Samvinnan - 01.12.1940, Blaðsíða 13

10. HEFTI
SAMVINNAN
INNAN LANDS 06
UTAN
Eftirfarandi yfirlit sýnir mannfjöldann
á öllu landinu í árslok 1939. Er þar farið
eftir manntali prestanna, nema í Reykja-
vík, Hafnarfirði og Vestmannaeyjum. Þar
er farið eftir bæjarmanntölum, sem tekin
eru af bæjarstjómunum í október eða nóv-
embermánuði. Til samanburðar er settur
mannfjöldinn eftir tilsvarandi manntölum
næsta ár á undan.
1938 1939
Kaupstaðir:
Reykjavík 37366 38219
Hafnarfjörður 3652 3615
ísafjörður 2666 2788
Siglufjörður 2828 2975
Akureyri 4940 5103
Seyðisfjörður 961 917
Neskaupstaður 1130 1100
Vestmannaeyjar 3506 3442
Samtals 57049 58159
Sýslur:
Gullbringu- og Kjósars. .. 5029 5141
Borgarfjarðarsýsla 3005 3093
Mýrasýsla 1808 1821
Snæfellsnessýsla 3383 3409
Dalasýsla 1487 1446
Barðastrandarsýsla 3049 3066
ísafjarðarsýsla 5206 5109
Strandasýsla 2070 2082
Húnavatnssýsla 3638 3681
Skagafjarðarsýsla 3926 3909
Eyjafjarðarsýsla 5358 5350
Þingeyjarsýsla 5887 5933
Norður-Múlasýsla 2704 2727
Suður-Múlasýsla 4253 4235
Austur-Skaftafellssýsla .. 1127 1132
Vestur-Skaftafellssýsla .. 1642 1622
Rangárvallasýsla ...... 3376 3370
Ámessýsla ............. 4891 4979
Samtals 61839 62105
Alls á öllu landinu 118888 120264
Samkvæmt þessu hefur mannfjöldinn á
öllu landinu vaxið árið 1938 um 1376
manns eða 1.2%. Er það heldur meiri
fjölgun heldur en næsta ár á undan, er
fjölgunin var 1196 eða 1.1%. Árið 1937
var fjölgunin samkvæmt manntali aðeins
rúmlega 800 manns eða. 0.7%, en 1936
rúmlega 1000 manns eða 0.9%, árið 1935
um 1100 eða 1.0% og 1934 um 1400 eða
1.2%.
Samkvæmt skýrslunni hér að framan
hefur fólki í kaupstöðunum fjölgað um
1110 menn eða 1.9%, en í sýslunum hefur
fólkinu aðeins fjölgað um 266 manns eða
um 0.4%. í Reykjavík hefur fólkinu fjölg-
að um 853 manns eða 2.3%. í sumum öðr-
um kaupstöðum hefur orðið meiri fjölgun,
Siglufirði 5.2%, ísafirði 4.6% og Akureyri
3.3%, en í hinum kaupstöðunum (Seyðis-
firði, Neskaupstað, Vestmannaeyjum og
Hafnarfirði) hefur fólkinu fækkað.
Mannfjöldinn 1 verzlimarstöðum með
fleirum en 300 íbúum hefur verið svo sem
hér segir:
Jámgerðarstaðahverfi i
Grindavík 313 (294)
Keflavík 1127 1271
Akranes 1704 1805
Borgarnes 602 602
Sandur 439 431
Ólafsvík 419 443
Stykkishólmur 602 623
Patreksfjörður 710 711
Þingeyri í Dýrafirði 406 398
Flateyri í Önundarfirði .. 452 433
Suðureyri í Súgandafirði .. 330 333
Bolungarvík ................ 585 596
Hnífsdalur ................. 326 (289)
Hólmavík ................... 300 319
Blönduós ................... 388 326
Sauðárkrókur ............... 965 944
Ólafsfjörður ............... 745 731
Dalvík .................... 302 308
Hrísey ..................... 320 330
Húsavik .................... 993 1004
Eskifjörður ................ 700 691
Búðareyri í Reyðarfirði .. 316 324
Búðir í Fáskrúðsfirði .... 575 547
Stokkseyri.................. 469 476
Eyrarbakki ................. 553 575
Samtals 14640 14221
(14804)
Auk kaupstaðanna hafa 23 kauptún haft
meira en 300 íbúa, og er það tveim færra
en árið áður, þvi að Jámgerðarstaðahverfl
í Grindavík og Hnífsdalur hafa á árinu
komizt aftur niður fyrir 300. í 8 kauptún-
um öðrum, sem hér era talin, hefur fólki
líka fækkað. Hins vegar hefur orðið mikil
fjölgun í sumum hinna, og I 4 þeirra hefur
hún verið tiltölulega meiri heldur en á
Siglufirði (Keflavík 12.8%, Hólmavík 6.3%,
Akranesi 5.9% og Ólafsvík 5.7%).
Þegar íbúatalan I kauptúnum með meira
en 300 manns er dregin frá mannfjöldan-
um í sýslunum, þá kemur fram íbúatala
sveitanna, að meðtöldum kauptúnum inn-
an við 300 manns. Þessi íbúatala var (þeg-
ar Jámgerðarstaðahverfi og Hnifsdalur
era talin með sveitum bæði árin) 47838
í árslok 1938, en 47884 I árslok 1939. Árið
1939 hefur því orðið fjölgim um 36 manns
eða um 0.1%.
Af öllum mannfjöldanum á landinu í
árslok 1939 vora karlar 59476 en konur
60788. Koma þá 1022 konur á móts við
hvert þúsund karla.
verzlunin og samábyrgðin, sem hefir jafnan verið
þyrnir í augum búleysingja og daglaunamanna. Með
breytingunni á samvinnulögunum var þeirri hindrun
úr vegi rutt. En breytingunni fylgdi það óhjákvæmi-
lega skilyrði, að samábyrgðarlaus félög seldu vörur
einungis gegn greiðslu út í hönd. — Staðgreiðslan er
líftaug slíkra félaga og er alls um vert, að ekki verði
frá henni hvikað. Og hún er ekki eingöngu lífsskilyrði
slíkra félaga, heldur og hið mikilverðasta fangaráð
sérhvers fátæks daglaunamanns og launþega til þess
að vita fótum sínum forráð í daglegum viðskiptum
og reynast skilamenn.
Enn er ótalin sú meinsemd, sem orkaði miklu um
ófarnað eldri kaupfélaga í Reykjavík, en hún var
skortur á eftirliti, óeðlileg vörurýrnun og vöruhvarf,
auk annara slysa, sem ekki þykir ástæða til að rekja
nánar.
Með stofnun og starfi KRON, skipulagi félagsins og
starfsháttum, er stýrt fram hjá öllum þessum blind-
skerjum fyrri ófarnaðar. Er ástæða til þess að vænta,
meðan félagið á kost slíkrar forustu og heldur fast við
stefnumið sín, að það eigi fyrir sér að vaxa um starf
og afköst og vinsældir manna af öllum stigum og
stéttum til hagsbóta og menningarauka alþýðu manna
á félagssvæðinu og til fremdar og sigurs málstað
samvinnustefnunnar.
Reykjavík, 20. janúar 1941.
Jónas Þorbergsson.
161