
meðallagi langur, sporðblaðka er stór
og nokkuð síld, eyr- og kviðuggar eru
stórir og 6. eða 7. geisli eyrugga teyg-
ist aftur og upp á við.
Litur: Vargakjaftur er brúnn eða
grábrúnn, dekkri á kvið og uggar enn
dekkri en búkur. Hann er svartur í
kjaftinn og lífhimna er svört.
' Geislar: B: 17-18, R: 11-13, E: 15, K:
8, hrl.: 63.
Heimkynni: Aðeins hafa fundist
rúmlega 150 vargakjaftar í heimshöf-
unum (Sulak, 1984). Sá fyrsti fannst
við austurströnd Nýja-Sjálands árið
1878 (Goode & Bean, 1895) og nokkr-
ir hafa veiðst á þeim slóðum síðan. í
Náttúrufræðingurinn 60 (4), bls. 213-217, 1991.
213