Samvinnan - 01.12.1940, Blaðsíða 12

SAMVINNAN
10. HEFTI
afköst hvers starfsmanns og nákvæmni, um leið og
honum veitist heilbrigt aðhald og hvatning til dugn-
aðar og reglusemi.
Vélbókfœrsla. Vegna staðgreiðslunnar á seldum
vörum og reksturshátta félagsins að öðru leyti, eins
og þeim hefir verið lýst hér að framan, verður bók-
færsla félagsins að tiltölu einföld og fljótunnin, en
þó glögg og örugg. Þá hefir og félagið tekið upp vél-
bókfærslu til verksparnaðar. Eru þá í þar til hæfri
ritvél færðar samtímis bækur þær, er svara til dag-
bókar, höfuðbókar og allra undirbóka í verzlunum.
Bókhaldari félagsins er Ársæll Sigurðsson, fæddur 30.
okt. 1895 að Strandarhjáleigu í Vestur-Landeyjum,
sonur Sigurðar Jóhannessonar bónda þar og konu
hans, Guðbjargar Halldórsdóttur. Ársæll réðist til P.
V. R. árið 1935, en hafði áður stundað verzlunarstörf
bæði hér á landi og í Kaupmannahöfn.
í bókum félagsins eru söludeildir þess og reksturs-
deildir allar auðkenndar með bókstöfum og tölustöf-
um. Með vöruefirlitinu, kassaeftirlitinu og hinni
skjótu bókfærslu á skrifstofu félagsins fæst mánað-
arlegt yfirlit um vörusölu, kostnað, rýrnun og allan
hag rekstursins í öllum deildum.
Vöxtur félagsins.
f ársbyrjun 1935 voru félagsmenn í P. V. R. um 500
talsins eins og áður getur. Þrátt fyrir ofsóknir kaup-
manna með vörusölubanni og árásum í blöðum, hélt
félagið áfram að vaxa á árinu, og voru félagsmenn
orðnir yfir 1000 við árslok og vörusala félagsins gerði
meira en að tvöfaldast. Vöxtur þess varð og ör á næsta
ári, svo og á árinu 1937. Þann 6. ágúst það áx voru
félögin í Reykjavík og nágrenni sameinuð, og við lok
ársins voru félagsmenn orðnir 2822 að tölu. Á árinu
1938 bættust við 334 og eru við árslok 3156 með fullum
réttindum. Við árslok 1939 eru félagsmenn orðnir 3340
að tölu. Vörusala félagsins er við árslok 1938 orðin
2.419.453 kr. og eykst á árinu 1939 um 113.834 kr.
í árslok 1940 eru félagsmenn orðnir rúmlega 3500
að tölu og vörusalan hefir á árinu orðið um 3.200.000
krónur.
Kron hefir skrifstofur sínar og aðalbúð í leigðu
húsnæði við Skólavörðustíg 12 í Reykjavík. — Eins
og að framan getur hefir félagið nú opnar búðir á 10
stöðum í Reykjavík, tvær búðir í Hafnarfirði, eina í
Keflavík og eina í Sandgerði.
Á síðastliðnu hausti hóf félagið nýjung í verzlunar-
efnum með opnun haustmarkaðar í Reykjavík. Voru
þar seld ógrynni af innlendum matvörum við mun
lægra verði en almennt gerðist, með því að lækka á
þann hátt dreifingarkostnaðinn.
Húsnœðismálin hafa vitanlega frá upphafi verið eitt
af örðugustu viðfangsefnum KRON. Félagið hefur
haft í ráðagerð að reisa í bænum stórt verzlunarhús,
sem fullnægði á nýtízkuhátt öllum þörfum félagsins
um alhliða verzlunarrekstur. Framkvæmdir hafa þó
hindrazt af styrjaldarástæðum. Enda þótt félagið
starfi að mestu leyti í leigðum húsakynnum, hefur
þessum málum þokað nokkuð fram. Húseignir félags-
ins eru nú þessar: Hús við Hverfisgötu 52, þar sem er
vörugeymsla, efnagerð og sölubúð. Hús við Þverveg 2
í Skerjafirði. Stærsta verzlunarhúsið í Hafnarfirði,
áður eign Valdemars Long, við Strandgötu 28, og búð
í verkamannabústöðunum þar í bænum, við Selvogs-
götu 7, og loks verzlunarhús í Sandgerði.
Greinarlok.
í framanbirtu máli hefir verið leitast við að veita
nokkurt yfirlit um tildrög Kaupfélags Reykjavíkur og
nágrennis, stofnun félagsins, félagsskipun, starfs-
deildir og starfrækslu alla. Félagið er ungt og á vaxt-
arskeiði. Eigi að síður munu samvinnumenn líta svo
á, að þessi æskusaga félagsins skipi réttilega sitt rúm
meðal þeirra fræðslugreina, sem „Samvinnan“ hefir
frá upphafi vega sinna flutt um þetta félagsmála-
starf í hinum ýmsu héruðum landsins. Saga KRON
er um það sérstæð og athyglisverð, að með stofnun
félagsins hefir sigur unnist á þeim vettvangi sam-
vinnunnar, þar sem að baki liggja margir sorglegir ó-
sigrar.
Margar tilraunir hafa áður verið gerðar til neyt-
endasamtaka í verzlun meðal alþýðu manna í
Reykjavík, en þær hafa allar misheppnast meira eða
minna og sumar þeirra hrapallega. Verður sú saga
ekki rakin hér. En við yfirlit um þessi mál verður
raunar vel skiljanlegt, hverskonar hindranir hafa
jafnan staðið þar í vegi og orðið félögunum að fóta-
kefli. Er þar fyrst að telja hina pólitísku einangrun
slíkra félaga. Reykjavík hefir frá upphafi, sem aðal-
innflutningshöfn og höfuðstaður landsins, verið mik-
ill kaupmannabær og er það enn í dag. Kaupmanna-
verzlun og sú hefðbundna og erfðfesta stefna í hátt-
um og hugarfari, sem henni fylgir, hefir til skamms
tíma verið nálega allsráðandi í bænum. Hinir fá-
mennu flokkar manna, sem hafa reynt að brjóta
þessa hefð með samtökum, hafa ekki fyr en nú borið
gæfu til sigurs. Áður var getið tilraunar þeirrar, sem
gerð var árið 1931 til þess að fylkja liði Framsóknar-
manna og Alþýðuflokksmanna til slíkrar sóknar og
hversu hún hindraðist vegna of þröngra pólitískra
sjónarmiða forystumanna í Alþýðuflokknum.
Önnur meginhindrun fyrri samtaka var skulda-
160