Fréttablaðið - 26.06.2009, Blaðsíða 43

FÖSTUDAGUR 26. júní 2009 23
UMRÆÐAN
Þorleifur Örn Arnarsson skrif-
ar um uppbyggingu Íslands
Mitt í storminum um Icesave-samninginn gleymist að hér er
ekki aðeins verið að ræða um einn
samning heldur aðeins einn hluta af
miklu stærra púsli. Þær ákvarðan-
ir sem teknar verða á næstu vikum
og mánuðum munu leggja grunninn
að því samfélagi sem hér verður til
lengri tíma. Eina leiðin til þess að á
Íslandi verði almennileg, nútímaleg
lífsskilyrði er að íslenska ríkið geti
staðið undir grunnþjónustu, mennt-
un og menningarlífi og að á Íslandi
sé blómlegt atvinnulíf.
Hvernig fara Íslendingar að því
að leggja þennan grundvöll nú þegar
svona er ástatt? Augljóslega þurf-
um við að halda stöðu sem lýðræðis-
lega opið og ábyrgt land í alþjóðlegu
samhengi. Við þurfum að standa við
skuldbindingar okkar (jafn-
vel þær sem okkur hugnast
ekki eða okkur finnst ekki
vera okkur að kenna) enda er
það forsenda þess að við verð-
um áfram hluti af alþjóða-
samfélaginu. En samtímis
verðum við að passa okkur
á að einblína ekki á vanda-
málin á kostnað möguleik-
anna í stöðunni og ekki síður
að velta fyrir okkur hvernig sam-
félag við viljum/verðum að byggja
til þess að hér verði lífvænlegt til
framtíðar.
Hvernig förum við að því? Hvern-
ig á Ísland að geta greitt af alþjóð-
legum lánum sínum og um leið
boðið þegnum sínum upp á grund-
völl til menntunar og atvinnu? Eina
lausnin er sú að á Íslandi verði til
frambúðar alþjóðleg starfsemi í ein-
hverju formi. Með því á ég ekki við
grunnframleiðslu eins og ál og net-
þjónabú, slíkt verður að vera með
en ekki aðalatriði, heldur
að hér verði að vera lifandi
alþjóðleg starfsemi.
Á Íslandi eru þúsundir
manna og kvenna sem eru
því vön að starfa í alþjóð-
legu fjármálaumhverfi.
Flest þetta fólk sinnti
vinnu sinni samviskusam-
lega. Og ef ekki hefði verið
fyrir eitraða blöndu alþjóð-
legrar kreppu, krosseignatengsla,
mögulegs glæpsamlegs athæfis
og stjórnsýslulegrar vanþekking-
ar gætum við mögulega verið í allt
annarri stöðu. Hrunið á Íslandi er
nefnilega ekki til marks um hversu
skelfilegt alþjóðlegt fjármálakerfi
er, heldur hversu mikilvægt er að
í slíku kerfi séu reglurnar skýrar,
eftirlitið mikið og ferlar gegnsæir.
Ísland hafði komið sér í öfunds-
verða stöðu að mörgu leyti.
Hámenntað samfélag með vel laun-
uðu starfsfólki í góðu velferðar-
kerfi byggðu á sterku menntakerfi.
Og hafði alþjóðlega starfsemi sem
veitti því gjaldeyri og starfsmögu-
leika. Þessu skulum við ekki gleyma
í uppbyggingunni. Fólkið sem starf-
aði á alþjóðlegum vettvangi hættir
ekki allt í einu að vera metnaðar-
fullt og alþjóðlegt og sættir sig við
störf sem það hefur hvorki menntun
né þekkingu til þess að vinna, t.d. í
fiski eða matvælaframleiðslu. Eini
möguleikinn til þess að halda þessu
fólki er að hér verði alþjóðleg starf-
semi að ósköpunum loknum. Það er
líka eini möguleikinn til þess að hér
verði blómlegt samfélag þegar fram
í sækir; með ónýta mynt og veikan
heimamarkað eru litlar líkur á að
Ísland geti staðið undir alþjóðlegum
skuldbindingum sínum.
Það ætti því að vera algert for-
gangsatriði að þessi mál séu skoðuð
í heildarsamhenginu, með heildar-
hagsmuni þjóðarinnar til lengri
tíma fyrir augum. Ef unnið verð-
ur út frá þeirri heift, þjóðernis-
hyggju, misskilinni réttlætiskennd
og skammsýni sem einkennir mikið
af umræðunni á Íslandi í dag er
hætt við að eftir standi sam félag
sem hrekur þá einstaklinga frá
sem mikilvægastir eru fyrir fram-
tíð landsins og uppbyggingu.
Höfundur er leikstjóri.
Alþjóðlegt fjármálakerfi
UMRÆÐAN
Karl V. Matthíasson
skrifar um spillingu
Þessi grein varð til vegna fréttar sem birtist á vef-
síðu Mbl. laugardaginn 20.
júní sl. kl. 7.37 („Fara fram-
hjá gjaldeyrishöftunum“).
Fiskimiðin við Íslands
strendur eru sameign þjóð-
arinnar og stærsta auðlind okkar.
Mikil ábyrgð hvílir á þeim sem
þjóðin hefur trúað fyrir því að nýta
þessa auðlind. Mjög brýnt er að þeir
útgerðarmenn og forsvarsmenn fisk-
útflutningsfyrirtækja komi með
þann gjaldeyri til þjóðarinnar sem
aflinn gefur. (Þetta á reyndar einn-
ig við um fyrirtæki í ferðaþjónustu,
álútflutningi og fleiru.)
Þjóðin tekur nú á sig miklar byrð-
ar og mun hún aldrei líða það að
útflytjendur stundi gjaldeyrisbrask
fram hjá Seðlabankanum meðan
hún stritar fyrir skuldum útrás-
arinnar. Í rauninni er slíkt ekkert
annað en þjófnaður og sumir ganga
svo langt að kalla slíkan gerning
landráð.
Alþingi Íslendinga sá sig knúið til
þess að setja sérstök lög um gjald-
eyrisviðskipti og var það m.a. gert
vegna þess að farið var að bera á
því að útflutningsfyrirtæki skiluðu
ekki gjaldeyrinum heim sem þeim
bar. En þrátt fyrir þessa
lagasetningu reyna sum
útflutningsfyrirtæki enn að
komast hjá þessari skyldu og
safna í einkasjóði erlendis.
Yfirvöld verða að bregðast
við þessu og innkalla allar
veiðiheimildir mun fyrr og
með öflugri hætti en áætl-
að er. Það er ekki líðandi
að þeir sem trúað var fyrir
auðlind okkar haldi áfram
að draga að sér fé með ólöglegum
og siðlausum hætti.
Í hinu nýja Íslandi er gert ráð
fyrir að rótgróin spilling verði upp-
rætt og það eigum við að kappkosta.
Embætti sérstaks saksóknara og
„rannsóknarnefnd hrunsins“ eru
til marks um vilja Alþingis til þess.
Vissulega er það gott ef við finnum
út hverjar orsakir hrunsins eru og
hvers vegna „útrásarævintýrið“ gat
gengið svona langt, en við verðum
líka að horfa á það sem er að ger-
ast núna. Svindlið og siðleysið má
ekki halda áfram. Hver einasta
króna útflutningsatvinnuveganna
verður að skila sér heim. Það flýt-
ir fyrir því að þjóðin komist út úr
þeim skaða og erfiðleikum sem hún
glímir nú við og mun draga úr fólks-
flótta.
Höfundur er fyrrverandi
varaformaður sjávarútvegs- og
landbúnaðarnefndar Alþingis.
Framhjá höftunum
KARL V.
MATTHÍASSON
ÞORLEIFUR ÖRN
ARNARSSON