Samvinnan - 01.02.1940, Blaðsíða 13

2. HEFTI
SAMVINNAN
Innanlands og utan
Útlent yfirlit.
Með hverri viku, sem líður, sýnir hin
frábærlega hetjuvörn Pinna alltaf betur
og betur hve fráleitar hernaðaráætlanir
Rússa hafa verið, hvað töku Finnlands
snertir. Þegar stríðið var um það bil að
hefjast og Rússar voru að hóta Finnum,
sögðu þeir Finnum að vara sig, því ekki
þyrftu Rússar að eyða nema nokkrum
höggum á þá til þess að mola þá. Þann
6. des., á þjóðhátíðardegi Finna, er sagt,
að Molotoff utanríkismálaráðherra Rússa
hafi verið búinn að lofa því, að borða mið-
degisverð á einu bezta veitingahúsi Hel-
singfors, og þann 21. des. er sagt, að Rauði
herinn hafi ætlað að afhenda Stalin allt
Finnland sem afmælisgjöf. En hvort
tveggja hefur mistekizt, og nú, þegar þetta
er skrifað, virðast Rússar ekki vera 'miklu
nær því að sigra Finnland en fyrstu daga
ófriðarins fyrir 10 vikum. Af fregnum
þeim, er berast af ófriðnum, virðast þeir
hvergi hafa unnið á, á flestum vígstöðv-
um verið hraktir til baka við ógurlegt
mannfall, og var talið að tala fallinna,
særðra og tilfangatekinna Rússa hafi verið
um 250 þús. um síðastl. mánaðamót. Sá
eini staður, þar sem Rússar hafa unnið á,
er á Kyrjálaeiðinu, þar sem þeir hafa
haldið uppi stöðugri sókn, með stöðugt
nýjum og óþreyttum hersveitum. Þær von-
ir, sem rússneska stjórnin hefur gert sér
um styrk Rauða hersins, ef litið er á um-
mæli valdhafanna um hann, hafa sýnilega
brugðist gjörsamlega og þá ekki síður
viðtökur finnsku þjóðarinnar, sem þeir
hafa víst haldið að myndi taka Rauða
hernum opnum örmum, enda virðast þeir
ekki hafa þekkt vel kjör finnskra verka-
manna, því í ávarpi, sem Kuusinen birtir
til finnsku þjóðarinnar, lofar hann að
koma á ýmsum umbótum, eins og t. d.
átta stunda vinnudegi o. fl., sem fyrir
löngu er lögleiddur í Finnlandi.
Helztu atburðir varðandi styrjöldina í
Finnlandi síðan 15. jan. eru, að þann 17.
jan. lýsti Chamberlain því yfir í brezka
þinginu, að Finnum myndi verða send
vopn frá Englandi og hjálpað eftir megni.
Sama dag réðist rússneska útvarpið heift-
uglega á Norðurlöndin öll, út af hjálp
þeirra við Finna. Stórorrustur geisuðu um
þessar mundir við Salla í 40 stiga frosti,
og unnu Finnar þar stórsigra. Þann 1.
febr. upplýsti finnska herstjórnin að fallið
hefðu og særzt 250 þús. Rússar, og að
skotnar hefðu verið niður 270 rússneskar
flugvélar. Þann 1. febr. hófu Rússar mikla
árás á Mannerheimlínuna, sem síðan hef-
ur staðið látlaust. Er því haldið fram, að
í þessari árás taki 300 þús. manns þátt
með geysilega miklum vélknúnum her-
tækjum, og í dag er fyrst viðurkennt, að
sókn þessi hafi borið verulegan árangur
og séu Finnar að yfirgefa fremstu varnar-
línu Mannerheimlínunnar og flytja sig í
aðra, sem talin er engu veikari en sú
fyrsta. Þann 13. febr. var frá því sagt í
fréttum, að Finnar ættu von á 700 flug-
vélum frá Bretum, Frökkum, ítölum og
Ameríkumönnum, og auk þess 15—20 þús.
sjálfboðaliðum.
Sá atburður utan Finnlandsstyrjaldar-
innar, sem mesta athygli hefur vakið á
Norðurlöndum, er húsrannsóknir, er lög-
reglan í Svíþjóð lét fara fram hjá komm-
únistum þar í landi, um helgina 10. febr.
Rannsóknir þessar leiddu í ljós njósnir
sænskra kommúnista og aðra landráða-
þjónustu fyrir Rússa. Höfðu kommúnistar
leynilegar útvarpsstöðvar. Margir komm-
únistar voru teknir fastir. Tilkynnt var
fyrir skömmu í Berlín, að samtals hefðu
Norðurlöndin misst 88 skip síðan striðið
hófst, skip, sem rekizt hefðu á tundurdufl
eða verið skotin niður af Þjóðverjum.
Jafnframt hefur verið á það bent í frétt-
um, að Bandamenn hafi ekkert hlutlaust
skip skotið niður.
Á vesturvígstöðvunum hefur ekkert
markvert gerzt allan mánuðinn. Merkasti
atburðurinn í Austur-Evrópu mun hafa
verið ráðstefna utanríkismálaráðherra
Balkanríkjanna í Belgrad í byrjun mán-
aðarins. En þar var samþykkt að reyna að
halda Balkanþjóðunum utan við styrj-
öldina.
Eitt af þeim verðmætum, sem Rússar
sækjast ef til vill einna mest eftir í Finn-
landi, eru nikkelnámumar í Porojoki í
Norður-Finnlandi. Námur þessar eru í
eigu ensks fyrirtækis, sem hefur lagt
feikna fé í að undirbúa vinnslu í námun-
um, og hefur sá undirbúningur kostað um
30 millj. sænskar kr. Rekstur námunnar
var tæpast byrjaður, en átti að hefjast
fyrir alvöru næsta ár. Rússar hafa ekki
nóg nikkel í Rússlandi, og geta ekki full-
nægt þörfum sínum nema að þriðja hluta.
En með því að taka þessar finnsku nikkel-
námur, geta þeir fullnægt allri nikkel-
þörf sinni.
Stríðið á milli Japana og Kínverja
heyrist nú ekki oft nefnt, síðan Evrópu-
styrjöldin hófst. En nú fyrir nokkrum dög-
um kom frétt um mikinn sigur Kínverja.
Sigur þessi kom ekki á óvart, því fyrir
nokkru var ég að lesa um framtíðarmögu-
leika Kínverja til þess að reka Japani af
höndum sér, og voru þeir þar taldir all-
miklir. Því er haldið fram, að fjárhagur
Japana fari dagversnandi. Stríðið í Kína
kostar þá 13 millj. yena á dag (yen um
50 aurar). Gullforði Japana í byrjun
stríðsins var 1 milliard yen, en nú hafa
þeir keypt fyrir 800 millj. gullyena í Ame-
ríku og 150 millj. í Englandi, svo farið er
að saxast á gullforðann. Möguleikar Jap-
ana til þess að kaupa nauðsynlegt efni til
hernaðarins minnka því með hverri viku.
Eftir því sem þeir hafa náð meira landi
undir sig, þurfa þeir líka meiri her til þess
að halda Kínverjum í skefjum, sem stöð-
ugt ráðast á japanska herinn í smáflokk-
um, einnig í þeim héruðum, sem þeir hafa
hertekið. Japanir þurfa því að hafa mik-
inn herstyrk um allt landið og hafa aldrei
tíma til þess að endurbyggja það, sem þeir
hafa eyðilagt. Herstyrkur Japana minnkar
því alltaf í raun og veru, á meðan her
Kínverja vex, því hann er stöðugt aukinn
og skipulagður. Þetta kínverska æfintýri
Japana getur tæpast farið nema á einn
veg, að þeir verði að hypja sig úr landi
aftur við lítinn orðstír og geysilegt fjár-
hagslegt tap. Þetta getur að vísu tekið
nokkur ár enn þá. En Kínverjar eru ekki
bráðlátir. Þeirra tímatal er langt, og þeir
örvænta ekki, þótt þeir vinni ekki sigur
á svipstundu. í fyrra hitti ég Kínverja í
Stokkhólmi. Við ræddum um striðið og
um árangur Japana. Hann svaraði rólega
og sagði: Það er engin hætta með Kína,
við vinnum. Einu sinni tók það forfeður
vora 200 ár að reka „barbarana" út fyrir
kínverska múrinn, en það tókst. Að vísu
gerði hann ekki ráð fyrir að það myndi
taka eins mörg ár nú, enda bendir allt til
þess að svo verði ekki.
15. febr.
Gt. R.
Elanto
Kaupfélagið í Helsingfors, Elanto, hefur
haft mikið að gera síðan stríðið hófst,
þrátt fyrir það að meiri hluti borgarbúa
er farinn úr borginni. Kaupfélagið hefur
séð 35 þúsundum manns fyrir matvælum
af þeim 70 þús., sem eftir eru í borginni.
Hermennimir, sem eru í borginni borða
á veitingahúsinu Elanto. Starfsfólkið á
annríkt, og í frístundum sínum verður það
lengst af að dvelja í sprengiheldum skýl-
um, sem félagið hefur látið gera fyrir
starfsfólkið.
29