Fréttablaðið - 29.07.2009, Blaðsíða 14

14 29. júlí 2009 MIÐVIKUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is
og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
170 milljóna hugmynd
Olíufélagið N1 hélt á dögunum
ráðstefnuna Start 09, sem hugsuð var
sem „skemmtilegur hugmyndafundur
um nýjar leiðir og lausnir fyrir Ísland“
eftir bankahrunið. Ætli sú hugmynd
hafi nokkuð kviknað á fundinum að
Einar Sveinsson, stjórnarformaður
N1 og fyrrverandi stjórnarmaður í
Glitni, flytti heim milljónirnar 170
sem hann skaut til Noregs tveim-
ur dögum fyrir yfirtöku Glitnis,
að því er segir í skýrslu um
bankann? Það hefði verið
prýðileg hugmynd.
Þeir eru þá á lífi
Íslensku auðmennirnir
hafa, eins og gefur að
skilja, verið meðal eftirsótt-
ustu viðmælenda fjölmiðla
frá bankahruni. Til algerra undantekn-
inga heyrir þó að hægt sé að ná af
þeim tali, enda hafa þeir flestir látið
sig hverfa úr sviðsljósinu – þó því
miður ekki sporlaust. Stöð 2 hefur nú
fundið fullkomna leið fyrir fjölmiðla til
að svæla jöfrana úr fylgsnum sínum;
að birta frétt sem reitir þá nógu
mikið til reiði að þeir rjúki
fjólubláir í framan í alla
miðla til að bera af sér sakir.
Þeir eru þá á lífi eftir allt
saman. Og hefðu
kannski getað
forðast þennan
misskilning
ef þeir hefðu
vanið sig á að
svara fyrirspurn-
um og gera hreint
fyrir sínum dyrum.
Íslenskt Ha Ha
Þorsteinn Joð vinnur nú að heimildar-
mynd um Icelandic Food Centre, veit-
ingastað sem íslenska ríkið kom að
því að stofna í London árið 1965 til
þess að kynna íslenskan mat. Nú, 44
árum síðar, heldur ævintýri íslenska
ríkisins í breskum veitingahúsa-
rekstri áfram. Í gær var nefnilega
tilkynnt að skilanefnd Kaupþings
væri orðin stoltur eigandi tveggja
veitingahúsakeðja sem áður
voru í eigu athafnamanns-
ins Roberts Tchenguiz.
Kannski það komi til með
að auka hróður landans
að veitingastaðirnir Ha
Ha Bar & Grill séu nú í
íslenskri eigu.
stigur@frettabladid.is
Í komandi aðildarsamningum við Evrópusambandið skiptir sköp-
um að vanda undirbúning svo unnt
verði að ná fram sem allra bestum
samningi. Til að svo megi verða
þurfum við í það minnsta að vita
tvennt; í fyrsta lagi hverjir megin-
hagsmunir okkar eru og í öðru lagi
hvernig má koma þeim í höfn. Þrjú
svið eru hér mikilvægari en önnur:
fyrst sjávarútvegur, svo landbún-
aður og byggðaþróun og loks að
tryggja stöðugleika í peningamál-
um. Íslenska samninganefndin
þarf að gjörþekkja alla afkima í
regluverki sambandsins á þessum
sviðum svo unnt verði að tryggja
sem allra besta niðurstöðu. Í þess-
ari fyrstu grein af þremur er fjall-
að um samningsmarkmið Íslands í
sjávarútvegsmálum.
Fiskveiðar eru eitt helsta hags-
munamál Íslands og sjávarútvegs-
mál eru í takt við það sá mála-
flokkur sem hefur valdið mestum
deilum í umræðunni um hugs-
anlega ESB-aðild. Augljóst er að
mikilvægasta verkefni íslensku
samninganefndarinnar verður að
tryggja áframhaldandi yfirráð
Íslendinga yfir auðlindum hafsins.
Öll ríki sem samið hafa um aðild
hafa fengið tilteknar aðlaganir
eða sérlausnir á þeim sviðum sem
teljast til þeirra meginhagsmuna.
Danmörk og Bretland hafa gengið
lengst í fyrirvörum og undanþág-
um og virðast jafnvel hafa kerfis-
bundna stefnu þess efnis að taka
ekki þátt á öllum samstarfssviðum
ESB, eru til að mynda undanþegin
evrunni. Bretland og Írland standa
fyrir utan Schengen og Danmörk
viðurkennir ekki yfirþjóðlegan
rétt Evrópusambandsins á sviði
innanríkis- og dómsmála. Danir
viðurkenna heldur ekki að ríkis-
borgararéttur ESB gangi fram-
ar þeim danska og eru að auki
undanþegnir varnarstefnu ESB.
Þvert á stefnu ESB mega Danir
og Maltverjar viðhalda banni á
kaupum útlendinga á sumarhús-
um. Grikkland, Spánn og Portú-
gal fengu sérstaka undanþágu í
bómullarframleiðslu og Svíþjóð
fékk heimild til að selja varatób ak-
ið snus á heimamarkaði. Þá má
nefna stuðning við harðbýl svæði
á Bretlandi og Írlandi og ákvæðið
um heimskautalandbúnað í aðild-
arsamningum Svíþjóðar, Finn-
lands og Noregs. Malta fékk enn
fremur sérsniðna lausn í fiskveiði-
málum sem efnislega hefur þær
afleiðingar að maltnesk stjórnvöld
munu eftir sem áður stjórna veið-
um innan efnahagslögsögu sinn-
ar í Miðjarðarhafi. Lettland fékk
álíka undanþágu í Eystrasalti. Svo
mætti lengi telja.
Með vísan í sérstöðu Íslands og
margvíslegar undanþágur ann-
arra ríkja þurfa stjórnvöld að
berja fram samning sem tryggir
áframhaldandi yfirráð Íslendinga
yfir auðlindum sjávar. Barátt-
an um yfirráð yfir auðlindum er
nátengd sjálfstæðisbaráttu þjóð-
arinnar og beintengd hugmynd-
um um fullveldi Íslands. Sjávar-
afurðir telja enn góðan meirihluta
í vöruútflutningi Íslands. Yfirráð
yfir fisknum snýst því með bein-
um hætti um yfirráð yfir eigin
örlögum. Ekki síst með vísan í
slíka þætti væri hugsanlega hægt
að rökstyðja að sérstaða svæðisins
umhverfis Íslands verði áréttuð
með óyggjandi hætti. Þetta væri
t.d. hægt að tryggja með því að
gera fiskveiðilögsögu Íslands að
sérstöku stjórnsýslusvæði innan
sameiginlegrar sjávarútvegs-
stefnu ESB. Ekki er um að ræða
almenna undanþágu frá sjávarút-
vegsstefnunni heldur sértæka beit-
ingu á ákveðnu svæði á grundvelli
nálægðarreglu þannig að ákvarð-
anir um nýtingu á auðlind Íslands
sem ekki er sameiginleg með
öðrum aðildarríkjum ESB yrðu
teknar á Íslandi.
Í rökstuðningi fyrir slíkri sér-
lausn má beina sjónum að ólíkum
aðstæðum á Norðvestur-Atlants-
hafssvæðinu annars vegar og haf-
svæðum innan ESB hins vegar.
Við skoðun á landakorti sést vel að
þörf er á sameiginlegri sjávarút-
vegsstefnu á meginlandi Evrópu
þar sem um sameiginlega nýt-
ingu er að ræða úr sameiginleg-
um auðlindum. Fiskistofnar við
meginlandið virða ekki landamæri
og eru veiddir af fjölda ríkja.
Sameiginleg stjórn þarf að vera
á slíkum veiðum. Þessu er hins
vegar ólíkt farið á Íslandsmið-
um og á öllu Norðvestur-Atlants-
hafi. Fiskistofnar Íslands eru að
mestu staðbundnir og því er ekki
um sameiginlega auðlind að ræða,
ekki frekar en vindorka í Dan-
mörku, skógar í Svíþjóð eða olía
við strendur Bretlands.
Hér má hafa í huga að Evrópu-
sambandið hefur ekkert tilkall
til þeirra auðlinda sem finnast
innan aðildarríkjanna. Hvert og
eitt aðildarríki á sínar auðlind-
ir sjálft og ráðstafar þeim eftir
eigin óskum. Sjávarútvegsstefnu
ESB var í raun heldur aldrei
ætlað að ná yfir svæði þar sem
ekki eru sameiginlegar auðlind-
ir og því tekur stefnan ekki tillit
til aðstæðna á Íslandi. Í aðildar-
viðræðum þarf því að skoða sér-
staklega hvort og þá með hvaða
hætti unnt er að laga sjávarútvegs-
stefnuna að aðstæðum á Íslandi.
Í næstu grein verður fjallað um
samningsmarkmið Íslands í land-
búnaðar og byggðaþróun.
Höfundur er dósent í stjórnmála-
fræði og forstöðumaður Evrópu-
fræðaseturs Háskólans á Bifröst.
EIRÍKUR BERGMANN
Í DAG | Samningsmarkmið
Íslands í aðildarviðræðum
Nr.1 - Sjávarútvegur
UMRÆÐAN
Jón Gunnarsson skrifar um
lögregluna.
Ástand í lögreglumálum lands-ins er óþolandi. Við þessa
þróun mála verður ekki unað.
Öryggi borgaranna er grund-
vallaratriði í okkar samfélagi og
við þær erfiðu og sársaukafullu
aðstæður sem nú eru uppi verður að forgangsraða
í þágu þeirra. Framlög til löggæslumála hækkaðu
umfram launavísitölu á árunum 2004 til 2008. Um
það má deila hvort nóg hafi verið að gert því ljóst er
að verkefnum fjölgaði mikið á þessu tímabili. Ráðist
hefur verið í mikilvægar og góðar skipulagsbreyt-
ingar á undanförnum árum og áfram verður að feta
þá leið af skynsemi.
Atburðir vetrarins minna okkur á mikilvægi þess
að hafa vel mannað lögreglulið. Það var aðdáunar-
vert að fylgjast með öryggisgæslu lögreglunnar við
mjög krefjandi aðstæður á Austurvelli í vetur. Yfir-
vegun og skilningur einkenndu vinnubrögð og fram-
komu lögreglunnar á meðan almenningur lét reiði
sína bitna á henni við skyldustörf. Á sama tíma lögð-
ust einstaka þingmenn Vinstri grænna svo lágt að
gagnrýna yfirveguð vinnubrögð þeirra og hreinlega
hvöttu unga mótmælendur til að ganga lengra í mót-
mælum sínum. Nú situr þetta sama fólk við stjórn-
völinn og við búum við aðgerðarleysi þeirra á þess-
um vettvangi sem öðrum.
Það verður ekki búið við að lögregla og Landhelg-
isgæsla, hornsteinar í öryggismálum, búi við það
ástand að öryggi íbúanna sé ógnað og tilheyrandi
atgervisflótti úr þessum stéttum verði staðreynd.
Mikil hætta er á því ef ekki verður búið vel að því
góða fólki sem sinnir þessum mikilvægu störfum.
Við verðum að búa því mannsæmandi vinnuaðstöðu
og tryggja öryggi þess sem best verður kosið.
Aðstæður í samfélagi okkar kalla á aukin verkefni
lögreglu. Það sést best á þeirri aukningu afbrota-
manna sem bíða afplánunar vegna yfirfullra fang-
elsa. Við þær aðstæður er óverjandi að fækka frek-
ar í lögregluliði okkar. Á meðan endurskipulagning
í málaflokknum fer fram verðum við að halda sjó.
Það er algert ábyrgðarleysi af hálfu vinstri stjórn-
arinnar ef þess verður ekki gætt.
Höfundur er alþingismaður og formaður stjórnar
Samhæfingarstöðvarinnar Skógarhlíð.
Með lögum skal land byggja
JÓN GUNNARSSON
NÝJAR
HANDHÆGARUMBÚÐIR
V
ið Íslendingar erum smám saman að átta okkur á því
að þau lífskjör sem við vorum orðin vön munu ekki
standa okkur til boða á komandi misserum. Lífskjör
undanfarinna ára voru enda að stærstum hluta tekin
að láni og nú er komið að skuldadögum. Nú þarf þjóð-
in að sýna úr hverju hún er gerð, rífa sig upp úr svartsýninni og
vinna sem einn maður að endurreisn samfélagsins.
Án nokkurs vafa munu aðilar verða dregnir til ábyrgðar fyrir
sinn þátt í þeirri stöðu sem íslenskt samfélag er í og vonandi
fær réttlát reiði almennings þá útrás. Hins vegar er ljóst að því
ferli mun ekki ljúka fyrr en eftir einhverja mánuði og jafnvel
ár og á meðan þarf þjóðin að halda áfram – horfa fram á við
– í þeirri fullvissu að hæfir einstaklingar sjái um rannsókn
mála og að menn þurfi á endanum að standa henni reikningsskil
gerða sinna.
En mun öllum gefast kostur á að taka þátt í endurreisninni?
Mun þjóðin bera gæfu til að leyfa sem flestum að leggja sitt lóð
á vogarskálarnar? Eða fá nornaveiðar að halda áfram að grafa
um sig í samfélaginu?
Það er á allra vitorði að fjármálafyrirtækin og útrásarfyrir-
tækin sópuðu til sín lunganum af best menntaða fólki landsins
– þegar best lét unnu fleiri þúsund manns hjá þessum fyrir-
tækjum. Af mörgum er þetta fólk allt brennimerkt í dag og allir
sem unnu hjá bönkunum, eða allir sem unnu hjá útrásarfyrir-
tækjum landsins eru taldir hluti af stórri svikamyllu. En þessar
fullyrðingar eru hvorki raunhæfar né sanngjarnar. Langflestir
þessara starfsmanna mættu í vinnu á hverjum degi, lögðu sig
alla fram og sáu ekki frekar en aðrir fyrir það gríðarlega hrun
sem varð síðastliðið haust. Í dag vildu án efa margir hafa gert
hlutina öðruvísi – tekið aðrar ákvarðanir – gefið öðruvísi ráð-
leggingar og ekki að ástæðulausu að orðatiltækið „að vera vitur
eftir á“ er svo mikið notað í íslenskri tungu og raun ber vitni.
Þessi fámenna þjóð hefur hins vegar ekki efni á því að krefj-
ast þess að bókstaflega allir sem hafa komið nálægt einhverju
verði að víkja enda yrði gríðarlegri þekkingu kastað á glæ með
því. Og eitt er víst; það hafa ekki „99 hreinar meyjar“ legið í
dvala undanfarna mánuði sem geta nú risið upp og leyst vanda
íslensku þjóðarinnar.
Þjóðin þarf núna á öllu sínu besta fólki að halda til að vinna
sig sem hraðast út úr núverandi ástandi. Þjóðin hefur ekki efni
á fordómafullum nornaveiðum. Samfélag sem sættir sig við
slíka hegðun er bæði óheilbrigt og illa á vegi statt. Það sem
þjóðin þarf er kraftur, bjartsýni, þekking, reynsla og vinnu-
fúsar hendur.
Hverjir fá að koma að endurreisninni?
99 hreinar meyjar
MARGRÉT KRISTMANNSDÓTTIR SKRIFAR
Mun þjóðin bera gæfu til að leyfa sem flestum að
leggja sitt lóð á vogaskálarnar? Eða fá nornaveiðar að
halda áfram að grafa um sig í samfélaginu?